SeraGazları

Barajların tehlikeli olmasının bazı nedenleri: Boğulma riski: Baraj göllerinin zeminleri engebeli olup, su derinliği ani olarak değişebilir ve bu da boğulma riskini artırır. Düşük su sıcaklığı: Barajlardaki suyun sıcaklığı düşük olduğundan, ani kramp riski yükselir ve vücut ısısının düşmesine bağlı olarak hipotermi olasılığı ortaya çıkar. Kaldırma kuvveti: Tatlı suyun kaldırma kuvveti, deniz suyuna göre daha düşüktür, bu da yüzmeyi zorlaştırır. Teknik tehlikeler: Barajların etrafında, can güvenliğini tehlikeye atabilecek teknik aletler bulunabilir. Ekolojik riskler: Barajlar, akarsuların getirdiği alüvyonları tutarak kıyılardaki deltalara besin maddesi taşınmasını engeller ve bu da tarımda verimliliğin düşmesine neden olabilir. Ayrıca, barajların çökme veya patlama riski de bulunmaktadır; bu durum, çevreye milyonlarca tonluk su kütlelerinin yayılmasına ve ekosistemde uzun süreli tahribata yol açabilir.

Ekolojik ayak izi, bir bireyin, topluluğun, işletmenin veya ülkenin doğaya olan etkisinin ölçüsüdür. Bu kavram, insanların ekosistem ve doğal kaynaklar üzerindeki taleplerini temsil eder, yani çevreye olan etkilerini ortaya koyar. Ekolojik ayak izi, tüketilen doğal kaynakların yanı sıra üretilen zararlı atıkların ve kirliliğin boyutunu da ölçmenin bir yoludur. Hesaplama, gıda tüketimi, ulaşım tercihleri, konut büyüklüğü ve enerji kullanımı, atık üretimi gibi faktörleri dikkate alır. Bu birim, dünyanın ortalama verimliliği üzerinden 1 hektar arazinin üretim kapasitesini temsil eden "küresel hektar" (kha) cinsinden ölçülür.

Hayır, küresel iklim değişikliği ve küresel ısınma aynı şey değildir. Küresel ısınma, Dünya yüzeyindeki ortalama sıcaklığın artmasıdır ve bu durumun ana nedeni, insanlar tarafından atmosfere salınan gazların yarattığı sera etkisidir. Küresel iklim değişikliği ise küresel ısınmanın Dünya iklim sistemi üzerinde meydana getirdiği değişikliklerdir.

Jeotermal santrallerin bazı zararları şunlardır: Toprak ve su kirliliği. Gaz salınımları. Sismik aktivite. Ekosistem etkileri. Gürültü kirliliği. Bu zararların minimize edilmesi için jeotermal projelerin dikkatli planlanması ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

Doğayı kirleten bazı şeyler: Plastik atıklar. Sanayi atıkları. Egzoz gazları. Tarım ilaçları ve kimyasal gübreler. Evsel ve tıbbi atıklar. Gürültü. Radyoaktif maddeler. Pestisitler.

Buz Devrinde buzların erimesinin başlıca nedenleri şunlardır: Küresel ısınma. Fosil yakıtların yakılması. Endüstriyel faaliyetler. Volkanik aktivite. Deniz akıntılarının değişmesi.

Ekolojik ayak izi ve karbon ayak izi arasındaki temel farklar şunlardır: Kapsam: Karbon ayak izi, sera gazı emisyonlarına odaklanırken, ekolojik ayak izi daha geniş bir yelpazede doğal kaynak tüketimini ele alır. Ölçüm: Karbon ayak izi, bir bireyin veya kuruluşun atmosfere saldığı toplam karbon miktarını ifade eder. Bileşenler: Ekolojik ayak izinin bileşenleri arasında karbon, orman, balıkçılık, tarım ve otlak alanları bulunur. Özetle, karbon ayak izi ekolojik ayak izinin bir bileşenidir, ancak ekolojik ayak izi, su tüketimi, arazi kullanımı ve diğer çevresel etkileri de içerir.

Sera Gazları ve Sera Etkisi Oluşumu: Sera Gazları: Karbondioksit (CO2): Fosil yakıtların yanması, ormanların kesilmesi ve endüstriyel faaliyetler nedeniyle atmosfere salınır. Metan (CH4): Hayvanların sindirim sistemi, çöp sahaları ve doğal gaz sızıntıları gibi kaynaklardan çıkar. Azot Oksitleri (NOx): Sanayi tesisleri ve otomobillerden kaynaklanır. Florlu Gazlar (F-gazlar): Buzdolapları, klimalar ve endüstriyel üretim gibi insan faaliyetleri tarafından üretilen sentetik kimyasallardır. Sera Etkisi: 1. Güneş Işınları: Güneş, Dünya'ya ışınlarını gönderir ve Dünya bu ışınlarla ısınır. 2. Atmosfer: Atmosferdeki sera gazları, Güneş ışınlarını tutar ve uzaya salınmasına izin vermez. 3. Isı Tutulması: Bu gazlar nedeniyle Dünya, uzaya göndermesi gereken ısıyı tutamaz ve daha fazla ısınır. Oluşum Süreci: Sanayi ve Ulaşım: Fosil yakıtların kullanımı ve sanayi tesisleri, sera gazı emisyonlarını artırır. Ormansızlaşma: Ormanların yok edilmesi, atmosferdeki CO2 miktarını artırır. Tarım: Tarım faaliyetleri ve hayvan yetiştiriciliği, metan ve NOx salınımına neden olur. Sera etkisi, küresel ısınma ve iklim değişikliğine yol açar.

İklim krizi, küresel ısınma ve iklim değişikliğinin etkileriyle yakından ilgili bir terimdir. İklim krizinin bazı etkileri: Ortalama sıcaklıkların yükselmesiyle buzulların erimesi ve deniz seviyesinin yükselmesi; Kuraklık, orman yangınları, sel ve kasırga gibi aşırı hava olaylarının sıklığının artması; Biyoçeşitlilik kaybı ve tarım üretiminin tehlikeye girmesi; Ekonomik, sağlık ve sosyal problemler. İklim krizinin başlıca nedenleri: Fosil yakıtların (kömür, petrol, doğal gaz) tüketimi; Ormansızlaşma; Büyükbaş hayvancılık; Çimento üretimi. İklim kriziyle mücadele için karbon salınımının azaltılması, enerjide verimliliğin artırılması, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması ve sürdürülebilir orman-tarım uygulamaları gibi yöntemler önerilmektedir.

Şehir ısı adasının bazı etkileri: Sağlık sorunları: Özellikle yaşlılar, küçük çocuklar ve solunum yolu hastalıklarına sahip kişiler aşırı sıcaklar nedeniyle risk altındadır. Enerji tüketimi artışı: Sıcaklık artışı, klima gibi soğutma teknolojilerine olan ihtiyacı artırarak enerji tüketimini yükseltir. Hava kirliliği: Yüksek sıcaklıklar hava kirliliğini artırabilir. Su kalitesi bozulması: Yağış sonrası kent yüzeylerinden yeraltı sularına karışan sular, su kalitesinde bozulmaya yol açabilir. İklim değişikliği: Kentsel ısı adası, bölgesel ölçekte iklim değişikliklerine sebep olabilir.

HFC gazları, küresel ısınmaya neden olan sera gazları arasında yer aldıkları ve karbonsiyoksitten daha zararlı kabul edildikleri için yasaklanmıştır. Bu yasak, özellikle Montreal Protokolü'ne 2016'da yapılan Kigali Değişikliği ile resmiyet kazanmıştır. Farklı ülkeler için farklı zaman çizelgeleri belirlenmiştir: Gelişmiş ülkeler: 2019'dan itibaren HFC kullanımını azaltacaktır. Gelişmekte olan ülkeler: HFC kullanımını 2024'ten itibaren donduracaktır. Hindistan, Pakistan, İran, Irak ve Körfez ülkeleri: 2028'e kadar HFC kullanımını sınırlamayacaktır.

Termik santrallerin tehlikeli olmasının bazı nedenleri: Hava kirliliği: Kükürtdioksit, karbondioksit ve azot oksitler gibi zararlı gazların salınımı, asit yağmurlarına ve uzun vadede çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilere yol açar. Su kirliliği: Soğutma ve diğer işlemler için kullanılan sular, atık olarak toprağa, yeraltı sularına, denizlere veya akarsulara boşaltılır ve bu suların kirlenmesine neden olur. Toprak kirliliği: Kül ve diğer atıklar, toprak kalitesini düşürür ve ağır metallerin yayılmasına sebep olur. Radyoaktif maddeler: Termik santral küllerinde bulunan radon ve uranyum gibi maddeler çevreye radyoaktivite yayar. Ekolojik denge: Termik santrallerin çevresindeki ekolojik denge bozulur ve canlı çeşitliliği azalır.

Ormanların bazı faydaları: Oksijen üretimi: Ormanlar, bitkilerin fotosentez yoluyla karbondioksiti emip oksijen üretmesiyle %21 oranındaki havanın %56'sını sağlar. Su dengesinin sağlanması: Ağaçlar, yaprakları ve kökleriyle kar ve yağmur suyunu tutarak sel ve taşkınları önler, yeraltı sularının oluşmasına yardımcı olur. Erozyonun önlenmesi: Ağaç kökleri, toprağın aşınmasını ve taşınmasını engelleyerek erozyonu önler. Biyoçeşitlilik: Ormanlar, kara hayvanlarının %80'ine ev sahipliği yapar ve birçok bitki türüne yaşam alanı sağlar. İklim düzenlemesi: Ağaçlar, yaz sıcaklığını düşürüp kış sıcaklığını artırarak bölgesel iklimleri etkiler. Ekonomik ve sosyal katkı: Ormanlar, kereste ve çeşitli ikincil ürünler sağlayarak iş imkanları yaratır ve köyden kente göçü azaltır.

Karbondioksit tutucunun temel işlevi, soğuk hava depolarında karbondioksit (CO2) seviyelerini belirli bir seviyede tutarak, aşırı yükselmeyi ve meyvelerde hasar oluşmasını önlemektir. Ayrıca, karbondioksit tutucular: CO2 seviyelerini anlık ölçümlerle dengeleyerek depolama süresini uzatır. İstenmeyen oksijen girişini önleyerek soğuk depoların güvenliğini artırır. Karbondioksit tutucular, CO2 moleküllerini emme özelliğine sahip aktif karbonlar içerir.

İklim krizinin en büyük nedeni, fosil yakıtların kullanımı olarak kabul edilir. İklim krizinin diğer önemli nedenleri arasında: ormansızlaşma; bilinçsiz tarım ve hayvancılık; ulaşım; sanayileşme yer alır. Bu faaliyetler, atmosferdeki sera gazlarının birikmesine ve iklim dengesinin bozulmasına neden olur.

Sera gazı emisyonları şu yöntemlerle ölçülür: Veri toplama ve kategorize etme. Emisyon faktörleri belirleme. Hesaplama ve analiz. Ölçüm için kullanılan bazı araçlar: Çevrimiçi yazılımlar ve hesaplayıcılar. IoT (Internet of Things) ve sensör teknolojileri. Enerji yönetimi yazılımları.

Metanın zararları şunlardır: Boğulma riski: Metan, yüksek konsantrasyonda oksijenin yerini alarak boğulmaya neden olabilir. Patlama tehlikesi: Metan, %4-15 oranında hava ile karıştığında patlayıcı hale gelir. Karbonmonoksit zehirlenmesi: Doğal gazda bulunan metan, yetersiz havalandırma koşullarında yakıldığında karbonmonoksit gibi zehirli gazlar oluşabilir. Metan, normal şartlarda toksik bir gaz değildir; ancak kapalı ve havalandırması yetersiz ortamlarda biriktiğinde ciddi sağlık risklerine yol açabilir.

Emisyon çeşitleri kaynaklarına ve türlerine göre iki ana gruba ayrılır: 1. Baca dışı emisyon kaynakları: Endüstriyel faaliyetler, motorlu taşıtlar ve diğer kaynaklardan çıkan, ancak bir baca yoluyla atmosfere salınmayan emisyonlardır. Örnekler: Bir aracın egzozundan çıkan karbondioksit veya metan gazları, tarım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan metan emisyonları. 2. Baca kaynaklı emisyonlar: Enerji üretimi, sanayi ve kimyasal süreçlerde kullanılan fosil yakıtların yanması sonucu ortaya çıkar ve bacalar aracılığıyla atmosfere salınır. Örnekler: Termik santraller, çimento fabrikaları ve demir-çelik tesislerinden yayılan karbondioksit, kükürt dioksit ve azot oksitler. Emisyon türleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Gaz emisyonları: Karbondioksit (CO2), azot oksitler (NOx), sülfür dioksit (SO2), karbon monoksit (CO), metan (CH4) gibi atmosfere salınan gazlar. Partikül emisyonları: İnorganik partiküller, organik partiküller, toz, duman, toprak, kimyasal partiküller vb.. Uçucu organik bileşikler (UOB): Endüstriyel süreçler, boya, solventler, petrol ürünleri ve otomobil egzozlarından kaynaklanabilir. Sıvı atık emisyonları: Evsel, endüstriyel ve tarımsal atık sular. Kimyasal kirleticiler: Ağır metaller, pestisitler, endüstriyel kimyasallar ve organik bileşikler. Kirli toprak atıkları: Atık depolama alanlarından sızan zehirli maddeler, petrol sızıntıları ve sanayi atıkları.

Metan (CH4), atmosferde karbondioksitten (CO2) daha kısa süre kalmasına rağmen, sera etkisi açısından çok daha güçlü olduğu için en tehlikeli sera gazlarından biri olarak kabul edilir. 2007 IPCC raporuna göre, metanın 20 yıllık bir zaman ölçeğindeki küresel ısınma potansiyeli (GWP) 72, 100 yıldaki GWP'si 25 ve 500 yıldaki GWP'si 7,6 olarak listelenmiştir. 2014 yılında yapılan bir analize göre ise, metanın ilk etkisi CO2'ninkinden yaklaşık 100 kat daha fazla olmasına rağmen, daha kısa atmosferik ömür nedeniyle, altmış ya da yetmiş yıl sonra iki gazın etkisi yaklaşık olarak eşit olacaktır. Sera etkisine neden olan diğer tehlikeli gazlar arasında karbondioksit, azot oksit ve florlu gazlar da bulunur.

Türkiye İklim Kanunu, yeşil büyüme vizyonu ve net sıfır emisyon hedefi doğrultusunda iklim değişikliğiyle mücadeleyi kapsar. Kapsamı: Sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetleri. Planlama ve uygulama araçları. Gelirler, izin ve denetim. Yasal ve kurumsal çerçeve. Bazı tanımlar: Adil geçiş: Kırılgan grupların öncelikli olduğu, yeşil iş olanaklarının sağlandığı politika. İklim adaleti: İklim değişikliğinin neden olduğu eşitsizlikleri ortadan kaldırmayı hedefleyen politika. Uygulamada öne çıkan unsurlar: Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) ile karbon fiyatlandırma. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması. Tarım sektöründe ekosistem temelli uyum yaklaşımları. Su kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi.