Jeodezi

Dünya haritasının yanlış olmasının nedeni, üç boyutlu bir gezegenin yüzeyini iki boyutlu bir düzlemde temsil etme zorunluluğudur. En yaygın kullanılan projeksiyonlardan biri olan Mercator projeksiyonu bu bozulmaların en belirgin örneklerinden biridir: - Şekil bozulması: Nesnelerin gerçek şekilleri değişir. - Alan bozulması: Haritadaki alanların gerçek alanlarla orantısız olması. - Mesafe bozulması: İki nokta arasındaki mesafe yanlış ölçülür. Bu sorunlara rağmen, Mercator projeksiyonu denizciler için rota belirlemede kolaylık sağladığı için kullanılmaya devam edilmektedir.

Türkiye, 36° - 42° kuzey paralelleri ve 26° - 45° doğu meridyenleri arasında yer almaktadır.

Silvan Projesi kapsamında 8 baraj bulunmaktadır.

Ekvator, yer yuvarlağının eksenine dik olarak geçtiği ve dünyayı iki eşit parçaya böldüğü varsayılan en büyük çemberdir.

Ekvatorun 0 derece olmasının nedeni, bu çizginin kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayali dairesel hat olmasıdır.

Ekvator ve sıfır derece paralel aynı şeyi ifade eder, çünkü sıfır derece paralel dairesi Ekvator'dur.

Türkiye, 36-42 derece kuzey enlemleri ve 26-45 derece doğu boylamları arasında yer almaktadır.

Yusufeli Barajı'nın yapılma nedenleri şunlardır: 1. Su Temini: Baraj, tarım alanlarının sulanmasına olanak tanıyarak yerel tarımsal üretkenliği artırır ve gıda güvenliğine katkıda bulunur. 2. Enerji Üretimi: Hidroelektrik enerji üretimi için önemli bir kaynak oluşturarak bölgedeki enerji ihtiyacını karşılar. 3. Erozyon Kontrolü: Su seviyesini düzenleyerek çevredeki toprak erozyonunu azaltır. 4. Sel Kontrolü: Aşırı yağışlar sonucunda oluşabilecek sel baskınlarını önleyerek yerleşim alanlarını ve tarım arazilerini korur. 5. Ekonomik Gelişme: Yeni istihdam olanakları sunar ve turizm potansiyelini artırır.

Paralel ve meridyen, dünya yüzeyindeki noktaların coğrafi olarak belirlenmesini sağlayan iki önemli referans çizgisidir. Paralellerin özellikleri: - Ekvator başlangıç paralelidir ve 0° olarak kabul edilir. - Paraleller, ekvatoru teğet olarak geçtiği varsayılan hayali çemberlerdir. - Kuzey yarımkürede 90, güney yarımkürede 90 olmak üzere toplam 180 paralel vardır. - Paralellerin çevre uzunlukları, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Meridyenlerin özellikleri: - Greenwich Meridyeni (0°), İngiltere'nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasında bulunan Gözlemevi'nden geçer. - Meridyenler, kutuptan kutba uzanan ve paralelleri dik olarak kesen hayali yarım çemberlerdir. - Doğu ve batı yarımkürede 180'er tane olmak üzere toplam 360 meridyen vardır. - Meridyenler arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.

Topoğrafya kesiti almak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Kesit Doğrultusunun Belirlenmesi: Haritada kesit doğrultusu saptanır ve harita üzerine çizilir. 2. Düşey Ölçeğin Saptanması: Haritaya göre ve amaca göre düşey ölçek belirlenir. 3. Eş Yükselti Eğrilerinin Belirlenmesi: Kesit doğrultusunun kestiği eş yükselti eğrileri belirlenir, en yüksek ve en düşük değerli olanlar saptanır. 4. Noktaların Kağıda Taşınması: Kesit doğrultusunun eş yükselti eğrilerini kestiği tüm noktalar yüksekliklerine göre milimetrik kağıda taşınır. 5. Noktaların Birleştirilmesi: Noktalar, tepelerde yüksek değerlerden geçecek şekilde ve vadilerde düşük değerlerden geçecek şekilde birleştirilir. 6. Kesit Profilinin Tamamlanması: Kesit profili, kenar çizgileri uygun şekilde uzatılarak tamamlanır.

El-Biruni, çok yönlü bir bilim insanı olup, aşağıdaki bilim dallarına önemli katkılarda bulunmuştur: 1. Matematik: Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önermiş ve sinüs, kosinüs gibi fonksiyonlara ek olarak sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını eklemiştir. 2. Astronomi: Dünyanın kendi ekseninde döndüğünü ve gezegenlerin güneş etrafında döndüğünü savunmuş, astronomi ve coğrafya ölçümleri için birçok alet geliştirmiştir. 3. Jeodezi: Yeryuvarlağının şeklini tespit etmiş ve bu bilim dalının kurucusu olmuştur. 4. Tıp: Şifalı otlar ve ilaçlar üzerine kapsamlı çalışmalar yapmış, "Kitabu's Saydane" adlı eserinde 3 bin bitkinin hangi hastalıkların tedavisinde kullanıldığını yazmıştır. 5. Tarih ve Coğrafya: Orta ve Yakın Doğu'da kullanılan takvim sistemlerini göstermiş, Hindistan'ın erken ortaçağ bilimlerini betimlemiştir.

Coğrafi harita, yeryüzünün veya bir bölümünün kuşbakışı görünümünün belirli bir ölçek dahilinde düzlem üzerinde gösterildiği çizimdir. Coğrafi haritaların bazı türleri: - Fiziki haritalar: Yeryüzünün doğal özelliklerini (dağlar, nehirler, ormanlar vb.) gösterir. - Siyasi haritalar: Ülkelerin, şehirlerin, bölgelerin sınırlarını ve yönetim birimlerini gösterir. - Tematik haritalar: Belirli bir konuyu (nüfus, ekonomi, turizm vb.) detaylı bir şekilde ele alır. Haritalar, coğrafi bilgileri görselleştirmenin en yaygın yoludur ve yön bulma, toprakları keşfetme ve dünyayı anlamlandırma gibi amaçlarla kullanılır.

İzohips, eş yükselti eğrisi anlamına gelir. İzohipsin diğer özellikleri: - İç içe geçmiş kapalı eğrilerdir. - Her eğri, kendinden yüksek olan eğriyi çevreler. - En dıştaki eğri en alçak, en içteki eğri ise en yüksek yeri gösterir. - Eğriler arasındaki yükselti farkı her yerde eşittir (eküidistans). - Kıyı çizgisi, 0 metreden geçer.

Yuvarlanma açısı, genellikle yön açısı olarak adlandırılır ve iki farklı yöntemle hesaplanabilir: 1. Jeodezik Yöntem: Apsis ekseninin kuzey yönünden ölçülen, apsis eksenine paralel bir çizgi ile belirli bir nokta yönünden geçen çizgi arasındaki açıdır. 2. Manyetik Azimut Yöntemi: Manyetik meridyenin yer işaretine ve kuzey yönüne yönlendirilen çizginin oluşturduğu düz yatay açıdır. Hesaplama için gerekli araçlar: pusula, iletki, cetvel ve kalem.

Türkiye'nin boylamı 26°-45° Doğu arasında değişmektedir.

Dünyanın çevresi ve çapının farklı olmasının nedeni, Dünya'nın şeklinin tam bir küre değil, basık sferoid (oblate spheroid) olmasıdır. Bu, gezegenin dönme hareketinin ekvatorda şişkinliğe ve kutuplarda düzleşmeye yol açmasından kaynaklanır.

Dünyanın çevresi yaklaşık olarak 40.075 kilometredir.

"Karta Mira" adlı dünya haritası serisi, 1964 ile 1980 yılları arasında üretilmiştir.

Atatürk Barajı, enerji üretimi ve tarımsal sulama amacıyla yapılmıştır. Barajın yapılma amaçları: Enerji: Barajın hidroelektrik santrali, yılda 8.900 GWh elektrik enerjisi üretme kapasitesine sahiptir. Sulama: Şanlıurfa, Harran, Mardin, Ceylanpınar, Siverek-Hilvan gibi ovaların sulanmasını sağlayarak tarımsal üretimi artırmak.

TUSAGA-Aktif Sistemi, TÜBİTAK destekli bir Kamu AR-GE projesi kapsamında 2009 yılında tamamlanan, Türkiye Ulusal Temel GNSS Ağı-Aktif sistemidir. Sistemin bileşenleri: - 167 adet Sabit GNSS İstasyonu (Türkiye ve KKTC genelinde). - Kontrol ve Analiz Merkezleri (TKGM ve HGM'de). Amaçları: - Gerçek zamanlı harita ve konum bilgisi sağlamak, santimetre doğruluğunda. - Jeodezik ve jeodinamik çalışmalar, kadastral çalışmalar ve deprem araştırmaları gibi alanlarda kullanılmak. Sistemden faydalananlar: - Tüm meslek disiplinleri, coğrafi konum bilgisine ihtiyaç duyan.