Materyalizm

Materyalizm, farklı açılardan çeşitli kategorilere ayrılabilir: Tarihsel gelişim açısından: Antik materyalizm. 17. yüzyıl materyalizmi. Marx ve Engels'in materyalizmi. Felsefi yaklaşımlar açısından: Sıfatsal materyalizm. Nedensel materyalizm. Eşitleyici materyalizm. Kültürel yaklaşım açısından: Kültürel materyalizm. Ayrıca, "bilimsel materyalizm" ve "klasik materyalizm" gibi ekoller de bulunmaktadır.

Materyalizm ve evrim teorisi aynı şey değildir, ancak aralarında güçlü bir ilişki vardır. Evrim teorisi, materyalist felsefenin doğaya uyarlanmış halidir ve materyalist felsefenin temel öngörülerine uygun olarak, yaşamın cansız maddeden kendiliğinden doğduğunu ve doğal seçilim yoluyla çeşitlendiğini açıklar. Materyalizm, doğayı yalnızca maddi etkenlerle açıklamaya çalışır ve yaratılışı reddeder.

Materyalizm, her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngülerin maddi etkileşimler sonucu meydana geldiğini savunan felsefi bir görüştür. Materyalizm, idealizmin karşıtı olup, soyut ve metafizik olguları reddeder.

William H. McNeill, dünya tarihi (world history) akımına mensuptur. Bu akım, insanlık tarihinin merkezine alan ve Avrupa-merkezci ile pozitivist-ilerlemeci tarih anlayışlarına karşı çıkan bir yaklaşımdır.

Bedenlerarasılık kavramı, zihin felsefesiyle ilgili bir terim değildir. Zihin felsefesi, zihin, zihinsel olaylar, zihinsel işlevler, zihinsel özellikler ve bilinç gibi konuları inceleyen bir felsefe dalıdır. Zihin felsefesinin temel sorunlarından bazıları şunlardır: Zihin-beden ilişkisi: Zihnin fiziksel bedenle, özellikle beyinle olan ilişkisi. Zihinsel durumların doğası: Zihinsel durumların fiziksel olup olmadığı. Bilinç: Bilinçli deneyimlerin statüsü ve kendini doğrulama sorunu. İkicilik (dualism) ve tekçilik (monism), zihin-beden sorununun çözümüne yönelik iki büyük düşünce ekolüdür.

Diyalektiğin kurucusu olarak kabul edilen filozof Hegel'dir.

Dimitri İvanoviç Mendeleyev, materyalist ve spiritüalizm karşıtı bir akıma mensuptur.

Feuerbach Üzerine 11 Tez, Karl Marx tarafından 1845 yılında yazılmış ve Ludwig Feuerbach'ın materyalist felsefesinin eleştirisini içermektedir. Bu tezler şu konuları ele almaktadır: 1. İnsanın Öznesi ve Nesnesi: Tezin ilk cümlesi, Feuerbach'ın materyalizminin temel eksikliğini vurgular: Gerçekliği, duyusal insan faaliyeti olarak değil, sadece nesne veya sezgi olarak kavraması. 2. Pratik Faaliyet: Marx, Feuerbach'ın felsefesindeki en büyük eksikliklerden birinin pratik insan faaliyeti (praksis) olduğunu belirtir. 3. Toplumsal İlişkiler: İnsan özünün toplumsal ilişkilerden ayrı düşünülemeyeceğini, Feuerbach'ın insanı yalnızca bireysel düzeyde incelediğini eleştirir. 4. Din ve Yabancılaşma: Feuerbach'ın dinsel kendine-yabancılaşma ve dünyanın ikileşmesi (dinsel ve yersel dünya) analizlerini değerlendirir. 5. Teorik ve Pratik Hakikat: Nesnel hakikatin insan düşüncesine atfedilip atfedilmeyeceği sorununun pratik bir sorun olduğunu, teoriden yalıtılmış tartışmaların skolastik olduğunu öne sürer. 6. Burjuva Toplumdan İnsan Toplumuna: Eski materyalizmin bakış açısının burjuva toplumu, yeni materyalizmin ise insan toplumu olduğunu belirtir. 7. Son Tez: "Filozoflar dünyayı yalnızca çeşitli biçimlerde yorumlamışlardır; oysa sorun onu değiştirmektir" diyerek, felsefenin pratik eylemle dünyayı değiştirmeyi hedeflemesi gerektiğini vurgular.

La Mettrie, materyalizm (maddecilik) felsefi akımının önemli temsilcilerinden biridir.

"Sokakta" romanı, Bahaeddin Özkişi tarafından yazılmış ve 1975 yılında Peyami Safa Roman Yarışması'nda Başarı Ödülü almıştır. Roman, son yüz elli yılın toplumsal yaşamından kesitleri bir sokak çerçevesinde ele alarak, insanlardaki değişim ve aldatılmış insanlığın dramını anlatmaktadır. Özetle, eserde şu konular işlenmektedir: - Materyalizmin istilası: Manevi değerleri hiçe sayan materyalizmin ülkeyi nasıl etkilediği. - Fantastik öğeler: Cin ve şeytanlar gibi fantastik unsurların yer alması. - Milli değerler ve inançların yok oluşu: Roman, bu değerlerin kayboluşunu ve kaybolan değerlerin ardından duyulan hayıflanmaları dile getirmektedir.

Diyalektik materyalizm, tüm varlıkların ve gerçekliğin maddi temellere dayandığını ve fiziksel evrenin varlığın esasını oluşturduğunu savunan bir felsefi akımdır. Temel ilkeleri şunlardır: - Maddi temel: Evrenin ve varlıkların temelinde maddi yapılar ve süreçler yatar. - Doğa bilimleri: Doğa bilimlerinin önemini vurgular ve bilimsel yöntemlerle elde edilen bilgilerin güvenilir olduğunu kabul eder. - Zihnin maddi temeli: Zihinsel süreçler ve bilinç, maddi temellere dayanır. - Doğaüstü varlıkların reddedilmesi: Ruh, tanrı, melek gibi maddi olmayan varlıkların varlığını kabul etmez. Temsilcileri arasında Karl Marx ve Friedrich Engels bulunur.

Evrimci materyalizm, evrim teorisini benimseyen ve materyalizmi temel alan bir düşünce akımıdır. Bu akıma göre, evren ve yaşam maddi varlıklardan oluşur ve doğa yasalarıyla açıklanabilir. Evrimci materyalistler, dini açıklamaları reddederler ve Tanrı'nın evrim sürecinde bir rolü olmadığını savunurlar.

Marx'ın tez ve antitezi, tarihsel sürecin diyalektik materyalizm çerçevesinde açıklanmasını ifade eder. Tez, Marx'a göre, herhangi bir zaman diliminde her toplumda hâkim olan görüştür. Antitez ise, teze karşıt veya çelişkili olan düşünce veya fikirdir ve tezin zayıflıklarını vurgulamak veya eksikliklerini göstermek için kullanılır. Bu iki aşamanın çatışması sonucunda, daha iyi bir görüş olan sentez ortaya çıkar ve bu, toplumdaki yeni hâkim görüş (yeni tez) olur.