Ölçme

MEB Ölçme Değerlendirme Merkezleri, eğitim öğretim faaliyetlerinin geliştirilmesine yönelik çeşitli görevler üstlenir. Bu görevler arasında: Ortak sınavların koordinasyonu: Okul, ilçe, il ve ülke genelinde yapılacak ortak sınavlar için koordinasyon sağlamak. Ulusal ve uluslararası izleme araştırmaları: Ulusal ve uluslararası izleme araştırmalarını il düzeyinde yürütmek. Soru hazırlama ve sınav uygulamaları: Sınav sorularının hazırlanması, dizgisinin yapılması, sınav evrakının basımı ve dağıtımı, sınavın uygulanması, değerlendirilmesi ve sonuçlarının duyurulması işlemlerini gerçekleştirmek. Öğretmen eğitimleri: Ölçme ve değerlendirme teknikleri konusunda öğretmen ve okul yöneticilerini bilgilendirmek ve ilgili eğitimlerin ilde yaygınlaştırılmasını sağlamak. Analiz çalışmaları: Sınav sonuçlarına yönelik analiz çalışmaları yapmak. Ayrıca, merkezler eğitim ve öğretimi etkileyen faktörleri tespit etmek amacıyla anketler geliştirebilir ve genel müdürlük tarafından verilen diğer görevleri yerine getirebilir.

İngilizcede "cetvel" kelimesi "ruler" olarak ifade edilir. Bir şeyi cetvelle ölçmek için ise "to measure" fiili kullanılır, dolayısıyla "to measure with a ruler" ifadesi doğru olur. Örnek cümle: "She measured the length of her desk with a ruler" (Cetvel kullanarak sırasının uzunluğunu ölçtü).

Ölçme, bir niteliğin gözlenip sayı ya da sembolle ifade edilmesidir. Değerlendirme ise ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılması sonucunda bir değer yargısına ulaşılmasıdır. Değerlendirme üç temel öğeye dayanır: ölçme sonucu; ölçüt; karar (yargı). Değerlendirme türleri: Kullanılan ölçüye göre. Amacına ve yapıldığı zamana göre.

Fiziksel büyüklükleri ölçme, miktarı bilinmeyen bir büyüklüğü, aynı cinsten bir birim büyüklük ile karşılaştırarak kaç katı olduğunu saptama işlemidir. Fiziksel büyüklükler, "temel fiziksel nicelikler" ve "türetilmiş fiziksel nicelikler" olmak üzere iki grupta incelenir: Temel nicelikler: Doğrudan belirlenen, yani başka fiziksel nicelikler yardımıyla belirlenmeyen niceliklerdir. Türetilmiş nicelikler: Doğrudan belirlenemeyen, yani temel nicelikler yardımıyla türetilebilen niceliklerdir. Ölçme, uluslararası bir kuruluş olan Uluslararası Birim Sistemi (SI) tarafından belirlenen standartlara göre yapılır.

Ölçme değerlendirmede temel kavramlar şunlardır: Ölçme: Bir değişkenin gözlenip, gözlem sonuçlarının sayı veya sembolle ifade edilmesi. Değerlendirme: Ölçme sonuçlarının bir ölçüt ile karşılaştırılarak karara varılması. Ölçüt: Bir yargıya varmak veya değer belirlemek için kullanılan ilke veya kriter. İki tür ölçüt vardır: Mutlak ölçüt: Önceden belirlenmiş, her bireyin değerlendirme sonucunu bağımsız kılan kriter. Bağıl ölçüt: Ölçme sonuçlarına göre sonradan belirlenen kriter. Doğrudan Ölçme: Ölçülmek istenen özelliğin doğrudan gözlenmesi veya ilgili bir ölçme aracıyla yapılması. Dolaylı Ölçme: Özelliğin doğrudan ölçülemeyip, başka bir özellik yardımıyla ölçülmesi. Türetilmiş Ölçme: Özelliğin, farklı iki veya daha fazla özelliğin matematiksel bağıntısı ile ölçülmesi.

Skala, çeşitli alanlarda ölçüm, derecelendirme veya sıralama yapmak için kullanıldığı için önemlidir. İşte bazı nedenler: Ölçüm ve Değerlendirme: Skala, belirli bir niteliği veya niceliği ölçmeye yardımcı olur. Müzik: Müzikte skala, notaların ilişkisini ve melodi veya harmoni oluşturmayı sağlar. İstatistik ve Araştırma: Verilerin analizinde önemli bir rol oynar, verileri sayısal formatta toplamayı ve karşılaştırmayı mümkün kılar. Haritacılık: Haritalarda skala, mesafelerin gerçek dünyadaki karşılıklarını gösterir ve kullanıcıların haritayı doğru yorumlamasına yardımcı olur. Üretim Yönetimi: Üretim ve dağıtım süreçlerini izlemek ve kontrol etmek için kullanılır, verimliliği artırır.

Ölçme değerlendirme, kullanılan ölçütün türüne ve amacına göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir: 1. Kullanılan ölçütün türüne göre: Mutlak değerlendirme: Önceden belirlenmiş, değişmez bir kriter kullanılır. Bağıl değerlendirme: Ölçme sonuçlarına göre belirlenen bir kriter kullanılır. 2. Amacına göre: Tanıma ve yerleştirmeye dönük değerlendirme: Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek için sürecin başında yapılır. Biçimlendirme ve yetiştirmeye dönük değerlendirme: Eğitimin yanlışlarını düzeltmek ve verimi artırmak için sürecin ortasında yapılır. Düzey belirleme ve değer biçmeye dönük değerlendirme: Eğitimin sonunda, öğrencilerin başarı seviyesini belirlemek için yapılır.

Ölçü çeşitleri şu şekilde sınıflandırılabilir: Temel ölçü birimleri: Uzunluk: Metre (m). Kütle: Kilogram (kg). Zaman: Saniye (s). Sıcaklık: Kelvin (K). Elektrik akımı: Amper (A). Madde miktarı: Mol (mol). Işık şiddeti: Kandela (cd). Türetilmiş ölçü birimleri: Temel birimlerin çarpım veya bölümüyle elde edilir, örneğin: Alan: Metrekare (m²). Hacim: Metreküp (m³). Diğer ölçü birimleri: Kapasite: Litre (L). Hız: Metre/saniye (m/s). İvme: Metre/saniye² (m/s²). Kuvvet: Newton (N). Ayrıca, ölçü sistemleri olarak metrik sistem, İmparatorluk sistemi ve ABD geleneksel birimleri gibi farklı sistemler de bulunmaktadır.

Eğitimde ölçme ve değerlendirme, öğrencilerin bilgi ve beceri düzeylerini ölçmek, öğrenme eksikliklerini belirlemek ve eğitim sürecinin etkinliğini anlamak için yapılan bir süreçtir. Ölçme, bireylerin veya nesnelerin belirli özelliklere sahip olup olmadığının, sahipse sahip oluş derecesinin belirlenerek sonuçların sembol veya sayılarla ifade edilmesidir. Değerlendirme ise ölçme sonuçlarının bir ölçütle karşılaştırılıp, ölçülen nitelik hakkında bir karara varma sürecidir. Eğitimde değerlendirmeler üç ana amaçla yapılır: 1. Tanıma ve yerleştirmeye yönelik değerlendirme: Eğitim sürecinin başında öğrenciyi tanımak ve uygun eğitim programına yerleştirmek için yapılır. 2. Biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik değerlendirme: Eğitim süreci devam ederken öğrencinin eksiklerini ve hatalarını belirleyerek bunları düzeltmek için yapılır. 3. Düzey belirlemeye yönelik değerlendirme: Eğitim sürecinin sonunda öğrencinin seviyesini belirlemek için yapılır.

Ölçme, bilinmeyen bir büyüklüğün, aynı türden olan ancak bilinen bir büyüklükle kıyaslanmasına denir. Daha genel bir tanımla, bir uzunluğun, bir alanın, bir kapasitenin veya herhangi bir olgunun belirli bir birim cinsinden hesaplanmasıdır. Ölçme işlemi sonucunda elde edilen verilere ölçüm denir. Ölçme türleri: Doğrudan ölçüm: Ölçülmek istenilen özellik doğrudan gözlenerek veya bu özelliğin kendisiyle doğrudan ilişkili bir ölçme aracı ile ölçülebiliyorsa. Dolaylı (göstergeyle) ölçüm: Bir özellik doğrudan gözlemlenemez ve ölçülemez, ancak bir başka özellik yardımıyla ölçülebiliyorsa. Türetilmiş ölçüm: Ölçülmek istenilen özellik, kendisinden farklı iki ya da daha fazla özelliğin arasındaki matematiksel bir bağıntı yardımıyla ölçülebiliyorsa.

Uzunluk ölçme, karşılaştırma ve sıralama kavramlarıyla başlar. Daha sonra, standart olmayan ölçüm birimleriyle (kulaç, adım, karış vb.) ölçüm yapılır.

Balcı A., Avcı M. 2002. Ölçme Bilgisi I, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayını, İzmir adlı kitap, yardımcı ders kitabı olarak şu eserlerle birlikte kullanılabilir: Özbenli, E., Tüdeş, T. 2001. Ölçme Bilgisi-Pratik, Karadeniz Teknik Üniv. Yayın no:87, Trabzon, 555 s.. Bu kitaba ve yardımcı ders kitaplarına şu sitelerden ulaşılabilir: kitantik.com; nadirkitap.com.

Çoktan seçmeli testler, genellikle aşağıdaki davranışları ölçer: Bilgiyi hatırlama. Kavrama yeteneği. Ancak, çoktan seçmeli testler analiz, sentez ve değerlendirme gibi üst düzey bilişsel becerileri ölçmede yetersiz kalır. Ayrıca, çoktan seçmeli testlerin, şans yoluyla doğru cevabın bulunabilmesine imkân verdiği de eleştirilmektedir.

Ölçme ve ölçüm arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Ölçme, bir varlığın belirli bir özelliğe sahip olma durumunu ya da derecesini uygun bir araçla tespit etme ve bunu nicel (sayısal) veya nitel (özelliksel) olarak ifade etme sürecidir. Ölçüm ise ölçme işlemi sonucunda elde edilen verilerdir; yani, sayılar, oranlar veya niteliklerdir. Örneğin, bir öğrencinin sınav başarısını değerlendirmek için yapılan sınav bir ölçmedir; ancak bu değerlendirme sonucunda elde edilen 85 puanı bir ölçümdür.

Muğla ÖDM, Muğla Ölçme Değerlendirme Merkezi'nin kısaltmasıdır. Muğla Ölçme Değerlendirme Merkezi, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından öğrencilerin il bazında gelişimlerini takip etmek, okul bazlı eğitim durumlarını ölçmek ve eğitimi etkileyen faktörleri ortaya çıkarmak amacıyla kurulmuştur. Muğla Ölçme Değerlendirme Merkezi'nin bazı görevleri şunlardır: Okul, ilçe ve il genelinde nitelikli ortak sınavlar yapılmasına destek sağlamak. Ölçme ve değerlendirme teknikleri konusunda öğretmen ve okul yöneticilerini bilgilendirmek. İlçe millî eğitim müdürlükleri ile okulların/kurumların, ölçme değerlendirme, izleme ve eğitim öğretim planlaması konusunda kapasitesinin artırılmasına yönelik çalışmalar yapmak. Açık uçlu soru ve cevap anahtarı hazırlama eğitimleri vermek. Yapılan sınav sonuçlarına yönelik analiz çalışmaları yapmak. İl geneli ortak yazılı sınavlar uygulamak ve değerlendirme sonuçlarına göre destekleyici kursların planlanmasına yönelik veri toplamak.

Ölçme araç ve yöntemlerinin nitelikleri şunlardır: Geçerlik. Güvenirlik. Kullanışlılık. Ayrıca, ölçme araçlarında aranan diğer nitelikler: Kapsam geçerliği. Görünüş geçerliği. Ayırt edicilik.

Mekanik ölçme, delme ve kesme el aletlerini tanımak ve kullanmak, kuyumculuk ve mekanik atölyelerde yaygın olarak kullanılan aletlerin doğru şekilde kullanılmasını ifade eder. Delme aletleri: Küreli matkap: Kendi ekseni etrafında dönen bir kesici uç ile metal malzemeden talaş kaldırarak delme işlemi yapar. Mekanik el breyzi: İnsan gücüyle çalışan matkaplardır, genellikle tel ve halka sarım işlemlerinde kullanılır. Motorlu freze: Elektrik enerjisi ile çalışan ve delme işlemi yapan makinelerdir. Ölçme aletleri: Çelik metre ve cetveller: Kaba ölçü alımında kullanılır. Verniyeli kumpaslar: 0,1 mm'nin okunmasına yarayan bir verniyeden oluşur. Mikrometreler: 0,01 mm hassasiyetle ölçüm yapabilen aletlerdir. Kesme aletleri: Makas: Talaşsız kesme işlemlerinde kullanılır. Kıl testere ve testereler: Talaşlı kesme işlemlerinde kullanılır. Bu aletlerin doğru kullanımı, güvenlik protokollerine uyulmasını ve gerekli önlemlerin alınmasını gerektirir.

Ölçme bilgisi dersinde işlenen bazı konular: Ölçme ve değerlendirme kavramları. Ölçme türleri. Ölçme hataları. Ölçme araçlarında bulunması gereken nitelikler. Yeryüzünün şekli ve ölçülmesi. Arazi ve büro çalışmaları. Ölçü birimleri.

Lojistikte tartma ve ölçme, ürünlerin ağırlığının doğru bir şekilde belirlenmesi sürecini ifade eder. Bu süreç, nakliye veya dağıtımdan önce gerçekleştirilir ve şu amaçlarla kullanılır: Nakliye maliyetlerinin belirlenmesi. Düzenlemelere uygunluğun sağlanması. Envanter yönetimi ve alan kullanımının optimize edilmesi. Ürün kalitesinin ve güvenliğinin korunması. Lojistikte kullanılan tartım sistemleri arasında tartı köprüleri, forklift tartıları ve masaüstü tartılar bulunur.

Bir ölçüm aracının amacına ne kadar ulaştığı ve ölçülmek istenen soyut kavramın ne kadar doğru ölçtüğü, yapı geçerliliği ile değerlendirilir. Yapı geçerliliği, bir ölçüm aracının amaçlanan yapıyı doğru bir şekilde ölçme derecesini ifade eder: Ölçeğin performansını ölçmede kullanılacak yapının tanımlanması. Bir ölçme aracının yapı geçerliliğinin belirlenmesinde, bireylerin sahip olduğu düşünülen ancak gözle gözlenemeyen özelliklerin (örneğin, zeka, tutum, ilgi, kaygı gibi bireysel özellikler) ne ölçüde doğru ölçüldüğüne bakılır.