Sadrazam

En ünlü sadrazamlardan bazıları: Sokullu Mehmet Paşa. Veli Mahmut Paşa. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa. En ünlü sadrazam hakkında kesin bir görüş yoktur.

Hazine-i Amire'nin yönetimi, Osmanlı İmparatorluğu'nda sadrazam ve başdefterdar tarafından üstlenilirdi. Sadrazam, hazineden ödeme yapılabilmesi için düzenlenen hazine tezkiresinin üzerinde bulunması gereken "buyuruldusu" ve "sahh" (onay) ile sorumlu idi. Başdefterdar, malî işlerin en yetkili kişisi olarak hazinenin günlük işlerini yönetirdi. Hazine-i Amire, devletin merkezi hazinesi olup, gelirlerin toplandığı ve giderlerin yapıldığı ana hazineydi.

Kabaağaçlızade Ahmed Cevad Paşa, 1851 yılında Şam'da doğmuş ve 9 Ağustos 1900'de İstanbul'da vefat etmiş Osmanlı devlet adamı, asker ve yazardır. Bazı önemli başarıları ve eserleri: Askeri başarılar: 93 Harbi'ne katılmış ve Ezerçe Muharebesi'ndeki başarısından dolayı ödüller almıştır. Girit Vali Vekilliği: Girit'teki Müslüman ve Hristiyan halk arasında huzuru sağlamak için çaba göstermiştir. Yayıncılık: Ceride-i Askeriyye gazetesinin başmuharrirliğini yapmış ve "Yadigâr" adlı dergiyi yayımlamıştır. Eserler: En önemli eseri, Osmanlı İmparatorluğu'nun askeri tarihini anlatan 10 ciltlik "Tarih-i Askeri Osmani"dir. Ahmed Cevad Paşa, Arapça, Farsça, Fransızca, Rumca ve İtalyanca bilmekteydi.

Hayır, Kavanoz Ahmed Paşa ve Kavanoz Mehmed Paşa aynı kişi değildir. Kavanoz Ahmed Paşa, 1703 yılında III. Ahmed saltanatında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. Kavanoz Mehmed Paşa hakkında ise herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

Lale Devri'nin padişahı III. Ahmet, sadrazamı ise Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır. III. Ahmet. Nevşehirli Damat İbrahim Paşa. Lale Devri, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlamış ve 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı ile sona ermiştir.

Tekeli Lala Mehmed Paşa, III. Murad saltanatı döneminde 1595 yılında 18-29 Kasım tarihleri arasında on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Hayatı: Doğum: Manisa. Hizmete Girişi: III. Murad'ın şehzade olduğu dönemde güzel yazı yazma kabiliyeti sayesinde onun hizmetine divan çavuşu olarak girdi ve "Tekeli Mehmed Çavuş" olarak anılmaya başlandı. Lala Olması: III. Murad padişah olunca Manisa'ya gelen oğlu şehzade Mehmed'in lalalığını yaptı ve "lala" lakabı ile anılmaya başlandı. Sadrazam Olması: Şehzade Mehmed, III. Mehmed adıyla tahta çıktığında onunla birlikte İstanbul'a geldi ve 19 Kasım 1595'te Koca Sinan Paşa'nın yerine sadrazamlığa atandı. Ölümü: Şirpençeden (şarbon) hastalanması sonucu 29 Kasım 1595'te hayatını kaybetti. Diğer Unvanları: "Nişancı" lakabı ile veya "Eski Lala Mehmed Paşa" şeklinde de anılır. Osmanlı Devleti tarihinde, günümüz Ege Bölgesi'ne denk gelen coğrafyadan gelen tek sadrazamdır.

Kara Ahmed Paşa, 28 Eylül 1555'te Kanuni Sultan Süleyman'ın emri ile boğdurularak idam edilmiştir. İdamının nedeni olarak, Şehzade Mustafa taraftarı olması ve Mısır Valisi Semiz Ali Paşa'yı bertaraf etmek için entrikalar içinde bulunması gösterilmişse de, asıl nedeninin Hürrem Sultan ve Mihrimah Sultan'ın Rüstem Paşa'ya sadrazamlığı temin etmek için yaptıkları entrikalar olduğu düşünülmektedir.

Hayır, Çandarlı Halil Paşa ve Çandarlı İbrahim Paşa aynı kişi değildir. Çandarlı Halil Paşa, Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde yaşamış ve sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır.

En çok sadrazam değiştiren padişah, IV. Mehmed (Avcı Mehmed)'dir. IV. Mehmed, 39 yıllık saltanatı boyunca 17 sadrazam değiştirmiştir. İkinci sırada II. Selim yer alır. II. Selim, 8 yıllık padişahlık döneminde 6 sadrazam değiştirmiştir. Üçüncü sırada ise Yavuz Sultan Selim bulunur. Yavuz Sultan Selim, 8 yıllık hükümdarlığı sırasında 6 sadrazam değiştirmiştir.

Bâb-ı Âli'de çalışan bazı kişiler: Sadrazam ve yardımcıları. Bürokratlar. Memurlar. Bâb-ı Âli, Osmanlı Devleti döneminde sadrazam sarayı ve yönetim merkezi olarak kullanılmıştır. Ayrıca, 19. yüzyılda Bâb-ı Âli, gazeteciliğin gelişmesiyle birlikte Türk basınının merkezi haline gelmiş ve birçok gazete burada yer almıştır.

Köprülü Mehmet Paşa'nın önemli olmasının bazı sebepleri şunlardır: Sadrazamlık dönemi: 1656-1661 yılları arasında Osmanlı Devleti'nin sadrazamlığını yapmış ve bu dönemde devletin karşılaştığı önemli sorunların büyük bir kısmını çözmüştür. İç karışıklıkların bastırılması: Sadrazamlığının ilk aylarında iç kargaşayı sert önlemlerle bastırmıştır. Askeri başarılar: Çanakkale Boğazı'ndaki Venedik ablukasını kaldırmış, Bozcaada ve Limni adalarını geri almış, Erdel Prensliği üzerindeki Osmanlı hâkimiyetini pekiştirmiş ve Yanova'yı fethetmiştir. Devlet otoritesinin sağlanması: Anadolu'daki Celali isyanlarını bastırmış ve devlet otoritesini yeniden tesis etmiştir. Merhametsizlik eleştirileri: Şiddet içeren yöntemleri nedeniyle tarihçiler tarafından eleştirilmiştir. Köprülü Mehmet Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun Duraklama Devri'nde önemli bir bürokrat olarak, devletin eski itibarını kazanmasında rol oynamıştır.

Kızılay Baltacı Mehmet Paşa hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Baltacı Mehmet Paşa hakkında genel bilgiler mevcuttur. Baltacı Mehmet Paşa, 1662 yılında Osmancık, Çorum'da doğmuş bir Osmanlı devlet adamıdır. En çok, 1711 yılında Rusya'ya karşı kazandığı Prut Savaşı ile tanınır.

İskender Çelebi, Irakeyn Seferi sırasında Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa ile arasındaki ilişkilerin bozulması ve ordunun sevki esnasında yaşanan bazı yanlışlıklar nedeniyle idam edilmiştir. 1534 yılında azledilen İskender Çelebi, 4 ay 20 gün sonra, 24 Ekim 1535'te Bağdat'ta asılarak idam edilmiştir.

Osmanlı Devleti'nde sadrazamı denetleyen bazı mekanizmalar şunlardır: Padişah: Sadrazam, her an padişah tarafından azledilebilir veya idamına karar verilebilirdi. Kubbealtı vezirleri: Sadrazam görevde değilken, "kubbealtı vezirleri" olarak bilinen diğer vezirlerden biri vekâlet ederdi. Kazaskerler: Sadrazam, bazı davalarda kazaskerler aracılığıyla adaleti sağlardı. Çarşamba Divanı: Sadrazamın başkanlığında, İstanbul, Eyüp, Galata ve Üsküdar kadılarının katılımıyla düzenlenen bir divan. Ayrıca, sadrazam kendi konağında da "Dîvân-ı Hümâyun" adı altında bir divan toplar ve burada çeşitli idari ve hukuki işlemleri yürütürdü.

Fatih Sultan Mehmet döneminde 9 farklı sadrazam görev yapmıştır. Fatih döneminde görev yapan sadrazamlar: 1. Çandarlızade Halil Paşa (1451–1453). 2. Zağanos Paşa (1453–1455). 3. Mahmud Paşa Angelović (1455–1467). 4. Rum Mehmed Paşa (1467–1470). 5. İshak Paşa (1470–1472). 6. Mahmud Paşa (İkinci kez, 1472–1474). 7. Gedik Ahmed Paşa (1474–1476). 8. Hoca Sinan Paşa (1476–1477). 9. Karamanî Mehmed Paşa (1477–1481).

Kıbrıslı Mehmed Kâmil Paşa, Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde dört kez sadrazamlık yapmıştır. II. Abdülhamid döneminde: 25 Eylül 1885 - 4 Eylül 1891, 2 Ekim 1895 - 7 Kasım 1895 ve 5 Ağustos 1908 - 14 Şubat 1909 tarihleri arasında. V. Mehmed döneminde: 29 Ekim 1912 - 23 Ocak 1913 tarihleri arasında.

Tarhuncu Ahmet Paşa, 21 Mart 1653'te, Nevruz günü, bostancılara teslim edilerek boğdurulmak suretiyle idam edilmiştir. Bu olayın gerçekleşmesinin sebebi olarak, Paşa'nın devletin gelir ve giderlerini dengelemek için yaptığı sıkı mali denetimler ve gereksiz harcamaları kısma çabaları gösterilmiştir. Ayrıca, Paşa'nın padişahı tahttan indirme planları yaptığı yönünde ihbarlar da idam kararında etkili olmuştur.

Osmanlı'nın iflasını ilan eden kişi veya kurum II. Abdülhamit'tir. 20 Aralık 1881'de yayınladığı Muharrem Kararnamesi ile Osmanlı'nın toplam dış borcunu yeniden yapılandırmış ve Düyun-u Umumiye İdaresi'nin kurulmasını kabul etmiştir. Bu idare, Osmanlı'nın vergi gelirlerinin bir kısmını yabancı alacaklılar adına toplayarak borçların ödenmesini sağlamıştır.

"Mehmed: Fetihler Sultanı" dizisinde sadrazam kim olacak sorusuna yanıt bulunamadı. Ancak, dizinin 9. bölüm fragmanında Çandarlı Halil Paşa'nın artık sadrazam olduğu belirtilmiştir. Osmanlı tarihinde Fatih Sultan Mehmet'in sadrazamları arasında Çandarlızade Halil Paşa, Zağanos Paşa, İshak Paşa, Mahmud Paşa, Rum Mehmed Paşa ve Karamanî Mehmed Paşa gibi isimler yer almaktadır.

Sadâret-penâhî, Osmanlıca bir unvan olup, sadrazamlar için kullanılan bir saygı sözüdür. Ayrıca, "sadaret-i penahi" ifadesi, mektuplarda sadrazama hitap etmek için kullanılırdı.