RNA

Santral dogmada yer alan moleküller: DNA (deoksiribonükleik asit). RNA (ribonükleik asit). Protein. Santral dogma, bu moleküller arasındaki bilgi akışını açıklar ve genellikle "DNA RNA'yı, RNA proteini yapar" şeklinde ifade edilir.

Adenin ribonükleotidi (A), adenin bazının riboz şekerine bağlanmasıyla oluşan ribonükleotittir. Ribonükleotitler, RNA moleküllerinin yapı taşlarını oluşturan kimyasal bileşiklerdir. Adenin ribonükleotidinin yanı sıra, adenin bazının deoksiriboz şekerine bağlanmasıyla deoksiadenozin oluşur. Adenin ribonükleotidi, kimyasal formülü C5H5N5 olan pürin bazlarından biridir.

RNA, "ribonükleik asit" kelimelerinin kısaltmasıdır. RNA'nın bazı türleri ve görevleri: Haberci RNA (mRNA). Ribozomal RNA (rRNA). Taşıyıcı RNA (tRNA). RNA, protein sentezinde, translasyon ve transkripsiyon aşamalarında aktif görev yapar.

RNA ve DNA'da ortak olan bazlar şunlardır: Adenin (A); Guanin (G); Sitozin (C). DNA'ya özgü baz Timin (T) iken, RNA'ya özgü baz Urasil (U)'dir.

Evet, tRNA (taşıyıcı RNA) amino asit taşır. tRNA, protein sentezinde kullanılacak olan amino asitleri sitoplazmadan ribozoma taşır.

9. sınıf Biyoloji ders kitabının 33. sayfasında şu içerikler bulunabilir: Bilimsel etik araştırma raporu formatı. Kontrol noktası soruları. Yönlendirmeler. Ayrıca, 12. sınıf Biyoloji ders kitabının 33. sayfasında, nükleik asitler, DNA ve RNA ile ilgili bilgiler ve eşleşme kuralları gibi konular yer alabilir.

TRIzol reaktifi, moleküler biyoloji ve genetik laboratuvarlarında DNA, RNA ve proteinlerin ayrıştırılması için kullanılan bir reaktiftir. Başlıca kullanım amaçları: DNA izolasyonu: Fenol/kloroform ekstraksiyonu yöntemiyle numune içindeki DNA, proteinler, RNA ve diğer organik bileşiklerden ayrılır. RNA izolasyonu: Guanidin izotiyosiyanat ile birleşerek hücrelerden ve dokulardan RNA'yı çözer, RNA'nın gen ifadesi çalışmalarında veya diğer laboratuvar analizlerinde kullanılmasını sağlar. Protein izolasyonu: Fenol kloroform ekstraksiyonundan sonra saf protein elde edilir ve bu proteinler çeşitli laboratuvar çalışmalarında kullanılabilir. Ayrıca, TRIzol, mantar enfeksiyonlarını tedavi etmek veya önlemek amacıyla kullanılan bir ilaç olan Trizol ile karıştırılmamalıdır.

Fosfor, organik moleküllerin yapısına şu şekilde girer: DNA ve RNA: Fosfor, bu nükleik asitlerin temel yapı taşlarından biridir. ATP (Adenozin trifosfat): Enerji metabolizmasında önemli bir rol oynar. Fosfolipidler: Hücre zarının yapısında bulunur. Fosforlanmış şekerler ve koenzimler: Çeşitli biyokimyasal süreçlerde yer alır. Ayrıca, inositol fosfatlar gibi bileşiklerde de fosfor bulunur.

miRNA (mikroRNA), gen ifadesinin düzenlenmesinde rol oynayan, yaklaşık 21-23 nükleotit uzunluğunda tek iplikli RNA molekülleridir. miRNA'nın bazı işlevleri: Gen düzenleme. Hücresel farklılaşma. Hücre büyümesi ve apoptoz. Hastalık mekanizmaları. miRNA'nın son işlevi hakkında bilgi bulunamadı.

Ribozomun yapısına katılan RNA, ribozomal RNA (rRNA) olarak adlandırılır. rRNA, ribozomun yaklaşık %60'ını oluşturur. rRNA, çekirdekçikte sentezlenir. rRNA'nın bazı kısımları ribozomda tRNA'nın bağlanma yerlerini (A-, P- ve E- konumları) oluşturur.

Hayır, antikodon ve kodon aynı şey değildir. Kodon, mRNA molekülündeki üç ribonükleotitten oluşan ve bir aminoasiti belirleyen gruptur. Antikodon ise, tRNA molekülünde bulunan ve mRNA üzerindeki kodona karşılık gelen üç bazlık bölgedir.

DNA ve RNA'nın yapısında bulunan bileşikler: Beş karbonlu şekerler. Azotlu organik bazlar. Fosfat grubu (fosforik asit). DNA'ya özgü baz timin, RNA'ya özgü baz ise urasildir.

Genetik materyalin dört önemli özelliği: 1. Kendi kendine eşleşebilme. 2. Bilgiyi depolayabilme. 3. Bilgiyi ifade edebilme. 4. Mutasyonlarla değişiklik oluşturabilme (varyasyon). Ayrıca, genetik materyalin diğer bazı özellikleri: Kalıtım molekülü olma: Kendini çoğaltma ve sahip olduğu bilgiyi fenotipe aktarma yeteneğine sahiptir. Organizasyon: Ökaryotlarda kromozomlar şeklinde, proteinlerle birlikte organize olur. Nükleik asit yapısı: DNA ve RNA olmak üzere iki tip nükleik asitten oluşur. Nükleotit yapısı: Nükleotitler, beş karbonlu şeker, fosfat ve azotlu bazdan oluşur.

RNA sıralaması (RNA sequencing - RNA-seq) şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Örnek toplama ve hücre izolasyonu. 2. RNA'nın çıkarılması. 3. RNA'nın DNA'ya dönüştürülmesi. 4. DNA dizileme. 5. Dizileme analizi. - Kalite kontrol. - Adapter trimming. - Referans genom hizalaması. - Hizalama görselleştirme. - Count matrisi hazırlanması. RNA-seq, gen ifadesi profillerinin analizine olanak tanır ve insan ile hayvan hastalıklarının araştırmasında önemli bir rol oynar.

Hairpin RNA, diğer adıyla küçük saç tokası RNA (shRNA), hedef gen ifadesini RNA parazitliği (RNAi) yoluyla susturmak için kullanılabilen, sıkı bir saç tokası dönüşü olan yapay bir RNA molekülüdür. Hairpin RNA'nın bazı özellikleri: Yapısı: RNA transkripti, saç tokası şeklinde bir kıvrım oluşturur. Kullanım alanı: Tıp alanında, özellikle gen terapisi uygulamalarında, spesifik ve uzun süreli gen susturma yeteneği nedeniyle ilgi çekmektedir. Üretim ve hücreye aktarım: Hücrelerde shRNA ifadesi, plazmidlerin verilmesi veya viral ya da bakteriyel vektörler aracılığıyla gerçekleştirilir. Hairpin RNA, nispeten düşük bir bozulma ve devir hızına sahiptir.

RNA virüsleri, DNA virüslerine oranla daha fazla mutasyona uğrar. Mutasyona uğrayan virüslere örnek olarak şunlar verilebilir: SARS-CoV-2. Grip virüsü (influenza). Mutasyon, bir organizmanın veya virüsün genetik materyalinde meydana gelen kalıcı değişikliktir.

MikroRNA'lar (miRNA'lar), hücrelerde bulunan çok küçük RNA parçalarıdır ve genetik düzenlemede önemli görevler üstlenirler. Çalışma prensipleri: Hedef mRNA'ya bağlanma: miRNA'lar, kendi nükleotid dizilerinin tamamlayıcısı olan hedef mRNA'lara bağlanır. Gen ifadesini düzenleme: Bu bağlanma sonucunda, miRNA'lar mRNA'nın protein üretmesini engeller veya bu üretimi azaltır. Çoklu etki: Tek bir miRNA, 10 ila 100 arasında farklı gene etki edebilir. Fonksiyonları: Hücre gelişimi ve farklılaşması: miRNA'lar, hücrelerin nasıl büyüyeceğini, bölüneceğini ve hangi tür hücrelere dönüşeceğini belirler. Hastalıklarla ilişki: miRNA'ların doğru çalışmadığı durumlar, çeşitli hastalıklara yol açabilir. 2024 yılında Fizyoloji ve Tıp Nobel Ödülü, mikroRNA'ların keşfi için Victor Ambros ve Gary Ruvkun'a verilmiştir.

RNA, hücre çekirdeğinde sentezlenir. Ancak, sentezlenen RNA türleri farklı yerlerde bulunabilir: mRNA (mesajcı RNA), işlemden geçtikten sonra sitoplazmaya taşınır ve ribozomda çevrime uğrar. tRNA (taşıyıcı RNA), çekirdekten tek zincir hâlinde sentezlenir, ancak çekirdekten çıktıktan sonra hidrojen bağları kurarak katlanır. rRNA (ribozomal RNA), hücrede en fazla bulunan RNA çeşididir ve proteinlerle birlikte ribozomun yapısına katılır.

Kalıtsal bilgi taşıyan moleküller şunlardır: DNA (Deoksiribo Nükleik Asit). Gen. Nükleotid. Ayrıca, bazı virüsler dışında RNA (Ribonükleik Asit) da kalıtsal bilgi taşıyabilir, ancak genellikle protein sentezinde görev alır.

Transkripsiyon ve translasyon, protein sentezinin iki ana aşamasıdır. Transkripsiyon: Başlama (inisiasyon). Uzama (elongasyon). Sonlanma (terminasyon). Translasyon: Başlama (inisiasyon). Uzama (elongasyon). Sonlanma (terminasyon). Transkripsiyon ve translasyon olaylarının toplamı, gen ifadesi (gen ekspresyonu) olarak tanımlanır.