TanzimatDönemi

Tanzimat döneminde kafiye iki farklı anlayışla ele alınmıştır: 1. Divan şiirindeki anlayış: "Kafiye göz içindir" anlayışı devam ettirilmiştir. 2. Yeni anlayış: Recaizade Mahmut Ekrem tarafından ortaya atılan "Kafiye kulak içindir" anlayışına göre, kafiye kelimelerin seslerine bağlıdır. Tanzimat döneminde kafiye, genellikle aruz ölçüsüyle yazılmış şiirlerde kullanılmıştır.

Mif türü hikaye, yani mit, Antik Yunan medeniyetine kadar uzanan bir geçmişe sahiptir. Mit, eski insanların varlık hakkındaki ilkel tasavvurlarının bütünü olup, kozmosun yaratılışı, insanların, bitkilerin ve hayvanların ortaya çıkışı, doğal olayların sebepleri ve doğası, efsanevi kahramanlar, tanrılar ve ilahlar hakkındaki inançları içerir. Hikaye türü ise modern anlamda 19. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Hikayenin kökenleri Antik Yunan'a dayanmakla birlikte, modern hikayenin temelleri Amerikalı yazar Edgar Allan Poe, Fransız Guy de Maupassant ve Rus Anton Çehov gibi isimlerin çalışmalarıyla atılmıştır. Türk edebiyatında ise hikaye, Tanzimat döneminde Batı etkisiyle modern anlamda kaleme alınmaya başlanmış, ilk örnekler Ahmet Mithat Efendi'nin "Letaif-i Rivayat" adlı eserinde görülmüştür.

Batılı tarzda ilk olgun hikaye, Tanzimat döneminde, 19. yüzyılda verilmiştir. Samipaşazade Sezai'nin 1891 yılında yayımlanan Küçük Şeyler adlı eseri, modern Türk hikayesinin ilk olgun örneği olarak kabul edilir.

İlk Türk roman nesli, Tanzimat Edebiyatı döneminde eser veren yazarlardan oluşur. Bu neslin önemli temsilcileri şunlardır: Şemsettin Sami: "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat" adlı eseriyle ilk Türk romanı kabul edilir. Ahmet Mithat Efendi: "Yeniçeriler", "Hasan Mellah" ve "Felatun Bey'le Rakım Efendi" gibi eserleriyle tanınır. Namık Kemal: "İntibah" ve "Cezmi" adlı eserleriyle bilinir. Bu yazarlar, Türk edebiyatında romanın gelişimine öncülük etmişlerdir.

Dalkavukluk, Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat'tan önceki dönemlerde ortaya çıkmıştır. I. Mahmut döneminde ise dalkavukluk bir esnaf sınıfı olarak kabul görmüş ve dalkavuklar esnaf odalarına dahil edilmiştir.

Tanzimat dönemi eyalet sistemi, 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi ile kaldırılmıştır.

Nağme-i Seher, Osmanlı dönemine aittir. Recaizade Mahmut Ekrem'in yayımlanan ilk şiir kitabı olan Nağme-i Seher, 1871 yılında yayınlanmıştır.

Yenileşme dönemi, Tanzimat Dönemi olarak anılır. Bu dönem, 3 Kasım 1839'da Sultan Abdülmecit'in emri ile Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkında ilan edilen Tanzimat Fermanı ile başlamıştır.

Tevfik Fikret'in "Sis" şiiri, Tanzimat döneminde yazılmış bir eserdir. Yahya Kemal'in "Siste Söyleniş" şiiri de bu dönemde, "Sis" şiirine bir karşılık olarak yazılmıştır. Tanzimat döneminde yazılmış başka bir "Sis" eseri bulunamamıştır.

Tanzimat Dönemi hikaye örneklerinden bazıları şunlardır: Müsameretname. Letaif-i Rivayat. Küçük Şeyler. Sergüzeşt. İntibah. Araba Sevdası. Felatun Bey’le Rakım Efendi. Muhayyelat. Tanzimat Dönemi'nde yazılan hikayelerde genellikle günlük hayattan ve tarihten alınan konular işlenmiştir.

Noktalama işaretlerinin şiirde kullanımı, Türk edebiyatında Tanzimat Dönemi'nde başlamıştır. İlk olarak Şinasi, 1859 yılında yazdığı "Şair Evlenmesi" adlı tiyatro oyununun başında iki noktadan bahsetmiştir.

AYT Edebiyat'ta yazar-eser eşleştirmesinde en çok sorulan dönem, Tanzimat Dönemi'dir. Bu dönemde öne çıkan bazı yazarlar ve eserleri şunlardır: Namık Kemal: İntibah, Cezmi, Vatan Yahut Silistre. Ziya Paşa: Harabat, Terkib-i Bent, Terci-i Bent. Şinasi: Şair Evlenmesi, Durub-ı Emsal-i Osmaniye, Tercüme-i Manzume. Ayrıca, Divan Edebiyatı ve Cumhuriyet Dönemi de sıkça sorulan dönemler arasındadır.

Jön Türklerde kadın hakları ile ilgili bazı bilgiler şu şekildedir: Eğitim: Jön Türkler, kadınların eğitim hakkının desteklenmesi gerektiğini savunmuşlardır. Siyasi Aktivizm: Jön Türkler, kadınların siyasi aktivizmine önem vermiş ve onları bu alanda teşvik etmişlerdir. Yasal Haklar: 1917'de kabul edilen Hukuk-ı Âile Sonuç Kararnâmesi ile kadınlar, sosyo-ekonomik ve hukuki alanlarda bazı haklar elde etmişlerdir. Jön Türkler, kadınların mevcut statükoya itirazlar yöneltmesini ve haklarını aramasını desteklemişlerdir.

Maturasyon, Türk eğitim sisteminde uygulanmamıştır. Türk eğitim sisteminin tarihsel gelişimi incelendiğinde, maturasyon kavramına dair herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Türk eğitim sisteminde önemli değişiklikler ve reformlar şu dönemlerde gerçekleşmiştir: 1824: Zorunlu eğitim anlayışı getirilmiştir. 1869: İlköğretim zorunluluğu 5 yıl olarak belirlenmiştir. 1924: Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitimde birlik sağlanmış ve medreseler kapatılmıştır. 1973: 8 yıllık zorunlu eğitime geçiş kararı alınmıştır. 2012: Zorunlu eğitim süresi 8 yıldan 12 yıla çıkarılmıştır. Maturasyon kavramı, bu dönemlerde yapılan düzenlemelerde yer almamaktadır.

Tanzimat döneminde "sanat için sanat" anlayışı, ikinci dönemde başlamıştır. Bu anlayış, özellikle Recaizade Mahmut Ekrem, Abdülhak Hamit Tarhan ve Samipaşazade Sezai gibi sanatçıların eserleriyle ön plana çıkmıştır. "Sanat için sanat" anlayışı, Tanzimat'ın ilk döneminde hakim olan "toplum için sanat" anlayışının aksine, bireysel konulara ve estetik kaygılara yönelişi ifade eder.

Türk edebiyatında ilk günlük, Tanzimat döneminde, 1897 yılında Direktör Ali Bey tarafından yazılan "Seyahat Jurnali" adlı eserdir. Divan edebiyatı döneminde tutulan "Ruzname" isimli savaş notları ile Evliya Çelebi'nin "Seyahatname"si ise günlük niteliği taşımakla birlikte, bu eserlerdeki bazı bölümler günlük olarak değerlendirilebilir.

Türk edebiyatında ilk eleştiri türü, Tanzimat Dönemi'nde ortaya çıkan Batılı anlamdaki eleştiridir. Bu dönemde eleştiri, daha önce Divan edebiyatında görülen sözlü ve yüzeysel değerlendirmelerin ötesine geçmiştir. Divan edebiyatındaki tezkireler, şairlerin hayatlarına ilişkin bilgilerin yanında eserlerinin niteliklerine dair kısa değerlendirmeler içermekle birlikte, eleştiri türüne tam anlamıyla örnek sayılmazlar.

"Tatsülot" kelimesi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, "tasallut" kelimesinin anlamı hakkında bilgi verilebilir. Tasallut, Arapça kökenli bir kelime olup, "musallat olma", "saldırma" ve "sarkıntılık" anlamlarına gelir.

Türk edebiyatında hikaye yazarlığı, Tanzimat Dönemi'nde (19. yüzyıl) Batılı anlamda ilk örneklerini vermeye başlamıştır. Ahmet Mithat Efendi, 1870-1893 yılları arasında yazdığı "Letâif-i Rivâyât" serisiyle Batılı anlamda ilk hikaye örneklerini vermiştir. Samipaşazade Sezai, 1891 yılında yayımlanan "Küçük Şeyler" adlı eseriyle modern anlamda kısa hikayenin başlangıcını kabul edilmiştir. Türk edebiyatında hikaye türü, Cumhuriyet Dönemi'nde de gelişimini sürdürmüş, Ömer Seyfettin, Sait Faik Abasıyanık ve Memduh Şevket Esendal gibi yazarların katkılarıyla olgunluğa ulaşmıştır.

Nabizade Nazım'ın "Zavallı Kız" adlı eseri, öykü (hikaye) türündedir. 1890 yılında yayımlanan eser, Tanzimat Dönemi edebiyatının önemli örneklerinden biridir.