Kaside

Edebiyatta makta beyti, gazel veya kasidelerin son beyti anlamına gelir. Bu beyit, aynı zamanda şairin adının veya mahlasının geçtiği yer olduğu için "mahlas beyti" olarak da adlandırılır. Ayrıca, bir şiirin en güzel beyti olarak kabul edildiğinde "Hüsn-i Makta" terimi kullanılır.

Gazelde kasideden daha az övgü olmasının nedeni, gazellerin genellikle aşk, güzellik ve içki gibi konuları işlerken; kasidelerin din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılmış olmasıdır. Gazellerde övgü, genellikle sevgiliye yönelik duygusal ifadeler şeklinde yer alır.

Kerem Kasidesi, 15. yüzyılda yaşamış olan Ahmed Paşa tarafından bestelenmiştir.

Fuzûlî, kaside, gazel, mesnevi ve kıt’a gibi çeşitli nazım şekillerini kullanmıştır. Kaside: Farsça Dîvân’ında 49 kaside bulunmaktadır. Gazel: Türkçe ve Farsça dîvânlarında toplam 410 gazel yer almaktadır. Mesnevi: Beng ü Bade, Sehhat o Maraz ve Rind ü Zahid gibi eserler mesnevi nazım şekliyle yazılmıştır. Kıt’a: Dîvânlarında 46 kıt’a bulunmaktadır. Ayrıca, Fuzûlî'nin şiirlerinde musammat nazım şekli de görülmektedir.

Adem Kasidesi, Âkif Paşa tarafından yazılmıştır.

Evet, kaside ve gazel aynı anda kullanılabilir, çünkü bunlar Divan Edebiyatı'nda iki farklı nazım biçimidir ve farklı konularda yazılırlar. Gazel, genellikle aşk, güzellik ve içki gibi temaları işler ve 5-15 beyit arasında değişir. Kaside ise din ve devlet büyüklerini övmek amacıyla yazılır ve en az 33, en fazla 99 beyitten oluşur.

Kaside, Arap edebiyatında ortaya çıkmıştır. Kasidenin ilk örnekleri, "Muallaka-i Seb'a" (Yedi Askı) adı verilen yedi farklı şiirde bulunmaktadır. Kaside, Fars edebiyatına Sasaniler döneminde girmiş ve Türk edebiyatına ise ilk kez Samanoğulları devrinde geçmiştir.

Fuzûlî'nin "Su Kasidesi", kaside nazım biçimindedir. Divan edebiyatında şiirler, genellikle yazıldığı nazım şekline ek olarak konularından, rediflerinden ya da kafiyelerinden hareketle anılır ve adlandırılır.

"Göçtü Kervan Kaldık Dağlar Başında", Yunus Emre'ye ait bir şiirin adıdır. Şiirin bir kısmı şu şekildedir: > Ah nice bir uyursun, uyanmaz mısın? > Göçtü kervan kaldık dağlar başında. > Çağrışır tellallar inanmaz mısın? > Göçtü kervan, kaldık dağlar başında. Şiirin anlamı şu şekilde açıklanabilir: "Göçtü kervan" ifadesi, kervanın hareket ettiğini ve kişinin geride kaldığını simgeler. "Dağlar başında kaldık", gaflet uykusuna dalındığını ve yolun tehlikelerle dolu olduğunu ifade eder. Şiir, insanın dünyaya neden geldiğini sorgulamasını ve Allah'ı zikretmesini öğütler.

Kaside beyitleri, kasidenin bölümlerine göre ayrılır. Tam bir kasidede genellikle 6 bölüm bulunur: 1. Nesib (Teşbib): Giriş bölümü, 15-20 beyit arasında değişir. 2. Girizgâh: Övgüye başlanacağını haber veren bir veya iki beyit. 3. Methiye (Medhiye): Övülen kişinin (memduh) övüldüğü bölüm. 4. Tegazzül: Gazel bölümü, her kasidede bulunmaz. 5. Fahriye: Şairin kendini övdüğü bölüm. 6. Dua: Dua bölümü. Bu bölümlerin tamamı her kasidede bulunmayabilir.

Münâcât (yakarış) nazım biçimi, genellikle kaside nazım şekliyle yazılır. Bunun yanı sıra, münâcâtlar mesnevi, kıta, rubai, terkibibent ve terciibent gibi nazım şekilleriyle de kaleme alınmıştır.

Kasideler, konularına göre şu şekilde adlandırılır: Tevhid. Münacat. Naat. Methiye. Mersiye. Hicviyye. Culusiyye. Ramazaniyye. Iydiyye. Bahariyye. Kasideler ayrıca rediflerine ve nesip bölümünde işlenen konulara göre de adlandırılabilir.

"Zıll-ı Hak" ifadesi, "Güneş Kasidesi"nde Allah'ın gölgesi anlamına gelir. Bu ifadenin geçtiği ilgili beyit şu şekildedir: > "Zıll-ı Hak Sultân Muhammed Hân ki olmuşdur anun Eşigi topragının her zerresi enver güneş". Anlamı: > "Allah'ın gölgesi Sultan Mehmed Han ki, onun kapısındaki toprağının her zerresi parlak bir güneştir".

Mahremi'nin Belgrad Fethine Kasidesi ya da Kanuni Methiyesi, 16. yüzyıl şairi Mahremi'nin, Belgrad'ın 1521 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından fethini anlatan kasidesinin şerhidir. Bu eser, Belgrad'ın fethinin 500. yılı münasebetiyle kaleme alınmıştır. Eser, DBY Yayınları tarafından 2021 yılında yayımlanmıştır.

Ahmet Paşa, gazel ve kaside türlerinde başarılı eserler yazmış, ayrıca şarkı ve murabba gibi formlarda da olgun örnekler vermiştir. Gazel: Osmanlı edebiyatının usta şairlerinden biri olarak kabul edilir. Kaside: Özellikle Fatih Sultan Mehmet döneminde kaside alanında en başarılı isimlerden biri olmuştur. Şarkı ve Murabba: Beşeri aşk ve din dışı konuları işleyen şarkılar ve murabbalar yazmıştır. Ahmet Paşa, dinî ve tasavvufî konulara rağbet göstermemiştir.

Kasidenin giriş bölümü, "nesip (teşbib)" veya "girizgâh" olarak adlandırılır. Nesip (teşbib). Girizgâh.

Kasidenin giriş bölümü, "nesip (teşbib)" veya "girizgâh" olarak adlandırılır. Nesip (teşbib). Girizgâh.

Arap edebiyatında en çok kullanılan şiir türü hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Arap şiirinin bazı yaygın türleri şunlardır: Gazel: Aşk, özlem ve hasret temalarını işler. Kaside: Övgü, şeref ve cesaret gibi konuları ele alır. Qasida: Belirli bir ölçü ve kafiyeye sahip uzun nazım şeklidir. Tardiyya: Avcılık üzerine şiir. Khamriyya: İçki ve içenleri konu alan şiir. Ayrıca, serbest nazım ve modernizm gibi yenilikçi akımlar da Arap şiirinde önemli bir yer tutar.

"Aşk-ı Habibi Kibriya" ilahisi veya kasidesinin kim tarafından yazıldığı kesin olarak belirlenememiştir. Ancak, bu eser çeşitli sanatçılar tarafından yorumlanmıştır: Yahya Soyyiğit. Murat Necipoğlu (ilahi olarak). Bursalı Hüseyin Efendi (kaside olarak). Ayrıca, eser Şeyh Mustafa Zekâî Efendi'ye ait bir beyit olarak da geçmektedir.

Türk edebiyatında ilk kasidenin kime ait olduğu konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Türk edebiyatında kasidenin kullanılmaya başlanması XIII. yüzyıla kadar iner. Türk edebiyatında kasidenin ilk örnekleri arasında Dehhânî ve Ahmed Fakih'in kasideleri yer alır. Kasidenin kökeni ise Arap edebiyatına dayanır ve ilk kasidenin el-Muhalhil b. Rabi'atü't-Tağlibî tarafından söylendiği kabul edilir.