Kalıtım

Çoğu kanser türü kalıtsal değildir, yani genetik geçişli değildir. Kalıtsal kanserler, tüm kanser vakalarının sadece %5-10'unu oluşturur ve bu durum, belirli genlerdeki mutasyonların varlığıyla ilişkilidir. Kalıtsal olmayan kanserlere örnek olarak şunlar verilebilir: - akciğer kanseri (sigara dışında radon gazı, asbest maruziyeti, hava kirliliği gibi faktörler de risk oluşturur); - meme kanseri (her sigara içen veya hiç sigara içmeyenlerde de görülebilir).

Otozom kromozomlar, cinsiyet kromozomları (X ve Y) dışındaki kromozom çiftleridir. Bu kromozomlar, canlının saç rengi, göz rengi ve kan grubu gibi kalıtsal özelliklerini belirleyen genleri taşırlar.

"Inheritance" konusu iki farklı bağlamda ele alınabilir: 1. Film Konusu: 2024 yapımı "The Inheritance" filmi, milyarder Charles Abernathy'nin 75. doğum gününün arifesinde, yabancılaşmış dört çocuğunu davet etmesi ve onlara bilinmeyen bir güç yüzünden hayatının tehlikede olduğunu söylemesiyle başlar. 2. Programlama Konusu: Nesne yönelimli programlamada (OOP) "inheritance" (kalıtım), bir sınıfın (alt sınıf) başka bir sınıfın (üst sınıf) özelliklerini ve davranışlarını miras alarak üzerine yeni yetenekler eklemesine veya mevcutları değiştirmesine olanak tanır.

8. sınıf fen bilimleri cinsiyet bağlı kalıtım, çocukların cinsiyetinin belirlenmesinde rol oynayan genetik süreci ifade eder. İnsanlarda cinsiyet, X ve Y kromozomları tarafından belirlenir. Babadan gelen sperm, X veya Y kromozomunu taşır ve bu kromozomun yumurtayı döllemesi sonucu çocuğun cinsiyeti belirlenir: - X kromozomu geldiğinde kız, Y kromozomu geldiğinde ise erkek çocuk dünyaya gelir. Bu nedenle, cinsiyetin oluşmasında babadan gelen kromozomlar belirleyicidir.

Evet, "irsiyet" ve "irs" aynı kavramı ifade eder: her ikisi de kalıtım anlamına gelir.

Evet, adaptasyon kalıtsaldır.

Cinsel istek arttığında hapşırmak, otozomal dominant (kalıtsal) bir özellik olan snatiation olarak adlandırılan bir durumdan kaynaklanabilir. Ancak, hapşırmanın cinsel istekle doğrudan bir ilişkisi bilimsel olarak kanıtlanmamıştır.

Cam adam hastalığı, bilimsel adıyla osteogenesis imperfecta, kolajen üretiminden sorumlu genlerdeki mutasyon nedeniyle ortaya çıkar. Bu mutasyonlar, genellikle ebeveynlerden miras alınır veya spontan olarak bebekte meydana gelen genetik değişiklikler sonucu oluşabilir.

Evet, Down sendromlu bir bireyin çocuğu olabilir. Down sendromu, genetik bir farklılık sonucu ortaya çıkar ve genellikle kalıtsal değildir.

İrsiyet kelimesi, kalıtım anlamına gelir.

Chitayat sendromu, genetik mutasyonlardan kaynaklanır. Bu sendromun belirli nedenleri şunlardır: ERF genindeki değişiklikler: Chitayat sendromu, ERF geninde meydana gelen spesifik bir mutasyon sonucu ortaya çıkar ve bu gen, kromozom 19'un uzun kolunda (19q13.2) bulunur. Otozomal dominant kalıtım: Mutasyon, otozomal dominant bir şekilde iletilir, yani semptomların ortaya çıkması için genin sadece bir kopyasının değişmiş olması yeterlidir. Diğer Chitayat sendromu türleri, farklı ERF gen varyantları ile ilişkilendirilmiştir.

Eşeye bağlı kalıtımın özellikleri şunlardır: 1. Cinsiyet Belirleme: İnsanda eşeyin belirlenmesi, babadan gelen spermlerin taşıdığı eşey kromozomuyla gerçekleşir. 2. Kromozom Yapısı: Eşey kromozomları (X ve Y) üzerinde yer alan genler, eşeye bağlı genler olarak adlandırılır. 3. Hastalıkların Görülme Sıklığı: X kromozomuna bağlı hastalıklarda, erkeklerin hasta olma olasılığı dişilerden daha yüksektir çünkü erkeklerin hasta olması için taşıdıkları tek X kromozomunun hastalık genini taşıması yeterlidir. 4. Y Kromozomuna Bağlı Özellikler: Y kromozomunun homolog olmayan bölgesinde taşınan özellikler sadece erkeklerde görülür ve babadan gelen tek bir genle belirlenir.

Hereditary hastalıklar, genetik mutasyonlar sonucu ortaya çıkan ve nesilden nesile aktarılan hastalıklardır. Bu hastalıklar dört ana kategoriye ayrılır: 1. Tek gen bozuklukları (monogenic): Sickle cell anemi, cystic fibrosis ve Huntington hastalığı gibi. 2. Kromozomal bozukluklar: Down sendromu, Klinefelter sendromu ve Turner sendromu gibi. 3. Multifactorial kalıtım bozuklukları: Kalp hastalığı, diyabet ve kolon kanseri gibi. 4. Mitokondriyal bozukluklar: Leber hereditary optik nöropati ve MELAS sendromu gibi. Hereditary hastalıkların teşhisi genellikle genetik test, aile öyküsü analizi ve klinik değerlendirme ile yapılır.

Evet, eşeyli üreme kalıtsal çeşitlilik sağlar. Eşeyli üremede mayoz bölünme ve döllenme süreçleri sayesinde yeni gen kombinasyonlarına sahip bireyler meydana gelir.

Genetik konulu bir slaytta genellikle aşağıdaki konular yer alır: 1. DNA'nın Tanımı ve Yapısı: DNA'nın çift sarmal yapısı, nükleotidler ve genetik bilginin depolanması. 2. Genetik Kod: Nükleotid dizilimlerinin amino asitleri belirlemesi ve protein sentezi. 3. Genetik Bilgi ve Fonksiyonlar: DNA'nın genetik bilgiyi saklama, kopyalama ve protein sentezini gerçekleştirme fonksiyonları. 4. Kalıtım ve Mendel Yasaları: Genetik özelliklerin nesilden nesile aktarılması ve kalıtımın temel prensipleri. 5. Modern Genetik Araştırmalar: Genetik mühendislik, gen tedavisi ve klonlama gibi güncel genetik araştırmalar. 6. Etik Sorunlar: Genetik bilgilerin kötüye kullanımı ve insan klonlama gibi etik tartışmalar.

Karahindiba bitkisinin boy uzunluğundaki değişimin kalıtsal olup olmadığını test etmek için, uzun ve kısa boylu karahindiba bitkilerini birbirleriyle çaprazlamak gerekmektedir. Bu yöntemle, uzun ve kısa boylu bitkilerin genetik özellikleri bir araya getirilerek, ortaya çıkan tohumların (ve dolayısıyla yeni bitkilerin) boy uzunlukları incelenebilir.

Baskın gen ve fenotip aynı şey değildir. Baskın gen, bir karakterin kalıtımında fenotipte kendini gösteren ve büyük harflerle (A, B, D gibi) gösterilen gendir. Fenotip ise, gen yapısına bağlı olarak bir özelliğin dış görünüşte ortaya çıkmasıdır.

Kalıtsal varyasyon, TYT'de aynı türe ait bireylerin genleri veya DNA parçalarındaki farklılıklar nedeniyle görülen çeşitlilik olarak tanımlanır. Bu tür varyasyonlar, yavrulara aktarılır ve genetik çeşitlilik sağlar.

Facioscapulohumeral Distrofi (FSHD) hastalığının nedeni, DUX4 geninin anormal ifadesidir ve bu durum kas hücrelerinde toksik proteinlerin üretilmesine yol açar. FSHD'nin kalıtım şekli genellikle otozomal dominant olup, yani hastalığın ortaya çıkması için kusurlu genin sadece bir kopyasının ebeveynlerden birinden alınması yeterlidir. Nadir durumlarda ise FSHD, genetik bir mutasyonun kendiliğinden oluşması sonucu ortaya çıkabilir ve ailede hastalık öyküsü bulunmaz. Çevresel faktörler de semptomların tetiklenmesinde veya hastalığın ilerlemesinde rol oynayabilir.

Gorlin-Goltz sendromu, otozomal dominant kalıtımlı nadir bir genetik bozukluktur. Özellikleri: - Bazal hücreli karsinomlar: Erken yaşta ortaya çıkan ve sıklıkla tekrar eden cilt tümörleri. - Odontogenic keratokistler: Çenede oluşan kistler. - Skeletal anomaliler: Kaburga anormallikleri, omurga deformiteleri. - Palmar ve plantar çukurlar: El ve ayak tabanlarında küçük çöküntüler. - Beyin kireçlenmeleri: Falx cerebri'nin kalsifikasyonu. Tanı: İki major kriter veya bir major ve üç minor kriterin varlığı ile konur. Tedavi: Semptomların yönetimi ve komplikasyonların önlenmesi için cerrahi müdahale, radyasyon terapisi ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir. Prevalans: Yaklaşık 1 in 30,000 kişide görülür.