Kromozomlar

Tetrad ve kiyazma, mayoz bölünme sürecinde önemli yapılardır: 1. Tetrad: Pakiten evresinde, homolog kromozomların yan yana gelerek oluşturduğu dört kromatid içeren yapıdır. 2. Kiyazma: Diploten evresinde, tetrad oluşturan kromozomların krossing-over bölgelerinde birbirleriyle olan bağlantı noktalarıdır.

Tetrat ve sinapsis, mayoz bölünme sürecinde meydana gelen iki önemli olaydır. Tetrat, mayozun profaz evresinde homolog kromozom çiftlerinin yan yana gelerek oluşturduğu, dört kromatitten oluşan yapıdır. Sinapsis ise, kardeş olan kromozomların birbirine sarılma olayıdır.

Otozomal kelimesi, cinsiyet kromozomları dışında kalan 1-22 arası tüm kromozomları veya bu kromozomlar üzerindeki genleri ifade eder.

Krossing over (çapraz çiftleşme), mayoz bölünmenin profaz I evresinde görülen, çift halde bulunan kromozomların yaptığı parça değişimine verilen addır.

İğ iplikleri, hücre bölünmesi sırasında kromozomların hareket etmesini sağlamak için mikrotübüllerden yapılır.

Gonozom, cinsiyetin belirlenmesinde kritik rol oynayan X ve Y kromozomları için kullanılan terimdir. Bu kromozomlar ayrıca: - Genetik hastalıkların taşınmasında rol oynar. - Hormon üretiminde etkilidir; örneğin, testosteron Y kromozomu tarafından, östrojen ve progesteron ise X kromozomuna bağlı genler tarafından düzenlenir. İnsanlarda, dişilerde iki adet X kromozomu bulunurken, erkeklerde bir adet Y kromozomu bulunur.

İğ ve ip terimleri biyolojide farklı anlamlara sahiptir: 1. İğ: Pamuk, yün vb.nden iplik eğirmede kullanılan, ortası şişkin, iki ucu sivri ve çengelli, ağaçtan yapılmış araca verilen isimdir. 2. İğ İplikleri: Hücre bölünmesi sırasında homolog kromozomların (mayoz) veya kardeş kromatitlerin (mitoz) sentromerlerinden tutunarak hareket etmesini ve karşı kutuplara çekilmesini sağlayan protein yapılı ipliklerdir.

Homolog kromozomlar, mayoz bölünmenin profaz 1 evresinde parça değişimi (krossing over) gerçekleştirir.

Kary ve karyotip terimleri farklı anlamlara sahiptir: - Kary (karyozom), hücrenin çekirdeğinde bulunan kromozomların genel adıdır. - Karyotip ise bir hücrenin kromozomlarının belirli bir düzende sıralanmasıdır; kromozomların sayısı, yapısal özellikleri ve herhangi bir anormalliği içerir.

Otozomal ve gonozom — kromozomların iki farklı türüdür. Otozomlar — cinsiyetle doğrudan ilişkili olmayan kromozomlardır. Gonozomlar — cinsiyet kromozomları olarak adlandırılır ve bireyin biyolojik cinsiyetini belirler.

Otozom kromozomlar, cinsiyet kromozomları (X ve Y) dışındaki kromozom çiftleridir. Bu kromozomlar, canlının saç rengi, göz rengi ve kan grubu gibi kalıtsal özelliklerini belirleyen genleri taşırlar.

Homolog ve homolog olmayan kromozomlar, genetik yapılarına göre farklı özelliklere sahip olan kromozom türleridir. 1. Homolog Kromozomlar: Aynı gen dizilimlerine ve benzer yapı ile boyut özelliklerine sahip olan, biri anneden, diğeri babadan gelen iki kromozomdan oluşur. 2. Homolog Olmayan Kromozomlar: Genetik bilgiler bakımından benzerlik göstermeyen, farklı gen dizilimlerine ve genetik işlevlere sahip olan kromozomlardır.

Mayozda homolog kromozomlar, anafaz evresinde ayrılır.

Mayoz bölünmede parça değişimi, krossing-over olarak da bilinir, homolog kromozomların profaz I evresinde yan yana gelerek birbirine sarılan bölümlerinde genetik materyal alışverişi yapması sürecidir. Bu olay sayesinde mayoz bölünme sonucunda oluşacak kromozomlar, anne ve babanın kromozomlarından farklı özelliklere sahip olur ve tür içinde kalıtsal çeşitlilik sağlanır.

Eşek çiftleşmesinde 63 kromozomun olmasının nedeni, katırın genetik yapısının at ve eşeğin kromozom sayılarının bir karışımı olmasıdır. - Atların kromozom sayısı 64, eşeklerin kromozom sayısı ise 62'dir. - Katırların kromozom sayısı ise 63'tür, çünkü bu sayı tek bir sayıdır ve ikiye bölünemez.

CD56 geni, NCAM1 olarak da bilinir, kromozom 11q23 üzerinde yer alan ve sinirsel hücre adezyon molekülü (NCAM) olarak adlandırılan bir proteinin kodlanmasından sorumlu olan gendir. Bu gen, alternatif splicing yoluyla üç ana izoform olan NCAM-120, NCAM-140 ve NCAM-180'i üretir ve bu izoformlar, moleküler ağırlıkları ve sitoplazmik domainslarındaki farklılıklarla karakterize edilir.

Kiyazma, biyolojide mayoz bölünmenin profaz I evresinde homolog kromozom çiftleri arasındaki X-biçimindeki bağlantı olarak tanımlanır. Ayrıca, kiyazma terimi, homolog kromozomların birbiriyle oluşturdukları temas noktalarını ifade etmek için de kullanılır.

DNA ve genler, kromozomlarda şu şekilde paketlenir: 1. Kromatin Oluşumu: DNA, proteinlerle (histonlar gibi) birlikte kromatin adı verilen bir yapı oluşturur. 2. Süper-Katlanmalar: Kromozomal DNA, çok yoğun katlanmalar ve kıvrılmalar göstererek süper-katlanmalar oluşturur. 3. Kromozom Yapısı: Kromatin, hücre bölünmesi sırasında yoğunlaşarak kromozomları meydana getirir.

Karyotip ve karyokinez farklı kavramlardır. Karyotip, kromozomların uzunluk, sentromer konumu gibi özelliklerine göre sınıflandırılıp dizilmesi yöntemidir. Karyokinez ise hücre bölünmesi sırasında çekirdeğin bölünmesi sürecidir ve mitozun bir evresidir.

Maternal ve paternal kromozomlar farklı kökenlere sahiptir: - Maternal kromozomlar, yumurtadan yani anneden gelir. - Paternal kromozomlar ise sperm aracılığıyla babadan gelir.