Kateter

Tiemann uçlu silikonlu foley kateter, özellikle daralmış üretra veya prostat hipertrofisi gibi durumları olan hastalar için tasarlanmış, kolay giriş ve konforlu kullanım sağlayan bir idrar sondasıdır. Özellikleri: Malzeme: Tamamen silikon kaplıdır, bu da esneklik ve yumuşaklık sunar. Uç: Tiemann uçludur, zor kateterizasyon gereken hastalar için uygundur. Tasarım: 2 yolludur. Kullanım Alanları: Üriner retansiyon, idrar akışında zorluk yaşayan hastalar, prostat büyümesi veya üretra darlığı olan hastalar için uygundur. Avantajlar: Biyouyumlu malzemeden üretilmiştir, uzun süreli kullanımda doku dostudur, balon kapasitesi ile stabil yerleşim ve güvenli kullanım sağlar. Bazı markalar: Rüsch 171305 Silikon Foley Sonda; Tiemann Silicone Catheter.

Mesaneye yerleştirilen kateter türleri: Üriner kateter. Foley kateter. Kateter takılması, cerrahi ve medikal bir prosedürdür ve doktorun yönlendirmesi altında gerçekleştirilir.

Port kateteri, genellikle onkoloji ve hematoloji hastalarında, tekrarlayan enjeksiyon gereken durumlarda veya damar yolunun zor bulunduğu hastalarda kullanılır. Port kateteri dışında kullanılan bazı kateter türleri: Üriner kateter: İdrarın vücuttan atılmasını sağlamak amacıyla mesaneye yerleştirilir. Santral venöz kateter: Kan örneği alma, serum ve ilaç uygulama ile yaşamsal fonksiyonların takibi için kullanılır. Epidural kateter: Genellikle sezaryen ameliyatları veya doğum sırasında kullanılır. Port sistem kateterleri: Tek veya çoklu lümenli olup, cilt altına yerleştirilen bir rezervuar ve buna bağlı kateterden oluşur.

Kateter kültürü şu adımlarla yapılır: 1. Cilt Dezenfeksiyonu: Kateter giriş yeri, %70 izopropil alkol ve ardından %1-2 iyot tentürü veya %2 klorheksidin ile silinir ve en az 30 saniye kuruması beklenir. 2. Kültür Alımı: - Kateter Ucu Kültürü: Kateter aseptik olarak çıkarılır, uç kısmı steril makasla 5 cm'lik parça kesilerek steril bir kaba konur ve mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilir. - Kantitatif Kültür: Kateter segmenti sıvı besiyeri ile yıkanır veya vortekslenir, ardından seri dilüsyon yapılarak agar yüzeyine ekilir. 3. Kültürün İnkübasyonu: Plaklar 35-37°C'de, %3-5 CO2 içeren ortamda en az 48 saat inkübe edilir. 4. Mikroorganizma Tespiti: Üreme varsa, kateterle ilişkili dolaşım enfeksiyonu (Kİ-KDİ) tanısı konur. Kültür, antibiyotik tedavisi başlamadan önce alınmalıdır.

Port takıldıktan sonra şu adımlar izlenir: İşlem sonrası iyileşme: Çoğu hasta, kısa süre içinde günlük yaşamına dönebilir ve port takıldıktan hemen sonra kemoterapi uygulanabilir. Dikişlerin alınması: İşlemden bir hafta sonra dikişler alınabilir. Hijyen ve bakım: Enfeksiyon riskini önlemek için hijyen kurallarına dikkat edilmeli ve portun düzenli temizliği ve kontrolleri aksatılmamalıdır. Beslenme ve ilaç kullanımı: Şeker düşürücü metformin gibi ilaçlar, işlemden önceki ve sonraki 48 saat kullanılmamalıdır. Aktivite: Yara iyileştiğinde ve enfeksiyon riski ortadan kalktığında, doktor onayıyla yüzme ve egzersiz yapılabilir. Port takılması sırasında ve sonrasında enfeksiyon, kanama, kan pıhtılaşması gibi komplikasyonlar görülebilir.

Santral ve periferik kateter arasındaki temel farklar şunlardır: Yerleşim Yeri: Santral kateterler, büyük damarların içine yerleştirilir ve genellikle kasık, boyun veya kol bölgelerine takılır. Periferik kateterler, el veya kol damarlarına yerleştirilir. Kullanım Süresi ve Amaç: Santral kateterler, uzun süreli ilaç tedavisi, sıvı verme veya kan örnekleri alma işlemlerinde kullanılır. Periferik kateterler, kısa süreli ilaç veya sıvı verilmesinde kullanılır. Enfeksiyon Riski: Santral kateterler, cilt bütünlüğünü bozarak enfeksiyon riskini artırabilir. Periferik kateterlerde enfeksiyon riski genellikle daha düşüktür. Günlük Aktivite: Santral kateterler, hastaların günlük aktivitelerini kısıtlayabilir. Periferik kateterler, genellikle hastaların günlük yaşamlarını daha az etkiler.

Suprapubik kateterin ne zaman çıkarılması gerektiği, hastanın durumuna ve kateterin takılma nedenine bağlı olarak değişir. Kateterin çıkarılması için uygun zamanın geldiğini gösteren bazı durumlar: Normal yoldan idrar yapma: Kateter, hasta normal idrar yapana kadar çıkarılmaz. Belirtilen sürenin dolması: Kateterin önerilen süre aralığında değiştirilmesi gereklidir. Suprapubik kateterin çıkarılması işlemi, bir sağlık profesyoneli tarafından yapılmalıdır.

Subklavyen kateter, çeşitli tıbbi durumlarda kullanılır: İntravenöz erişim: Periferik venöz erişim sıkıntılı olduğunda kullanılır. Hemodinamik monitorizasyon: Santral venöz basınç (CVP), santral venöz oksijen saturasyonu (SCvO2) veya pulmoner arteryel kateter ile kardiyak parametrelerin izlenmesi için kullanılır. Plazmaferez, aferez, hemodiyaliz veya devamlı renal replasman tedavisi. İrritan maddelerin infüzyonu: Vazopressörler, total parenteral nütrisyon (TPN) veya kemoterapi gibi. Venöz system müdahaleleri: Transvenöz kardiyak pace, inferior vena cava filtresi yerleşimi, venöz trombolitik tedavi, venöz stent uygulamaları. Subklavyen kateter, genellikle kısa süreli kullanım için uygundur ve 14 günden daha uzun süreli kullanım önerilmez.

Kök hücre nakli sırasında santral venöz kateter (SVK) kullanılır. Bazı SVK türleri: Hickman veya Broviac kateterleri: Deri altında oluşturulan bir tüneli geçerek hedef vene yerleştirilir. Mahurkar kateterleri: Ucu kubbe şeklinde olup, yerleştirme sırasında hasar riski düşüktür. Ayrıca, periferik kök hücre toplama yönteminde, damar yapısının uygun olmadığı durumlarda, lokal anestezi altında santral venöz kateter aracılığıyla boyun damarından da kök hücreler toplanabilir.

Kateter yıkama enjektörü, kateterlerin temizlenmesi ve yıkanması için kullanılan enjektörlerdir. Kateter yıkama enjektörlerinin bazı özellikleri: Enjektör büyüklüğü: Kateter yıkamada kullanılan enjektörlerin 10 ml olması önerilir, çünkü daha küçük enjektörler daha fazla basınç oluşturur ve bu durum kateter hasarına yol açabilir. Kullanım amacı: Kateter yıkama enjektörleri, özellikle aralıklı infüzyon veya IV enjeksiyon uygulanmadan önce ve sonra, ayrıca 12 saatten uzun süre kullanılmadığında kateterin uygun miktarda %0,9 NaCl solüsyonu ile yıkanması için kullanılır. Tek dozluk solüsyonlar: Yıkama için tek dozluk solüsyonlar da kullanılabilir. Heparinli solüsyon: Kateter önerilen miktarda heparinli solüsyon ile de yıkanabilir.

IV kateter (damar içi kateter), acil durumlarda sıvı ve ilaç tedavisi için kullanılan bir kateter türüdür. IV kateterin diğer kullanım amaçları: Yoğun bakımda yatan hastalara sıvı ve besin sağlamak; Kanser tedavisi gören hastalardan düzenli kan örnekleri almak. IV kateterler, esnek plastikten yapılmış ince tüplerdir.

Suprapubik kitle, karın alt bölgesindeki (suprapubik alan) bir kitledir. Suprapubik kitle şu durumlarda görülebilir: Desmoid tümör. Lipom. Fibrom. Suprapubik kitle durumunda, doğru tanı ve tedavi için genel cerrahi, onkoloji veya ilgili branşa göre değişen bir uzmanlık alanına başvurulması önerilir.

Silikon foley sonda, genellikle idrarın mesaneden dışarıya kontrollü şekilde boşaltılması için kullanılır. Bu amaçla kullanıldığı bazı durumlar şunlardır: İdrar yolu tıkanıklıkları. Mesane kontrolü kaybı. Cerrahi işlemler sonrası. Nörolojik hastalıklar (omurilik yaralanması, MS gibi durumlar). Silikon foley sondalar, tek kullanımlıktır ve uzun süreli yerleşime uygundur.

Santral venöz kateter yıkama işlemi, sağlık kuruluşunda deneyimli bir hemşire tarafından yapılmalıdır. Yıkama adımları: 1. Kan geri dönüşü kontrolü: Her lümenden 5’er cc kan geri çekilmelidir. 2. Yıkama: Her lümene 10 cc %0,9 NaCl (serum fizyolojik) verilmelidir. 3. Heparinli yıkama: 1 cc/100 ünite heparin içeren solüsyondan 5 cc verilmelidir. 4. Kapatma: Yıkama sonrası temiz kapak ile kapatılmalıdır. Kateter kullanılmadığı zamanlarda, en az 6-12 haftada bir yıkanmalıdır.

Jelli kateter, genellikle idrar sondası olarak kullanılır ve idrar çıkışını sağlamak amacıyla idrar yapamayan veya kontrol edemeyen hastalarda tercih edilir. Jelli kateterin bazı işlevleri: Kayganlaştırıcı jel içermesi sayesinde ekstra jel sürmeye gerek kalmadan kolay uygulama sağlar. Enfeksiyon riskini azaltır. Üretral travmayı en aza indirir. Jelli kateterin takılması, uzman sağlık personeli tarafından yapılmalıdır.

Torakostomi kateterinin kıvrılmasının birkaç nedeni olabilir: Malpozisyon. Fibrin (pıhtı) ile tıkanma. Bu durumlarla karşılaşmamak için, kateterin günde 2-3 kez 5-10 cc %0.9 NaCl ile irrigasyonu yapılabilir. Torakostomi kateteri ile ilgili herhangi bir sorun yaşanması durumunda, bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Tünelli ve tünelsiz kateterler arasındaki temel farklar şunlardır: Kullanım Süresi: Tünelsiz kateterler kısa veya orta dönemde (1 hafta - 1 ay) kullanılır. Tünelli kateterler uzun süreli (30 günden fazla) kullanımlar için uygundur. Enfeksiyon Riski: Tünelsiz kateterlerde enfeksiyon görülme oranı daha yüksektir. Tünelli kateterlerde dakron manşon bulunması nedeniyle enfeksiyon oranı daha düşüktür. Yerleştirme Yöntemi: Tünelsiz kateterler perkütan yoldan santral venlere yerleştirilir. Tünelli kateterler cerrahi olarak yerleştirilir ve kateterin bir kısmı cilt altında tünel oluşturur. Malzeme: Tünelli kateterler silikon, çelik, teflon, titanyum, polietilen, polivinil klorürden yapılır. Özetle, tünelli kateterler daha uzun süreli ve düşük enfeksiyon riskli kullanımlar için tercih edilirken, tünelsiz kateterler daha kısa süreli ve acil kullanımlar içindir.

Port kateterin kullanım süresi, bakımı ve temizliği yapıldığı sürece ortalama 4 yıldır. Port kateterin çıkarılması, hekim uygun gördüğünde hasta ile birlikte alınan kararla gerçekleşir. Port kateter kullanımı ve ömrü ile ilgili kesin bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Periton diyalizi kateterinin tıkanmasının bazı nedenleri: Omentum ve fibrin tıkaçları. Kateterin kendi üzerine katlanması. Kan pıhtısı. İntraabdominal organlar (overler, fallopian tüpler, ince bağırsak, appandiks epiploica). Kateterin tıkanması, drenaj bozuklukları, karın ağrısı ve yetersiz diyaliz sıvısı verilmesi gibi belirtilerle kendini gösterebilir.

Koyun damar yolu için hangi kateterin kullanıldığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, kateterlerin kullanım amaçlarına göre farklı çeşitleri olduğu bilinmektedir. Bunlardan bazıları: Üriner kateter. Santral venöz kateter. Periferik kateter. Göğüs kateteri. Drenaj kateteri. Kateter takma işlemi, cerrahi bir operasyon gerektirir ve doktorun yönlendirmesi altında yapılmalıdır.