PatlayıcıMaddeler

Nitrogliserin, farklı alanlarda çeşitli işlevlere sahiptir: Patlayıcı madde ve itici yakıt: İnşaat, yıkım ve madencilik endüstrilerinde, özellikle dinamit gibi patlayıcı maddelerin üretiminde kullanılır. Tıp: Anjina pektoris ve kronik kalp yetmezliği gibi kalp hastalıklarının tedavisinde, güçlü bir vazodilatör olarak kullanılır. Diğer kullanımlar: Şist oluşumlarından petrol ve doğal gaz geri kazanımında, hidrolik kırma işleminde kullanılır. Nitrogliserin, ısı, şok veya aleve maruz kaldığında patlayabilen yağlı bir sıvıdır.

Maytap kullanımı, aşağıdaki nedenlerle yasaklanmıştır: Halkta korku ve panik yaratma riski. Can ve mal güvenliği tehlikesi. Çevre ve gürültü kirliliği. Ciddi yaralanma ve ölüm riski.

Amonyum nitrat, terör eylemlerinde el yapımı patlayıcı yapımında kullanıldığı için yasaklanmıştır. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Faruk Çelik, 8 Haziran 2016 tarihli kararıyla nitratlı gübrelerin (amonyum nitrat, potasyum nitrat, kalsiyum nitrat) satışını ve naklini durdurmuş ve hepsini il müdürlükleri tarafından yeddi emine aldırmıştır. Ancak, 2016 yılının Temmuz ayında yapılan testlerin sonucunda potasyum nitrat ve sodyum nitrat gübrelerinde patlama olmadığı görülünce, bu iki gübrenin satışı serbest bırakılırken, amonyum nitratın tarımsal amaçlı kullanımı tamamen yasaklanmıştır.

En tehlikeli patlayıcı madde olarak kabul edilebilecek bir madde, RDX, Aseton peroksit, Nitrogliserin, Gümüş fülminat, Cıva(II) fülminat gibi kuvvetli patlayıcılar sayılabilir. Patlayıcı maddelerin tehlike dereceleri, ADR (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığı Sözleşmesi) tarafından belirlenen sınıflandırma sistemine göre farklılık gösterir. Patlayıcı maddelerin depolanması, taşınması ve kullanılması büyük risk taşır ve uzman personel tarafından gerçekleştirilmelidir.

Patlayıcı madde takip sistemi (PATBİS) şu şekilde çalışır: 1. Üretim Aşaması: Patlayıcı maddelere sistem tarafından bir kimlik numarası atanır. 2. Depolama ve Lojistik: Patlayıcılar, özel barkod teknolojisi ile depolara veya nakliye araçlarına kaydedilir. 3. Kullanım ve Geri Bildirim: Son kullanıcılar tarafından yapılan her işlem kayıt altına alınır ve yetkililer tarafından anlık olarak izlenebilir. 4. Denetim ve Raporlama: Kullanım geçmişi detaylı raporlarla analiz edilerek, denetim süreçleri kolaylaştırılır. Sistemin temel amaçları: Kayıt dışı unsurları ve kaçakçılığı engellemek. Patlayıcı maddelerin yetkisiz kişilerin eline geçmesini önlemek. PATBİS sistemine giriş için kullanıcı adı ve şifre gereklidir.

Patlayıcı maddeler, ısı, sarsıntı, sürtünme veya tutuşturma gibi dış etkilere maruz kaldığında, kendi kendine ilerleyen kimyasal reaksiyonlarla bozunarak çok yüksek basınç, ısı ve gaz meydana getiren maddelerdir. Bazı patlayıcı madde türleri: Başlatıcılar. Yüksek hassasiyete sahip patlayıcılar. Patlayabilir karışımlar. Bazı yaygın patlayıcı maddeler: TNT (trinitro toluen); dinamit; karabarut; nitrogliserin; pikrik asit. Patlayıcı maddelerin depolanması, taşınması ve kullanımı risk taşır.

Patlayıcı olmayan maddeler arasında şunlar bulunur: Kendileri patlayıcı gaz, buhar veya toz bulutu oluşturmayan maddeler. Su veya alkol içeriği belirtilen sınırları aşan suya ya da alkol-emdirilmiş patlayıcılar. Plastikleştirici içeren patlayıcılar (bu patlayıcılar Sınıf 3 veya Sınıf 4.1'e atanır). Aşırı derecede düşük hassasiyet düzeyindeki maddeler içeren nesneler (Sınıf 1.6). Bu sınıflandırmalar, maddelerin patlama riskini belirlemek için uluslararası standartlara göre yapılmıştır.

Patlayıcı madde işareti, GHS (Küresel Uyumlaştırılmış Sınıflandırma ve Etiketleme Sistemi) sistemine göre GHS01 koduyla temsil edilir ve kırmızı kenarlı bir elmas içinde beyaz bir arka plan üzerinde siyah bir sembol olarak gösterilir. Patlayıcı madde işaretinin içinde yer alabilecek bazı semboller ve temsil ettikleri tehlike türleri: Patlayıcılar, bölüm 1.1, 1.2, 1.3, 1.4, 1.5, 1.6. Kendi kendine tepkimeye giren maddeler ve karışımlar, tip A, B. Organik peroksitler, tip A, B. Örnek olarak, dinamit, barut ve fişek gibi maddeler patlayıcı madde işaretleri ile gösterilir. Patlayıcı maddelerin bulunduğu alanlarda, güvenlik uyarı işaretleri kullanmak hayati bir öneme sahiptir.

Barut timi, patlayıcı maddelerin üretiminde kullanılan bir tür karışımı ifade eder. Ayrıca, "Barut Timi" adı, farklı bağlamlarda çeşitli hikayelerde ve eserlerde de kullanılmaktadır, örneğin: Gökçen Alptekin'i kurtaran tim hikayesi. Asker yarı adlı kitapta yer alan tim. YouTube ve TikTok'ta paylaşılan videolar.

Potasyum sülfatın bazı işlevleri: Bitkilerin büyümesi ve gelişmesi için gerekli olan potasyum ve kükürt minerallerini sağlar. Bitkilerin kuraklık, sıcaklık ve soğuk gibi olumsuz hava şartlarına karşı dayanıklı olmasını sağlar. Hastalık ve zararlılara karşı direnci artırır. Bitkilerin suyu daha ekonomik kullanmasını sağlar. Meyve iriliği, sertliği, rengi ve dolgunluğu gibi mahsul kalitesini belirleyen etkenleri destekler. Tomurcuk ve çiçek oluşumuna katkıda bulunur. Depolama ve raf ömrünü uzatır. Potasyum sülfat, özellikle patates, tütün, sebze ve meyve yetiştiriciliğinde tercih edilir.

Potasyum klorat (KClO3), çeşitli alanlarda kullanılan çok yönlü bir kimyasal bileşiktir: Havai fişek ve patlayıcı üretimi: Oksitleyici özelliği sayesinde havai fişeklerde ve patlayıcı karışımlarda kullanılır. Güvenlik kibritleri: Kibrit başlıklarında bulunan karışımın bileşenlerinden biridir. Oksijen kaynağı: Uçaklar, uzay istasyonları ve denizaltılarda kimyasal oksijen jeneratörlerinde kullanılır. Dezenfektan: Mikroorganizmaları öldürmek için bazı dezenfektan ürünlerde kullanılır. Tarım: Herbisit olarak zararlı bitki büyümesini engellemek ve toprağı tedavi etmek için kullanılır. Tekstil: Ağartma işlemlerinde ve baskı işlemlerinde oksitleyici olarak kullanılır. Veterinerlik: Antiseptik ve büzücü olarak kullanılır. Potasyum klorat, yanıcı maddelerle patlayıcı karışımlar oluşturabilen güçlü bir oksitleyicidir, bu nedenle dikkatli kullanılması gerekir.

Maden ocaklarında kullanılan bazı patlayıcı maddeler: Dinamitler: Emülsiyon tipi, sulu patlayıcı karışım (Watergel), nitrogliserin tipi. Anfo: Amonyum nitrat ve fuel-oil karışımı. Potas güherçilesi: %2 ve daha fazla karbon içeren. Sodyum nitrat: %2 ve daha fazla karbon içeren. Ateşleme fitilleri ve kapsülleri: Çeşitli tiplerde. Patlayıcı maddelerin kullanımı, yalnızca yeterlik belgesine sahip ateşleyiciler tarafından yapılabilir.

Mekanik patlama riski uyarı işareti, patlayıcı maddeler için kullanılan bir güvenlik işaretidir. Bu işaret, genellikle sarı zemin üzerine siyah simgelerle tasarlanmıştır. Mekanik patlama riski uyarı işaretinin ne anlama geldiğine dair başka bir bilgi bulunamamıştır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: baseris.com; yandex.com.tr; ostimetiket.net.

Marmara Üniversitesi'nde patlayıcı uzmanı olarak görev yapan kişilerin ne iş yaptığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak patlayıcı madde imha uzmanının görevleri şunlardır: Gelen ihbar üzerine olay mahalline intikal etmek. Bomba ve benzeri şüpheli paketin çevresinde güvenlik önlemleri almak. Usulüne uygun olarak patlayıcı maddenin imha işlemini yapmak. Kit çantası, koku dedektörü ve X-ray cihazının bakımını yapmak. Meslekle ilgili hizmet içi eğitim, iş başı eğitim, toplantı, seminer gibi faaliyetlere katılmak. Patlayıcı madde imha uzmanı, patlayıcı maddelerin insanlara ve çevreye zarar vermesini engellemek amacıyla bu işlemleri gerçekleştirir.

Patlayan sigara barutu, eğlence amaçlı kullanılan ve şaka malzemeleri arasında yer alan bir tütün ürünüdür. Asıl kullanım amacı ise silahların ve tüfeklerin ateşlenmesinde patlayıcı madde olarak kullanılmasıdır. Ancak, patlayan sigara barutunun kullanımı, yüksek kaza sonucu yaralanma riski nedeniyle bazı ülkelerde yasaklanmıştır.

Ani öfke patlaması, kişinin aniden ve yoğun bir şekilde öfke duyması durumudur. Ani öfke patlamasının bazı nedenleri: bastırılmış ve ifade edilmemiş duygular; hayal kırıklığı; görülmeme ve anlaşılmama hissi; engellenme; değersizlik ve reddedilme; anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlar; hormonal değişiklikler; yetersiz iletişim becerileri; alkol ve madde kullanımı. Ani öfke patlamaları, kişisel ve sosyal hayatı olumsuz etkileyebilir.

Patlayıcı Madde Emniyet Müdürlüğünün bazı görevleri: İthal ve ihraç izin işlemleri: Patlayıcı madde ithal ve ihraç izin işlemlerini yapmak. Transit geçiş izinleri: Patlayıcı madde transit geçiş izin işlemlerini yapmak. Satış bildirimleri: 3 aylık dönemlerde patlayıcı madde satıcılarının satış bildirimlerini tutmak. Üretim ve kullanım bildirimleri: Üretim ve ithalatçıların yıllık olarak üretim, kullanım ve ithal patlayıcı bildirimlerinin kayıtlarını tutmak. Mevzuat koordinasyonu: Patlayıcı madde mevzuatını ilgilendiren konularda diğer bakanlıklarla gerekli koordinasyonu sağlamak. Taşıma güvenliği: Patlayıcı maddelerin taşınmasında iller arasında koordinasyonu, nakil ve yol güvenliğini sağlamak. Denetim: Depo devir işlemlerini takip etmek ve Valilikçe oluşturulan komisyonca denetlemek.

Detonasyon örnekleri şunlardır: Motorda detonasyon: Benzinli motorlarda düşük devir ve yüksek yükleme durumunda, silindir içindeki basıncın yükselip hava-yakıt karışımının erken patlaması. Patlayıcı maddelerin yanması: Dinamit veya TNT gibi maddelerin yanma reaksiyonu. Dönen detonasyon motorları: Yanmanın sabit bir hacimde çok hızlı bir şekilde gerçekleştiği, sesüstü hızda akış içinde yanma prensibi ile çalışan motorlar.

Nitromak, Türkiye'nin ilk sivil amaçlı patlayıcı üreticisi olup, madencilik ve inşaat sektörlerinde hizmet vermektedir. Başlıca faaliyetleri: Patlayıcı madde üretimi ve satışı. Patlatma hizmetleri. Mühendislik ve müşavirlik hizmetleri. Türkiye genelinde 6 bölge müdürlüğü ve yurtdışı bayi ağı ile hizmet sunan Nitromak, Avrupa, Kafkaslar, Orta Asya, Ortadoğu ve Afrika'daki müşterilere de ulaşmaktadır.

Tekel dışı bırakılan patlayıcı maddeler şunlardır: Dumansız av barutu, kara av barutu, taş barutu. Dinamitler ve emülsiyon patlayıcılar. Amonyum nitrat ve fuel-oil karışımları (ANFO), potas güherçilesi (potasyum nitrat) ve sodyum nitrat. Ateşleme fitilleri ve dinamit kapsülleri. Nitroselülozlar, nitrogliserin. Her türlü piroteknik mamuller (maytaplar, şenlik, işaret ve aydınlatma fişekleri, roketler). Bu maddeler, 14.08.1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan "Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük" kapsamında değerlendirilmektedir.