Seyahatname

Evliya Çelebi'nin Seyahatname adlı kitabının özeti şu şekildedir: Evliya Çelebi, 1630 yılının aşure gecesi rüyasında Hz. Peygamber'i görür. Bu olayın ardından, Sa’d b. Ebu Vakkas'ın teşvikiyle önce İstanbul'u, ardından imparatorluğun birçok yerini gezip görmeye başlar. 1640 yılından itibaren Bursa, İzmit, Trabzon ve Kırım gibi birçok önemli yeri ziyaret eder ve gözlemlerini yazıya döker. Seyahatname, İstanbul’dan başlayarak Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Gürcistan, Kırım, Balkanlar, Mora, Girit, Hanya, Şumnu, Niğbolu, Silistre, Babadağı, Filibe, Sofya, Edirne gibi birçok bölgeyi kapsar. Eser, sadece coğrafi bir keşif değil, aynı zamanda kültürel, tarihi ve toplumsal gözlemleri içeren bir kaynaktır. Gerçekçi bir anlatımla yazılan eserde, halkın anlayacağı şekilde sade ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır. Bazı bölümleri İngilizce ve Macarca'ya çevrilen eser, 100 Temel Eser arasında yer almaktadır.

Sergüzeşt ve seyahatname aynı değildir, ancak aralarında bazı benzerlikler bulunmaktadır. Sergüzeşt, Farsça kökenli bir kelime olup, "başından geçen serüven", "bir kişinin başından geçen olay, hikâye, çekilen çile, macera" anlamlarına gelir. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sinde, kendisini tanıttığı ve yaşadıklarını anlattığı bölümler, eski gelenekteki mensur sergüzeştnameleri andırır ve bu bölümlerde "Sergüzeşt-i Evliya" veya "Sergüzeşt-i Hakir" başlıkları kullanılır.

Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Dicle Nehri, Doğu Anadolu'dan başlayarak takip edilen ve Hint Okyanusu'na kadar uzanan bir güzergahta yer alır. Çelebi, Dicle Nehri'nin yanı sıra Fırat Nehri'ni de bu güzergahta ele almıştır. Dicle ve Fırat nehirlerinin boylarını takip eden, 17. yüzyıla ait olduğu düşünülen bir harita, 2011 yılında Marmara Üniversitesi'nden Prof. Dr. Zekeriya Kurşun tarafından ortaya çıkarılmıştır. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Dicle Nehri ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşmak için eserin ilgili bölümlerinin incelenmesi önerilir.

İbn-i Fadlan'ın seyahatnamesinde Türkler, çeşitli yönleriyle ele alınmıştır: Ahlaki Değerler: Kadınlar toplum içinde özgürdür ve zina ile ırza göz dikmek Türkler arasında kabul edilemez günahlardır. İnanç: Türklerin bir dine bağlı olmadıklarını, kabile büyüklerini "rab" olarak gördüklerini ve "şûra" ile karar aldıklarını belirtir. Temizlik: Özellikle Oğuzların temizlik konusunda eksik olduklarını, büyük tuvalet sonrası ve cünüplük gibi durumlarda temizlenmediklerini ifade eder. Misafirperverlik: Misafirin Türk için önemli olduğunu, bir yabancının "Ben senin misafirinim" demesi halinde Türk'ün ona yardım ettiğini anlatır. Savaşçılık ve Adalet: Türkleri savaşçı ve adil bir topluluk olarak övmüştür. İbn-i Fadlan'ın anlatımları, kişisel görüşleri ve kültürel ön yargılarını da içermektedir.

İbn-i Batuta'nın seyahatnamesi iki ciltten oluşmaktadır. İlk cilt, Afganistan seyahati ile son bulmaktadır.

Anadolu'ya ve İran'a Seyahat, Venedikli tacir ve elçi Josaphat Barbaro'nun eseridir. Bu seyahatname, ilk olarak 1543 yılında İtalya'da yayımlanmış, daha sonra 1873'te İngilizceye ve 1972'de Farsçaya çevrilmiştir.

Evliya Çelebi, 1658 yılında ziyaret ettiği Kırklareli'nde (o dönemki adıyla Kırkkilise) izlenimlerini Seyahatname'sinde aktarmıştır. Çelebi'nin Kırklareli'nde yaptıklarıyla ilgili bazı bilgiler şunlardır: Şehir tasviri: Şehri, "Kırkkilise, Edirne'ye bağlı şirin bir sancaktır. Halkı cana yakın, suyu ve havası boldur" şeklinde tasvir etmiştir. Tarihi yapılar: Hızır Bey Külliyesi ve Sokullu Mehmet Paşa Camii gibi tarihi yapıları övmüştür. Tarım ve ticaret: Üzüm bağları, buğday, ayçiçeği ve bal üretimini övmüştür. Kültürel çeşitlilik: Türk, Rum, Bulgar ve Yahudi topluluklarının uyum içinde yaşadığını belirtmiştir. Doğal güzellikler: Istranca Ormanları ve Ergene Nehri'nin bolluğunu vurgulamıştır.

Marco Polo - Seyahatname (Ciltli) kitabı 372 sayfadan oluşmaktadır.

Osmanlı'yı en iyi anlatan seyyah olarak Evliya Çelebi öne çıkmaktadır. Evliya Çelebi, 1611-1682 yılları arasında yaşamış ve 51 yıl boyunca Osmanlı toprakları ile Avrupa, Kafkaslar, Orta Doğu ve Afrika'daki komşu ülkeleri gezerek gözlemlerini 10 ciltlik Seyahatname adlı eserinde toplamıştır.

Evliya Çelebi'nin Erzurum için söylediği sözlerden biri, Erzurum'un soğuk bir diyar olduğunu belirten ifadesidir. Çelebi, Seyahatname adlı eserinde bu durumu şu sözlerle anlatır: "Efvâh-ı nâsda darb-ı meseldir kim bir dervişe 'Kanden gelirsin?' derler, 'Berf rahmetinden gelirim' der. 'Ol ne diyârdır?' derler; 'sovukdan Ere zulüm olan Erzurûm'dur' der". Ayrıca, Çelebi'nin Erzurum'da 11 ay 29 gün kaldığı ve yaz görmediği de yaygın bir şekilde anlatılan bir sözdür, ancak Çelebi bu durumu bir fıkra olarak aktarmış ve halk arasında anlatılan bir "darb-ı mesel" olduğunu belirtmiştir.

Evliya Çelebi, Fırat ve Dicle nehirleri hakkında çeşitli görüşler ve bilgiler aktarmıştır: Fırat Nehri: Hz. Ali ve Ca'fer-i Sâdık'ın Fırat'ı övdüğünü belirtmiştir. Erzurum'da halkın genellikle Fırat'tan su getirip içtiğini söylemiştir. Dicle Nehri: Dicle'nin kaynağının Palu ensesinde, Bağın adlı bir köy olduğunu ifade etmiştir. Dicle'nin dört farklı yerden doğduğunu ve bu yerlerin hepsine "Dicle" denildiğini belirtmiştir. Dicle'nin kollarından birinin Habur Nehri olduğunu kaydetmiştir. Diyarbakır'da Dicle kıyılarında düzenlenen "Çayda Çıra" eğlencelerinden bahsetmiştir. Ayrıca, Evliya Çelebi'nin, Dicle ve Fırat nehirlerini takip ederek Hint Okyanusu'na kadar uzanan, 3 metre 43 santimetre boyunda ve 4 metre 35 santimetre enindeki bir haritası olduğu bilinmektedir.

Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde "Ya Helvacılar'da 7 dönüm üzüm bağım, ya da Azmak'ta bir teknem olsun" diye bahsettiği köy, Kuşçular köyüdür.

İbn Fadlan'ın "Rihla" adlı eseri, 10. yüzyılda Abbasi Halifesi Muktedir'in elçisi olarak İdil Bulgarları'na yaptığı yolculuğu ve bu yolculuk sırasında karşılaştığı halkları ve yerleri anlatır. Eserde anlatılan konular arasında: - Ziyaret edilen bölgeler: Oğuzlar, Başkırtlar, Peçenekler, Tatarlar ve diğer Türk boyları. - Halkların yaşamları: Giyim, beslenme, gelenekler, dini ve diğer pratikler. - Dikkat çekici olaylar: Bir ölünün teknede yakılması gibi ritüeller. Ayrıca, İbn Fadlan'ın seyahatnamesi, o dönemin coğrafyasına dair önemli bilgiler de içerir ve bu nedenle tarihçiler ve antropologlar için değerli bir kaynak olarak kabul edilir.

"Sefernâme-i Hayr" adlı eser, Esad Mehmed Efendi tarafından yazılmıştır. Bu eser, Sultan II. Mahmud'un Edirne seyahatini tasvir eden bir tarihçe olarak özetlenebilir.

Evliya Çelebi, kırk yılı aşkın bir süre boyunca hemen hemen bütün Osmanlı ülkesini ve diğer bazı ülkeleri dolaşarak elde ettiği gözlemleri "Seyahatname" adlı eserinde kaleme almıştır.

Seyahatnamenin ilk cildi, Evliya Çelebi'nin İstanbul'u anlattığı bölümdür. Bu ciltte şu konular yer alır: İstanbul'un tarihi; camileri, medreseleri, hanları, hamamları; madenleri, mesireleri, suları; tılsımları; esnafları, sanatkârları, şairleri, bilginleri; akla gelebilecek her türlü bilgi. Ayrıca, Fatih'ten itibaren İstanbul padişahlarına ait bilgiler de bu ciltte bulunur.

İbni Fadlan, seyahatnamesinde Oğuzlar, Bulgarlar ve Peçenekler gibi Türk boylarını anlatmaktadır.

Evliya Çelebi'nin gözünden Osmanlı Devleti, kudsiyet taşıyan bir yönetim olarak tasvir edilmiştir. Çelebi, Osmanlıların soyunu Hoca Ahmet Yesevi'ye ve Hacı Bektaş-ı Veli'ye dayandırır, ayrıca Cengiz Han ile de bir irtibat kurmaya çalışırdı. Seyahatnâme'de, Osmanlıların Anadolu'ya gelişi, beylik kurmaları ve gazâ faaliyetleri gibi konular da detaylı bir şekilde anlatılmıştır.

İbn Batuta Seyahatnamesi PDF dosyasını aşağıdaki kaynaklardan indirebilirsiniz: 1. TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu: İbn Batuta seyahatnamesi tercümesinin PDF dosyası bu koleksiyonda bulunmaktadır. 2. Wikisource: "The Travels of Ibn Batūta" adlı eserin PDF dosyası Wikisource'da mevcuttur. 3. Wikimedia Commons: Eserin başka bir PDF dosyası da Wikimedia Commons'ta yer almaktadır. 4. PDFdrive.to: İbn Batuta Seyahatnamesi'nin 2 ciltlik PDF dosyasını bu siteden ücretsiz olarak indirebilirsiniz.

Evliyâ Çelebi Seyahatnâmesi'nin 6. cildi, büyük ölçüde Macaristan'a ayrılmıştır. Ciltte yer alan bazı konular şunlardır: - Erdel, İskenderiye, Podgoriçe, İştib, Lofça, Vidin, Sirem, Ösek, Peçuy, Budin, Üstürgon (Estergon), Ciğerdelen, Hollanda, Macaristan, Öziçe, Taşlıca, Foça, Dobra-Venedik, Nova, Mostar, Sigetvar, Zağreb, Kanije. - Bahadır Giray Han ordusuyla yapılan İsveç, Danimarka ve Hollanda vilayetlerine seferler. - Sadrazam Melek Ahmed Paşa'ya dair geniş bilgiler, Sultan I. Ahmed'in kızı Fatma Sultan ile evliliği ve Paşa'nın ölümü.