Makroekonomi

Kişi başı milli gelir, bir ülkenin toplam milli gelirinin o ülkenin toplam nüfusuna bölünmesiyle elde edilen bir göstergedir. Bu değer, ülke vatandaşlarının ortalama gelir seviyesini ve yaşam standartlarını değerlendirmek için kullanılır.

Keynesçi modelde tam istihdam dengesi, devletin makro düzeyde ekonomiye müdahale ederek toplam talebi yükseltmesiyle sağlanır. Bu müdahaleyi gerçekleştirmek için iki ana politika aracı kullanılır: 1. Maliye politikası: Devlet harcamalarının artırılması ve/veya vergi oranlarının düşürülmesi. 2. Para politikası: Faiz oranlarının düşürülmesi ve para arzının artırılması. Keynes'e göre, tam istihdama ulaşılmasında maliye politikaları daha etkilidir ve para politikası bu politikalara yardımcı olarak kullanılmalıdır.

Enflasyon Raporu'nda aşağıdaki veriler yer almaktadır: 1. Yıl sonu enflasyon tahminleri: Merkez Bankası, enflasyon tahminlerini güncelleyerek raporlarında yayımlar. 2. Cari işlemler dengesi: Dış ticaret ve cari açık gibi veriler, raporun makroekonomik göstergeler bölümünde yer alır. 3. Talep koşulları: İç ve dış talebin enflasyon üzerindeki etkileri değerlendirilir. 4. Üretici ve tüketici fiyatları: Üretici enflasyonu ve tüketici fiyat endeksi (TÜFE) verileri analiz edilir. 5. Beklentiler: Enflasyon beklentilerinin gelişimi ve bu beklentilerin enflasyon ana eğilimine etkisi incelenir.

GSYH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) ve Gsy (Gayri Safi Milli Hasıla) arasındaki temel fark, hangi grup tarafından üretilen mal ve hizmetlerin değerinin ölçüldüğüyle ilgilidir. - GSYH, bir ülkenin sınırları içinde üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder. - GSY, bir ülkenin vatandaşlarının veya şirketlerinin sınırları içinde ve dışında ürettikleri mal ve hizmetlerin toplam değerini kapsar.

PPP (Satın Alma Gücü Paritesi) ve GDP (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) arasındaki fark şudur: - GDP, enflasyonun etkilerini dikkate almadan, cari piyasa fiyatlarında hesaplanan ekonomik çıktının ölçüsüdür. - PPP ise, GDP'nin ABD doları cinsinden, satın alma gücü paritesi oranları kullanılarak dönüştürülmüş ve toplam nüfusa bölünmüş halidir. Özetle, GDP mevcut ekonomik durumu gösterirken, PPP farklı ülkelerin ekonomik performanslarını daha doğru bir şekilde karşılaştırmak için kullanılır.

GSMH (Gayri Safi Milli Hasıla) ve GSYH (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla) kişi başına hesaplama yöntemleri şu şekildedir: 1. GSMH Kişi Başına Hesaplama: GSMH, bir ülkenin vatandaşlarının yurt içinde ve yurt dışında elde ettiği toplam gelirlerin toplamıdır. 2. GSYH Kişi Başına Hesaplama: GSYH, bir ülkenin sınırları içinde üretilen tüm mal ve hizmetlerin toplam parasal değerini ifade eder.

Ödemeler bilançosu birçok açıdan önemlidir: 1. Ekonomik Performansı Yansıtır: Ülkenin dış dünya ile olan tüm ekonomik ilişkilerini göstererek, mevcut ve gelecekteki durumu hakkında fikir verir. 2. Makroekonomik Parametreleri Etkiler: Milli gelir, istihdam düzeyi, yatırımlar, tasarruflar gibi temel makro ekonomik parametreleri değiştirir. 3. Politika Belirlemelerine Katkı Sağlar: Ekonomiyi yönetenlerin başarılı olup olmadığını anlamalarına ve hangi politikaların uygulanacağını belirlemelerine yardımcı olur. 4. Finansal Riskleri Öngörür: Cari işlemler açığı ve dış borçlanma gibi durumları göstererek, ekonomik çalkantıların habercisi olabilir. 5. Yatırım Kararları İçin Veri Sunar: İhracatçı, ithalatçı ve dış yatırım yapan firmalar için döviz kurlarındaki gelişmeleri tahmin etmede kullanılır.

AD (Toplam Talep) eğrisinin aşağı kaymasına aşağıdaki faktörler neden olabilir: 1. Maliye Politikası: Hükümet harcamalarının azaltılması veya vergilerin artırılması, toplam talebin azalmasına ve AD eğrisinin sola kaymasına yol açar. 2. Para Politikası: Ekonomide para miktarının azaltılması (daraltıcı para politikası), faizleri artırarak yatırımları ve tüketimi azaltır, böylece AD eğrisi sola kayar. 3. Fiyat Düzeyinde Azalma: Fiyat seviyesi düştüğünde, faiz oranları da düşer ve bu durum yatırım ve tüketim harcamalarını artırarak AD eğrisinin aşağı eğimli olmasına neden olur.

TCMB döviz kuru tahmini yapmak için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: 1. Teknik Analiz: Geçmiş döviz kuru verilerine dayanarak gelecekteki fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışır. 2. Temel Analiz: Ekonomik göstergelere, siyasi olaylara ve diğer makroekonomik faktörlere dayanarak döviz kurlarındaki değişimleri açıklar. 3. Duygu Analizi: Piyasa katılımcılarının ruh halini anlamak için sosyal medya ve haberlerdeki yorumlar gibi verileri analiz eder. Ayrıca, TCMB'nin resmi web sitesinden alınan güncel döviz kurları, Excel gibi programlarda arşivlenerek tarihsel veri analizleri yapılabilir ve dinamik raporlar oluşturulabilir.

Baz etkisinin yüksek olması, ekonomik ve istatistiksel analizlerde bir göstergenin değişim oranının, önceki dönemin baz alınan seviyesine bağlı olarak yanlış yönlendirici olması durumunu ifade eder. Bu durum, özellikle enflasyon, büyüme oranı ve diğer makroekonomik göstergeler üzerinde önemli bir rol oynar. Örneğin: - Enflasyonda: Önceki yıl enflasyon oranı olağan dışı düşükse, mevcut yılın aynı seviyedeki enflasyon oranı baz etkisi nedeniyle olduğundan yüksek görünebilir. - GSYH büyümesinde: Ekonomik durgunluk veya kriz dönemlerinde büyüme oranları düşebilir ve takip eden yıl toparlanma başladığında yüksek görünebilir.

ISLM makro ekonomisi ifadesi, doğrudan bir terim değildir. Ancak, makroekonomi ve ISLM modeli kavramları ayrı ayrı açıklanabilir: 1. Makroekonomi: Bir ülkenin veya bölgenin genel ekonomik performansını inceleyen ve büyük ölçekli ekonomik değişkenlere odaklanan bir ekonomi dalıdır. 2. ISLM modeli: Yatırım (I), tasarruf (S), para (L) ve maliye (M) politikalarının etkileşimlerini analiz eden bir makroekonomik modeldir.

Ricardian denkliği teorisi, aşağıdaki varsayımlara dayanır: 1. Bireysel Rasyonellik: Bireyler, hükümet politikalarının gelecekteki gelir ve tüketim üzerindeki etkisini anlayabilir ve buna göre davranırlar. 2. Mükemmel Sermaye Piyasaları: Bireyler, aynı faiz oranıyla borç alıp verebilirler ve bu da tüketimlerini zaman içinde düzgünleştirmelerini sağlar. 3. Kalıcı Gelir Hipotezi: Bireyler, tüketimlerini mevcut gelirden ziyade beklenen kalıcı gelirlerine göre yaparlar. 4. Likidite Kısıtlamaları Yok: Bireyler, mevcut gelirlerinden bağımsız olarak yeterli fona sahiptirler. 5. Belirsizlik Yok: Bireyler, gelecekteki vergiler ve hükümet harcamaları hakkında kesin bilgiye sahiptirler.

Mısır lirasının değerinin düşmesinin birkaç nedeni vardır: 1. Makroekonomik dengesizlikler ve ekonomik istikrarsızlık: Döviz rezervlerinin düşük olması, bütçe açıkları ve enflasyonun yüksek seviyelerde seyretmesi gibi ekonomik göstergeler. 2. Siyasi belirsizlikler ve güvensizlik: Politik çalkantılar ve yatırımcıların ülkeye olan güvenlerinin azalması. 3. Yabancı yatırımların azalması: Sermaye çıkışları ve sıcak paranın ülkeden ayrılması. 4. IMF ile yapılan anlaşmalar: IMF'den alınan mali yardımlar karşılığında uygulanan kemer sıkma önlemleri ve ekonomik reformlar. 5. Uluslararası koşullar: Rusya-Ukrayna savaşı gibi küresel olaylar, Mısır'ın dış ticaretini ve ekonomik durumunu olumsuz etkiledi.

Spiral enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin bir kez yükselmeye başlamasından sonra, ekonominin farklı kesimlerinin enflasyon artışının olumsuz etkilerinden kurtulmak için belirli tutum ve davranışlar içine girmesi sonucu ortaya çıkan kendi kendini büyüterek gelişen enflasyon süreci olarak tanımlanır. Bu süreçte: - Maliyetlerde yeni artışlar meydana gelir. - Maliyet artışları fiyatları yükseltir. - İktisadi karar birimlerinin beklentileri de değişince enflasyon daha da artar.

2025 yılı Ocak ayında yıllık enflasyon yüzde 42,12 olarak gerçekleşti.

Gayri safi katma değer (GSKD), üç farklı yöntemle hesaplanabilir: harcama yöntemi, gelir yöntemi ve üretim yöntemi. 1. Harcama Yöntemi: GSKD = C + I + G + (X - M). Burada: - C: Tüketici harcamaları. - I: Yatırım harcamaları. - G: Devlet harcamaları. - X: İhracat. - M: İthalat. 2. Gelir Yöntemi: GSKD = Ücretler + Faiz + Rant + Kar. 3. Üretim Yöntemi: GSKD = Tarım + Sanayi + Hizmetler. Bu yöntemler teorik olarak aynı sonucu vermelidir, ancak veri toplama ve hesaplama farklılıkları nedeniyle küçük farklılıklar olabilir.

Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) tahmini üç temel yöntemle yapılır: üretim yöntemi, harcama yöntemi ve gelir yöntemi. 1. Üretim Yöntemi: Bir ekonomide yerleşik olan üretici birimlerin belirli bir dönemde yarattıkları tüm mal ve hizmetlerin değerlerinin toplamından, bu malların üretiminde kullanılan girdilerin çıkarılmasıyla elde edilir. 2. Harcama Yöntemi: Tüketim, yatırım, devlet harcamaları ve net dış satım gibi unsurlara dayanarak GSYİH'yi ölçer. 3. Gelir Yöntemi: Maaş, ücret gelirleri, işletme kârı ve devletin elde ettiği çeşitli vergi gelirleri gibi üretici birimlerin elde ettiği gelirlerin toplamıyla hesaplanır. GSYİH tahminleri ayrıca cari fiyatlar ve zincirlenmiş hacim endeksleri kullanılarak da yapılır.

Makroekonomi kitabı, genel olarak ekonominin büyük ölçekli konularını ele alır ve aşağıdaki konuları içerir: 1. Milli gelir, para arzı, enflasyon, işsizlik gibi ekonominin genel durumunu etkileyen konular. 2. Toplam arz ve toplam talep gibi makroekonomik denge. 3. Ekonomik büyüme ve gelir dağılımı. 4. Ekonomi politikası ve kriz yönetimi. Bu kitaplar, teorik bilgilerin yanı sıra makroekonomik politikaların uygulanmasını ve verilerle ekonomiyi yorumlamayı da anlatır.

İş çevrimi, reel Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) ve diğer makroekonomik değişkenlerdeki dalgalanmalarla ölçülen, ekonomik aktivitede periyodik fakat düzensiz yukarı ve aşağı hareketlerdir. İş çevriminin dört ana aşaması şunlardır: 1. Genişleme: Ekonomik aktivitenin hızlanması, yüksek büyüme, düşük işsizlik ve artan fiyatlar. 2. Zirve: İş çevriminin üst dönüm noktası, genişlemenin daralmaya dönüştüğü nokta. 3. Daralma: Ekonomik aktivitenin yavaşlaması, düşük veya durgun büyüme, yüksek işsizlik ve düşen fiyatlar. 4. Çukur: Daralmanın genişlemeye dönüştüğü iş çevriminin en düşük dönüm noktası, aynı zamanda kurtarma olarak da adlandırılır. Eğer bir daralma yeterince şiddetli olursa, durgunluk meydana gelir.

Ekonomi simülasyonu, ekonomik sistemlerin davranışlarını bilgisayar modelleri ve sanal senaryolar aracılığıyla incelemek ve anlamak için kullanılan bir yöntemdir. Bu simülasyonlar, gerçek dünyadaki ekonomik olayları kopyalayarak farklı değişkenlerin nasıl etkileşimde bulunduğunu ve sistemin zaman içindeki değişikliklere nasıl tepki verdiğini gözlemlemeyi sağlar. Ekonomi simülasyonlarının bazı uygulamaları: - Mikroekonomi: Tüketici davranışı, piyasa rekabeti ve düzenleyici politikaların etkisinin incelenmesi. - Makroekonomi: Ulusal ekonomilerin dinamiklerinin anlaşılması, ekonomik göstergelerin tahmini ve para-maliye politikalarının etkinliğinin değerlendirilmesi.