Kateter

PVK ve CVP farklı anlamlara sahiptir: 1. PVK (Periferik Venöz Kateter): Hasta bakımında kullanılan bir tür kateterdir. 2. CVP (Central Venous Pressure) ise Santral Venöz Basınç anlamına gelir ve kalbin sağ atriyum bitişiğinde bulunan torasik vena kavadaki kan basıncını ifade eder.

Kateter enfeksiyonlarında en sık izole edilen mikroorganizmalar şunlardır: 1. Koagülaz-negatif stafilokok ve Staphylococcus aureus. 2. Candida türleri. 3. Enterokoklar. Ayrıca, gram-negatif basiller de kateter enfeksiyonlarına neden olabilir.

Tiemann uçlu silikonlu foley kateter, idrar yolunun tıkanması veya daralması gibi durumlarda kullanılan bir tıbbi cihazdır. Özellikleri: - Malzeme: %100 tıbbi sınıf şeffaf ve esnek silikondan yapılmıştır. - Uç: Hafif kavisli (Tiemann uç), prostatın kolayca geçmesini sağlar. - Balon: İdrar drenajını kolaylaştırmak için şişme tutma balonu vardır. - Boyut: 12 ila 22 Fr arasında değişir. - Uzunluk: 420 mm'dir.

Toraks kateteri kıvrık ifadesi, plevral boşluktaki hava, sıvı veya kanın drenajı için kullanılan medikal cihazın kıvrık uçlu olduğunu ifade eder. Bu tür kateterler, özellikle belirli anatomik yapılar ve durumlar için daha uygundur ve kateterin istenilen pozisyonda kalmasına yardımcı olur.

Mesane için kullanılan kateterler arasında foley kateter ve suprapubik kateter öne çıkar. - Foley kateter, idrar torbasına yerleştirilerek idrarın dışarı akmasını sağlar ve genellikle ameliyat sonrası veya idrar yapma zorluğu yaşayan hastalarda kullanılır. - Suprapubik kateter, karın duvarından mesaneye yerleştirilen bir idrar kateteridir ve uzun süreli idrar drenajı gerektiğinde tercih edilir.

Port kateteri, çeşitli kateter türleri arasında yer alır ve uzun süreli tedavilerde tercih edilir. Diğer kullanılan kateter türleri şunlardır: Üriner kateter: İdrarın vücuttan atılmasını sağlamak için mesaneye yerleştirilir. Santral venöz kateter: Büyük damarların içine yerleştirilir ve uzun süreli ilaç tedavisi, sıvı verme veya kan örnekleri alma işlemlerinde kullanılır. Epidural kateter: Sezaryen ameliyatları veya doğum sırasında kullanılır. Drenaj kateteri: Vücutta biriken enfeksiyon veya sıvıyı tahliye etmek için kullanılır.

Kateter kültürü genellikle hastane ortamında ve deneyimli sağlık profesyonelleri tarafından yapılmalıdır. İşte kateter kültürü alımının temel adımları: 1. Hazırlık: El hijyenine dikkat edilir ve gerekli malzemeler steril bir alanda toplanır. 2. Eldiven Giyme: Steril eldivenler takılır. 3. Antiseptik Temizlik: Kateterin giriş noktası antiseptik solüsyonla temizlenir ve en az 30 saniye boyunca bu işlem tekrarlanır. 4. Kan Alma: Steril enjektör kullanılarak kateterin içinden kan örneği alınır. 5. Kan Kültürü Şişelerine Transfer: Alınan kan, steril kan kültürü şişelerine aktarılır ve her şişeye belirli bir miktar (örneğin 10-20 ml) kan örneği eklenir. 6. Son Kontroller: İşlem tamamlandıktan sonra kateterin çevresi tekrar antiseptik ile temizlenir ve kullanılmış malzemeler uygun bir şekilde imha edilir. 7. Etiketleme ve Laboratuvara Gönderme: Kan kültürü şişeleri üzerine hasta bilgileri ve tarih yazılıp etiketlenir ve derhal laboratuvara gönderilir.

Port takıldıktan sonra aşağıdaki süreçler gerçekleşir: 1. İşlem Sonrası Takip: Doktor, kateterin doğru yerde olduğundan emin olur ve düzenli olarak port ve kateterin temizliği yapılır. 2. Beslenme ve Sıvı Alımı: İşlemden sonra kontrast maddenin yan etkilerini önlemek için bol su içilmesi önerilir. 3. Taburcu Olma: Belli bir süre gözlem altında tutulduktan sonra hasta taburcu edilir. 4. İlaç Kullanımı: Kan sulandırıcı ilaç ile portun yıkanması ve herhangi bir tıkanmaya karşı korunması gereklidir. 5. İyileşme Süreci: Port bölgesi iyileşene kadar aşırı ağrı, kızarıklık veya şişlik olması durumunda doktora başvurulmalıdır. Not: Bu bilgiler genel olup, kişisel sağlık durumunuza göre değişiklik gösterebilir. Kesin bilgi için doktorunuza danışmanız önemlidir.

Santral ve periferik kateterler arasındaki temel fark, yerleştirme yerleri ve kullanım süreleridir. Santral kateterler, daha büyük bir vene (boyun, göğüs veya kasık) yerleştirilir ve uzun süreli tedaviler için kullanılır. Periferik kateterler ise genellikle kol veya eldeki yüzeysel bir vene yerleştirilir ve kısa süreli (birkaç gün) tedaviler için uygundur.

Subklavyen kateter, kısa süreli hemodiyaliz tedavisi sağlamak için kullanılır. Bu kateter, aşağıdaki durumlarda tercih edilir: Acil durumlar: Kalıcı damar erişim noktası oluşturulana kadar. Akut böbrek hasarı (AKI) veya kronik böbrek hastalığı (CKD) olan yetişkin hastalar. Ayrıca, subklavyen kateter, intravenöz erişim, kan örneklemesi ve irritan maddelerin infüzyonu gibi diğer tıbbi prosedürlerde de kullanılabilir.

Suprapubik kateter, sıvı birikimi sona erdiğinde çıkarılır.

Kök hücre nakli için santral venöz kateter (SVK) kullanılır. Bu kateter, büyük damarların içine yerleştirilen ve daha uzun süre kalabilen bir damar yoludur.

Kateter yıkama enjektörü, periferik kateterin yıkanması işleminde kullanılan enjektördür. Bu işlem için 10 ml'lik enjektör kullanılması önerilir, çünkü daha küçük enjektörler daha fazla basınç oluşturur ve kateter rüptürüne neden olabilir.

IV kateter, damar içi kateter anlamına gelir ve ilaç, sıvı veya besinlerin doğrudan kan dolaşımına verilmesini sağlayan ince, esnek bir tüptür. Kullanım alanları: - Sıvı kaybının hızlı bir şekilde giderilmesi. - Enfeksiyon tedavisinde antibiyotiklerin hızlı uygulanması. - Kemoterapi veya diğer güçlü ilaçların verilmesi. - Elektrolit dengesizliklerinin düzeltilmesi. - Total parenteral beslenme (TPN) yoluyla besin maddelerinin sağlanması. Çeşitleri: - Periferik IV kateter: Kısa süreli tedavilerde kullanılır, el veya kol damarlarına yerleştirilir. - Merkezi venöz kateter: Daha uzun süreli tedavilerde veya büyük miktarlarda sıvı ya da ilaç verilmesi gerektiğinde kullanılır. - PICC hattı: Periferik bir damardan yerleştirilen kateter, merkezi damarlara kadar uzanır. Uygulama: IV kateter yerleştirme işlemi, steril koşullarda deneyimli sağlık profesyonelleri tarafından yapılmalıdır.

Suprapubik kitle ifadesi, pubis kemiklerinin oluşturduğu kemerin üstünde yer alan kitle anlamına gelebilir. Ancak, daha spesifik bir tıbbi bağlamda, "suprapubik kateter" terimi de kullanılabilir. Bu, karın duvarından mesaneye yerleştirilen ince, steril bir tüp olup, idrarın normal yollarla boşaltılamadığı durumlarda idrar drenajı için kullanılır.

Silikon Foley sonda, uzun süreli mesane kateterizasyonunda tercih edilir. Bunun nedenleri şunlardır: Yumuşak ve düzgün şişen balon: Kateterin ve balonun mesaneye uygun biçimde konumlanmasını sağlar. Alerjik reaksiyon riski yok: Silikon, lateks gibi maddelere karşı alerjisi olan hastalarda güvenle kullanılabilir. Radyopak işaretleme: Röntgen veya floroskopi altında doğru konum teyidi için görünür çizgi sunar. Tek kullanımlık ve steril: Hijyenik koşullarda kullanım sağlar.

Santral venöz kateter (SVK) yıkama işlemi şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. El hijyeni: Kateter ile ilgili her türlü işlemden önce ve sonra eller antiseptik içeren sıvı sabun ve su ya da alkol bazlı el antiseptiği ile yıkanır. 2. Malzeme hazırlığı: Steril gazlı bez, povidon iyot, maske, eldiven ve enjektörler hazırlanır. 3. Kateterin altındaki alanın hazırlanması: Kateterin altına steril gaz bezi veya kompres yerleştirilir. 4. Lümenlerin yıkanması: - Kateterin arter ucunun kapağı açılır ve povidon iyotlu steril tampon ile silinir. - 10 cc’lik enjektör takılarak lümendeki sıvı aspire edilir. - Aynı işlem ven lümeni için de uygulanır. 5. Yıkama sıvısının verilmesi: Hemodiyaliz uygulanmayacaksa, her iki kateter lümenine 20’şer cc %0,9’luk NaCl verilir ve klempler kapatılır. 6. Antikoagülan ilacın verilmesi: Kateter klempleri açılarak iki ayrı enjektöre çekilmiş antikoagülan ilacı verilir. 7. Son işlemler: Kateter klempleri kapatılır, enjektörler çıkarılır ve kateter uçları povidon iyodlu tampon ile silinir, ardından steril kapaklarla kapatılır. Not: SVK yıkama işlemi, eğitimli bir ekip tarafından yapılmalıdır.

Jelli kateter, özellikle temiz aralıklı kateterizasyon (TAK) yönteminde kullanılarak mesanenin boşaltılmasına yardımcı olur. İşe yaradığı durumlar: - Omurilik felci, spina bifida, beyin felci gibi nörojenik mesaneye neden olan hastalıklar. - İdrar yolu enfeksiyonlarını önlemek için üriner diversiyonlar sonrası. Kullanım avantajları: - Kateter yüzeyi, su ile temas ettiğinde hidrojel yapısı oluşturur ve üretra içinde kayganlığı korur. - Antibakteriyel özellik gösterir ve minimum sürtünme sağlar. - Tek kullanımlıktır ve kullanımı kolaydır.

Torakostomi kateterinin kıvrılmasının nedeni, malpozisyon olarak adlandırılan durumdur. Bu, kateterin göğüs boşluğunda kıvrılması anlamına gelir. Diğer olası nedenler arasında fibrin (pıhtı) ile tıkanma yer alır.

Tünelli ve tünelsiz kateterler arasındaki temel fark, yerleştirme ve kullanım süreleridir. Tünelsiz kateterler: - Kısa süreli kullanımlar için uygundur. - Acil durumlarda tercih edilir. - Merkezi damarlara (iç juguler, subklavian veya femoral ven gibi) doğrudan yerleştirilir. - Enfeksiyon ve mekanik komplikasyon riskleri daha yüksektir. Tünelli kateterler: - Uzun süreli kullanımlar için tasarlanmıştır. - Cerrahi ile subkutan bir tünel açılarak yerleştirilir. - Cilt altında sabitleme ve enfeksiyon barajı sağlayan bir manşete sahiptir. - Enfeksiyon riski tünelsiz kateterlere göre daha düşüktür.