Zilkale'nin hikayesi çeşitli rivayetlere dayanmaktadır: 1. Bizans Dönemi: Kalenin, Bizans İmparatorluğu döneminde inşa edildiği ve Fırtına Vadisi ile Karadeniz'den gelen ticaret yollarını kontrol etmek amacıyla kullanıldığı düşünülmektedir. 2. Osmanlı Dönemi: 16. yüzyılda bölgeyi fetheden Osmanlılar tarafından da kullanılan kale, güvenlik amacıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun önemli bir askeri üssü haline gelmiştir. 3. İsim Hikayesi: Kalenin adı, "zir" (zirve) kelimesinden türetilmiş olabilir, çünkü oldukça yüksek ve ulaşılması zor bir yerde konumlanmıştır. 4. Aşk Efsanesi: Bir diğer efsaneye göre, kalenin yapımında görevli olan bir asker, kalenin prensesine aşık olmuş ve bu yasak aşk, kalenin yapımına ilham vermiştir.