Kaside

Kaside, Divan Edebiyatı türüne aittir.

Güneş Kasidesi, XV. yüzyıl divan şairi Ahmed Paşa tarafından Fatih Sultan Mehmed'i övmek amacıyla yazılmıştır. Kasidenin konusu, güneşin bir hükümdar gibi tasvir edilmesi ve onun hükümdarlık özelliklerinin anlatılmasıdır.

Kaside, Divan şiirinde övgü amacıyla yazılan uzun şiirlerdir. Kasidenin bölümleri şunlardır: 1. Nesib ya da teşbib: Giriş bölümü, aşk konusu işlenmişse "nesib", başka bir konu işlenmişse "teşbib" adını alır. 2. Girizgâh: Asıl konuya giriş bölümüdür. 3. Methiye: Allah'ın, peygamberin, padişahın veya önde gelen kişilerin övüldüğü bölümdür. 4. Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölümdür. 5. Tegazzül: Kasidenin ölçüsüne uygun olarak araya sıkıştırılan gazeldir. 6. Dua: Bu bölümde kasidenin sunulduğu kişiye sağlık ve zenginlik dilenir. Kasideler, aruz ölçüsüyle yazılır ve genellikle 33-99 beyit arasında değişir.

Makta beyit, edebiyatta gazel veya kasidenin son beyti anlamına gelir.

Gazelde kasideye göre daha az övgü olmasının nedeni, gazelin genellikle aşk, sevgi ve doğa gibi bireysel konuları işlemesi, kasidenin ise daha çok din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılmış olmasıdır.

"Kerem Kasidesi", Münir Nureddin Bey tarafından Rast makamında bestelenmiştir.

Fuzuli, en fazla gazel ve kaside nazım şekillerini kullanmıştır. Bunun yanı sıra terci-i bent ve mesnevi tarzında da eserler vermiştir.

"Adem Kasidesi" adlı eser, Akif Paşa tarafından yazılmıştır.

Kaside ve gazel aynı anda kullanılmaz, çünkü bunlar farklı nazım biçimleridir ve farklı amaçlarla yazılırlar. Gazel, aşk, kadın, şarap gibi konuları işleyen, beyit nazım birimiyle yazılan bir divan edebiyatı nazım biçimidir. Kaside ise, din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılan, genellikle daha uzun (31-99 beyit) bir nazım şeklidir.

Kaside ilk olarak Arap edebiyatında görülmüştür.

Fuzuli'nin "Su Kasidesi" kaside nazım biçimidir.

"Göçtü kervan kaldık dağlar başında" ifadesi, Yunus Emre'nin bir kasidesine atıfta bulunur. Bu kasidede geçen dize şu şekildedir: "Göçtü kervan, kaldık dağlar başında". Bu dize, Allah'ın murad ettiği bir kişiyi kervana alması ve kervanın hareket edip gitmesi durumunu anlatır. Dolayısıyla, "kaldık dağlar başında" ifadesi, başkalarının gittiği, geride kalınan bir durumu simgeler.

Kaside beyitleri en az 15-30-33 ile en çok 99 arasında değişir.

"Mahremi'nin Belgrad Fethine Kasidesi ya da Kanuni Methiyesi", 16. yüzyıl şairi Mahremi'nin Belgrad'ın fethini anlatan ve Kanuni Sultan Süleyman'ı methiye olarak sunduğu kasidesinin şerhinden oluşan bir kitaptır. Kitapta, kuşatmada bizzat bulunmuş olabileceği düşünülen şairin gerçekçi anlatımı ve yoğun tasvirleri yer almaktadır. Kitabın yazarı Murat Ali Karavelioğlu'dur ve yayın yılı 2021'dir.

"Zıll-ı Hak" ifadesi, "Hakk'ın gölgesi" anlamına gelir. Bu ifade, Ahmed Paşa'nın "Güneş Kasidesi"nde, Fatih Sultan Mehmet'i övmek için kullanılmıştır.

Kasideler, konularına göre şu şekilde adlandırılır: 1. Tevhid: Allah'ın birliğini anlatan kasideler. 2. Münacaat: Allah'a yalvarmak ve dua etmek için yazılan kasideler. 3. Naat: Peygamberimizi övmek için yazılan kasideler. 4. Hicviye: Birini yermek (eleştirmek) için yazılan kasideler. 5. Mersiye: Devlet büyüklerinin ölümünden duyulan üzüntüyü anlatan kasideler.

Münâcât genellikle kaside nazım biçimiyle yazılır.

Ahmet Paşa, hem gazel hem de kaside türlerinde şiirler yazmıştır.

Arapçada en çok kullanılan şiir türü "kaside" olarak kabul edilir.

"Aşkı Habibi Kibriya" kasidesini Hüseyin Efendi bestelemiştir.