Makroekonomi

İktisadın temel ilkeleri dört ana soru etrafında şekillenir: 1. Neyin üretileceği: Sınırlı kaynaklarla hangi mal veya hizmetlerin üretileceği belirlenir. 2. Ne kadar üretileceği: Üretilecek mal veya hizmetlerin miktarı hesaplanır. 3. Nasıl üretileceği: Üretim için hangi yöntemlerin kullanılacağı planlanır. 4. Kim tarafından üretileceği: Üretimin toplum üyeleri arasında nasıl dağıtılacağı kararlaştırılır. Diğer temel iktisat ilkeleri ise şunlardır: İhtiyaç: İnsanların fiziksel, duygusal ve sosyal gereksinimleri. Fayda: Bireylerin ve kurumların kararlarını, mal veya hizmetlerin sağladığı tatmin duygusuna göre vermeleri. Değer: Ürün ve hizmetlere gösterilen önem, bu unsurların kıymeti. Fiyat: Ürün veya hizmetin parasal açıdan değeri. Ayrıca, iktisadın iki ana dalı olan mikroekonomi ve makroekonomi de temel ilkelerin daha kapsamlı hallerini içerir.

GVA kısaltması, "Gross Value Added" (Brüt Katma Değer) anlamına gelir. GVA kavramı, bir sektör, bölge veya ülke tarafından üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerini ölçen makroekonomik bir büyüklüktür.

Genel iktisat final sınavında genellikle aşağıdaki konular yer alır: 1. Arz ve Talep: Piyasa dengesinin temel dinamikleri. 2. Mikroekonomi: Tüketici ve üretici davranışları, fiyat mekanizması. 3. Makroekonomi: Milli gelir, enflasyon, işsizlik. 4. Ekonomik Büyüme: Uzun dönemli ekonomik kalkınma. 5. Para ve Maliye Politikaları: Devletin ekonomiye müdahale araçları. Ayrıca, sınav programına göre değişmekle birlikte, istatistik, kalkınma iktisadı, uluslararası iktisat gibi konular da sorulabilir.

Ekonomi terimleri arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH): Bir ülkenin belirli bir dönemde ürettiği tüm mal ve hizmetlerin toplam değeri. 2. Enflasyon: Mal ve hizmet fiyatlarının genel seviyesinin yükselmesi ve satın alma gücünün azalması. 3. Arz ve Talep: Bir mal veya hizmetin bulunabilirliği ile o mal veya hizmete olan arzu arasındaki ilişki. 4. Makroekonomi: Bir ülkenin veya bölgenin genel ekonomik refahını inceleyen ekonomi dalı. 5. Mikroekonomi: Bireylerin, firmaların ve pazarların karar verme süreçlerini inceleyen ekonomi dalı. 6. Ticaret Dengesi: Bir ülkenin ihracat ve ithalat değerleri arasındaki fark. 7. TÜFE (Tüketici Fiyat Endeksi): Halkın tükettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki değişimleri ölçen endeks. 8. Likidite: Bir varlığın veya menkul kıymetin piyasa fiyatını etkilemeden nakde dönüştürülebilme kolaylığı.

V-Bucks, Türkiye'de pahalı olmasının nedeni, currency exchange rates ve bölgesel fiyatlandırma farklılıklarıdır. Epic Games, V-Bucks fiyatlarını belirlerken makroekonomik trendleri de dikkate alır ve bu nedenle fiyatlar zaman zaman değişebilir.

Gayri Safi Milli Hasıla (GSMH), bir ülke vatandaşlarının belirli bir yıl içinde ürettikleri tüm mal ve hizmetlerin, belli bir para birimi karşılığındaki toplam değeridir. GSMH, üç ana yöntemle hesaplanır: 1. Üretim Yöntemi: Ülkede üretilen tüm nihai mal ve hizmetlerin toplam değeri hesaplanır. 2. Harcamalar Yöntemi: Tüketim, yatırım, kamu harcamaları ve net ihracat (ihracat – ithalat) toplanarak GSMH bulunur. 3. Gelir Yöntemi: İş gücü ve sermaye gelirleri, yani ücretler, kiralar, faizler ve işletme kârları gibi gelirler üzerinden hesaplanır.

Forex piyasasında etkili olan faktörler şunlardır: 1. Makroekonomik Veriler: Faiz oranları, enflasyon, istihdam verileri, ödemeler dengesi ve gayri safi yurt içi hasıla gibi veriler forex piyasalarında hareketliliğe neden olabilir. 2. Piyasa Duyarlılığı: Siyasi istikrar, jeopolitik gerilimler ve doğal afetler gibi olaylar piyasalarda dalgalanmalar yaratabilir. 3. Emtia Fiyatları: Özellikle bazı para birimleri, emtia fiyatlarıyla yoğun bir korelasyona sahiptir. 4. Borsa: Yurt içi borsalarındaki değişiklikler forex piyasaları üzerinde baskı oluşturabilir. 5. Merkez Bankalarının Politikaları: Merkez bankalarının faiz oranı kararları ve ekonomik raporlar, piyasanın nasıl şekilleneceğini belirler. Bu faktörler, forex yatırımcılarının piyasa hareketlerini tahmin etmelerine ve stratejilerini buna göre ayarlamalarına yardımcı olur.

Ekonomik büyüme oranı, bir ekonominin belirli bir dönem boyunca ürettiği mal ve hizmetlerin enflasyona göre ayarlanmış piyasa değerindeki artışı ölçen bir göstergedir. 2024 ve 2025 yılları için Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından öngörülen ekonomik büyüme oranları şu şekildedir: - 2024 yılı: %3,0. - 2025 yılı: %2,7. Uzun dönem projeksiyonlarında ise IMF, Türkiye için büyüme tahminini %3,9 olarak belirlemiştir.

Döviz arz ve talep eğrisi, çeşitli faktörlerin değişmesi nedeniyle kayar: 1. Gelir Düzeyi: Tüketicilerin gelir düzeyinin artması, talep eğrisinin sağa kaymasına neden olur. 2. Nüfus: Nüfus artışı, talebi artırarak talep eğrisini sağa kaydırır. 3. İkame ve Tamamlayıcı Mallar: İlgili malların fiyatlarındaki değişim, döviz talebini etkiler. 4. Gelecek Beklentileri: Döviz kurunun gelecekte artacağına dair beklentiler, talebin artmasına ve eğrinin sağa kaymasına yol açar. 5. Dış Borç ve Devlet Talebi: Devletin döviz talebi ve dış borç ödemeleri, döviz arzını etkiler. Bu faktörler, döviz piyasasının dinamik yapısını ve denge noktasını belirler.

GDP (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) anlamına gelir.

Fed'in faiz kararı ve para politikası şu adımlarla belirlenir: 1. Ekonomik Analiz ve Projeksiyonlar: Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC), ekonomik göstergeleri analiz ederek ekonomik aktivite, işsizlik oranı, enflasyon ve diğer makroekonomik veriler üzerine yoğunlaşır. 2. Hedef Belirleme: FOMC, belirli ekonomik hedeflere ulaşmak amacıyla faiz oranları için uygun seviyeyi belirler. 3. Karar Alma: FOMC, yılda sekiz kez toplanarak ekonominin durumu ve gelecekteki olası senaryolar üzerine tartışmalar yapar. 4. Açık Piyasa İşlemleri: Belirlenen hedeflere ulaşmak için Fed, açık piyasa işlemleri yürütür. Para politikasının diğer araçları arasında iskonto oranı ve rezervlere faiz ödenmesi de bulunur.

Laffer Etkisi, vergi oranları ile vergi gelirleri arasındaki ilişkiyi inceleyen bir ekonomik teoridir ve adını ekonomist Arthur Laffer'den almıştır. Nasıl çalışır: 1. Aritmetik Etki: Vergi oranlarının değiştirilmesi, doğrudan vergi gelirlerini etkiler. 2. Ekonomik Etki: Ancak, düşük vergi oranları ekonomik faaliyetleri (emek, üretim, istihdam) teşvik ederek daha geniş bir vergi tabanı ve dolayısıyla daha yüksek gelirler sağlayabilir. 3. Optimal Nokta: Vergi oranlarının bir optimal noktası vardır; bu noktadan sonra her artış, vergi gelirlerinin azalmasına yol açar çünkü yüksek vergi oranları çalışmayı ve yatırımı caydırır, vergi tabanını daraltır.

Türkiye'nin makro ekonomik hedefleri, Orta Vadeli Program (OVP) kapsamında belirlenmiştir ve şu şekildedir: 1. Enflasyonun Tek Haneye Düşürülmesi: OVP'nin temel hedeflerinden biri, enflasyon oranını uzun vadede tek haneye indirmektir. 2. Yatırım, İstihdam, Üretim ve İhracatın Artırılması: Ekonomik büyümeyi desteklemek ve istihdamı artırmak için yatırım ve ihracat odaklı bir büyüme politikası izlenecektir. 3. Gelirin Adil Dağıtılması: Gelir dağılımının iyileştirilmesi ve refahın toplumun tüm kesimlerine adil bir şekilde yayılması hedeflenmektedir. 4. Cari İşlemler Dengesinin İyileştirilmesi: Cari işlemler dengesinde kalıcı iyileşme sağlanarak dış ticaret açığının azaltılması amaçlanmaktadır. 5. Kamu Maliyesinin Sürdürülebilirliği: Kamu harcamalarında tasarruf sağlanarak mali disiplinin korunması ve bütçe açığının azaltılması hedeflenmektedir.

Reel göstergeler, bir ülkenin veya bölgenin ekonomik sağlığını ölçmek için kullanılan makroekonomik göstergelerdir. Bunlar arasında şunlar bulunur: 1. Gayrısafi Yurt İçi Hasıla (GSYİH): Bir ülke ekonomisinde belirli bir dönem içinde üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerini ifade eder. 2. Büyüme: Ülke ekonomisinde üretilen mal ve hizmetlerin toplam değerindeki artışı ifade eder. 3. Enflasyon: Tüketici fiyatları genel düzeyindeki yükselişi ifade eder. 4. İşsizlik: İş gücüne katılanlar içindeki işsizlerin oranını ifade eder. 5. Sanayi Üretimi: Sanayi üretiminin önceki yılın aynı ayına ve bir önceki aya göre performansını gösterir. 6. Üretici Enflasyonu (ÜFE): Üretici fiyatları genel düzeyindeki yükselişi ifade eder. Bu göstergeler, yatırım kararları alırken ve ekonomik politikaları belirlerken önemli bir rol oynar.

BP eğrisinin eğimi iki ana faktöre bağlıdır: 1. Marjinal ithalat eğilimi: Ekonomide marjinal ithalat eğilimi arttıkça BP eğrisi dikleşir. 2. Sermaye hareketlerinin duyarlılığı: Sermaye hareketlerinin yurtiçi ve yurtdışı faiz oranları arasındaki farka olan duyarlılığı arttıkça BP eğrisi yatıklaşır.

Çıktı açığı, bir ekonomideki mevcut üretim düzeyinin o ekonominin potansiyel üretim seviyesinden farkına denir. Hesaplama formülü: Çıktı Açığı = Mevcut Üretim - Potansiyel Üretim. Potansiyel üretimin tam olarak neye karşılık geldiği, teknoloji düzeyi veriyken emek ve sermaye faktörlerinin etkin kullanılarak enflasyonda bir artışa neden olmaksızın ulaşılması mümkün olan en yüksek üretim seviyesi olarak tanımlanır. Çıktı açığını doğrudan ölçmek mümkün değildir, çünkü potansiyel üretim seviyesi doğrudan gözlemlenemez.

"Makro Ekonomi" kitabı, Mahfi Eğilmez tarafından yazılmıştır.

GSYH deflatörü, nominal GSYH'nin reel GSYH'ye oranı olarak tanımlanır. Bu gösterge, ekonomideki fiyat seviyesini ölçerek enflasyonun veya deflasyonun etkisini düzeltir ve GSYH'nın reel değerini elde etmeye yardımcı olur.

Enflasyon — para biriminin satın alma gücünün düşmesi ve buna bağlı olarak genel fiyat seviyelerinin sürekli artması durumudur. Enflasyonun PPT formatında sunulabilecek temel konuları: 1. Enflasyonun Tanımı ve Türleri: Enflasyonun genel tanımı ve talep enflasyonu, arz enflasyonu, yerleşik enflasyon gibi çeşitleri. 2. Enflasyonun Nedenleri: Para arzındaki artış, mal ve hizmetlerin maliyetlerinin artması, yetersiz üretim kapasitesi gibi enflasyonun ortaya çıkmasına neden olan faktörler. 3. Enflasyonun Ölçümü: Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) gibi endeksler aracılığıyla enflasyonun nasıl hesaplandığı. 4. Enflasyonun Etkileri: Satın alma gücünün azalması, maliyetlerin artması, yatırımların azalması gibi enflasyonun ekonomi üzerindeki etkileri. 5. Enflasyonla Mücadele: Merkez bankalarının yüksek enflasyonla mücadele etmek için faiz oranlarını artırması ve diğer para politikası araçları.

Ocak 2025 ayı Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) oranı %3,06 olarak gerçekleşmiştir.