Jeodezi

Dünya haritalarının yanlış olmasının temel nedeni, üç boyutlu bir gezegenin yüzeyini iki boyutlu bir düzlemde temsil etme zorunluluğudur. En yaygın kullanılan projeksiyonlardan biri olan Mercator projeksiyonu, bu bozulmaların en belirgin örneklerinden biridir: Şekil bozulması. Alan bozulması. Mesafe bozulması. Yön bozulması. Mercator projeksiyonunun yanı sıra, diğer projeksiyon yöntemleri de farklı türlerde bozulmalara neden olur. Günümüzde daha doğru dünya temsilleri için alternatif projeksiyon yöntemleri geliştirilmektedir.

Türkiye, 36°-42° Kuzey paralelleri ve 26°-45° Doğu meridyenleri arasında yer almaktadır.

Silvan Projesi kapsamında 8 baraj bulunmaktadır. Bu barajlar şunlardır: 1. Silvan Barajı; 2. Bulaklıdere Barajı; 3. Kıbrıs Barajı; 4. Karacalar Barajı; 5. Ambar Barajı; 6. Kuruçay Barajı; 7. Başlar Barajı; 8. Pamukçay Barajı.

Ekvator, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayali dairesel hattır. Özellikleri: Ekvatorun enlemi tanım gereği 0°dir. Ekvator, çizgisel hızın en fazla, yerçekiminin en az olduğu yerdir. Ekvatora güneş ışınları 21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde dik açı ile düşer. Ekvator, en uzun paraleldir ve paralel dairelerin başlangıç noktasıdır.

Ekvator'un 0 derece olmasının sebebi, enlem dairelerinin başlangıcını oluşturması ve dünyayı kuzey ve güney yarım küreye ayırmasıdır. Ekvator, kuzey ve güney yarımküreleri birbirinden ayıran hayalî dairesel hattır ve kuzey ile güney kutup noktalarına eşit uzaklıkta olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen çizgidir. Ekvator'un enlemi tanım gereği 0°dir.

Evet, Ekvator ve sıfır derece paralel aynı şeydir. Ekvator, 0 derece paralelini oluşturan ve Dünya'yı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit yarıküreye ayıran en uzun paralel dairesidir.

Türkiye, 26°-45° Doğu meridyenleri ile 36°-42° Kuzey paralelleri arasında yer almaktadır.

Yusufeli Barajı'nın yapılma amacı enerji üretimidir. Baraj, Karadeniz Bölgesi’nde, Artvin’in 70 kilometre güney batısında, Çoruh Nehri üzerinde inşa edilmiştir.

Paralel, Ekvator'a paralel şekilde, kuzey ve güney yönlerde, kutuplara kadar birer derece aralıklarla çizilen dairelerdir. Paralellerin özellikleri: Başlangıç paraleli Ekvator'dur. Ekvator, en büyük paralel çemberidir. Paralellerin çevre uzunlukları Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe azalır. 90'ı Kuzey, 90'ı Güney yarım kürede olmak üzere toplam 180 paralel vardır. Meridyenlerin özellikleri: Başlangıç meridyeni, İngiltere'nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasında bulunan Gözlemevi'nden geçer. Meridyenlerin uzunlukları eşittir. İki meridyen arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır. 180'i Batı, 180'i Doğu Yarım Küre'de olmak üzere toplam 360 meridyen vardır.

Topografya kesiti almak için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Kesit doğrultusunun belirlenmesi. 2. Düşey ölçeğin saptanması. 3. Eş yükselti eğrilerinin belirlenmesi. 4. Noktaların kağıda taşınması. 5. Noktaların birleştirilmesi. 6. Kesit profilinin tamamlanması. Ayrıca, topografya kesiti almak için Google Earth Pro gibi yazılımlar da kullanılabilir. Topografya kesiti alma süreci, kullanılan yöntem ve araçlara göre değişiklik gösterebilir.

El-Biruni, birçok bilim dalına önemli katkılarda bulunmuştur. Başlıca katkıları şunlardır: Astronomi: Dünya'nın kendi ekseni etrafında döndüğü fikrini ortaya atmış, dünyanın yarıçapını hesaplamış ve güneş ile ay tutulmalarını incelemiştir. Matematik: Trigonometrik fonksiyonlarda yarıçapın birim olarak kullanılmasını önermiş ve sinüs, kosinüs gibi fonksiyonlara ek olarak sekant, kosekant ve kotanjant fonksiyonlarını eklemiştir. Coğrafya: Jeodezi biliminin kurucusu olarak kabul edilir, birçok coğrafi yerin enlem ve boylamlarını belirlemiştir. Fizik: Maddelerin özgül ağırlıkları üzerine araştırmalar yapmış ve yerçekimi kuramı üzerine fikirler ileri sürmüştür. Tıp: Şifalı otlar ve ilaçlar üzerine çalışmalar yapmış, "Kitabu's Saydane" adlı eserinde 3000'den fazla bitkinin özelliklerini anlatmıştır. Tarih ve Felsefe: Farklı kültürleri ve dinleri incelemiş, tarih ve felsefe alanında eserler yazmıştır.

Coğrafi harita, bir düzlem üzerinde coğrafi unsurlarla ve koordinat ızgarasıyla beraber yeryüzünün bir parçasını gösteren belirli bir ölçeğe sahip haritalardır. Coğrafi haritalarda kullanılan renkler, fiziki harita renkleri ile aynıdır. Coğrafi haritaların bazı türleri şunlardır: Türkiye fiziki haritası. Dünya coğrafi haritası. Coğrafi işaret haritası. İklim haritası. Kadastro paftası.

İzohips (eş yükselti eğrisi), deniz seviyesinden itibaren aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesiyle elde edilen kapalı eğrilerdir. İzohipslerin bazı özellikleri: İç içe kapalı eğrilerdir. Her eğri, kendinden daha yüksek olan bir eğriyi çevreler. En geniş eğri en alçak yeri, en dar eğri ise en yüksek yeri gösterir. Eğriler arasındaki yükselti farkı haritanın tamamında aynıdır. Kıyı çizgisi, 0 metreden geçer. Çizgiler birbirini kesmez. Eğimin arttığı yerlerde eğriler sık, azaldığı yerlerde ise seyrek çizilir.

Yuvarlanma açısı (φ) hesaplamak için Euler açıları yöntemi kullanılabilir. Bu yöntemde, aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Yönelim (ψ) hesaplama: `atan2(R21, R11)` formülü ile hesaplanır. 2. Eğim (θ) hesaplama: `atan2(-R31, √(R11^2 + R21^2))` formülü ile hesaplanır. 3. Yuvarlanma (φ) hesaplama: `atan2(R32, R33)` formülü ile hesaplanır. Bu formüllerde: ψ (sapma): Z ekseni etrafında döndürme. θ (eğim): Y ekseni etrafında döndürme. φ (yuvarlanma): X ekseni etrafında döndürme. Örnek bir hesaplama için, bir dronun dönüş matrisi verildiğinde: Sapma (ψ): `atan2(0.5, 0.866) = 30°`. Eğim (θ): `atan2(-0, √(0.866^2 + 0.5^2)) = 0°`. Yuvarlanma (φ): `atan2(0, 1) = 0°`. Sonuç olarak, drone 30° sapma, 0° eğim ve 0° yuvarlanma açısıyla yönlendirilmiştir. Daha fazla bilgi ve hesaplama örnekleri için yescalculator.com sitesindeki Euler açısı hesaplayıcısını ziyaret edebilirsiniz.

Türkiye'nin boylamı 26° ile 45° doğu boylamları arasında değişmektedir.

İzohipsin (eş yükselti eğrisi) bazı özellikleri: Kapalı eğriler şeklinde iç içe çizilir. Her eğri, kendisinden daha yüksek olan bir eğriyi çevreler. Aynı izohips eğrisi üzerindeki bütün noktaların yükseltisi aynıdır. En geniş izohips eğrisi, en alçak yeri; en dar izohips eğrisi ise en yüksek yeri gösterir. İzohipsler arasındaki yükselti farkı, haritanın tamamında aynıdır. Kıyı çizgisi, 0 metreden geçer. İzohipsler birbirini kesmez. Eğimin arttığı yerlerde izohipsler sık, azaldığı yerlerde ise seyrek çizilir. Dağ ya da tepelerin en yüksek noktası, izohipslerde nokta veya üçgen sembolü ile gösterilir. Akarsuların her iki tarafındaki izohips eğrilerinin yükseltisi aynıdır.

Dünya'nın çevresi ve çapının farklı olmasının sebebi, Dünya'nın tam bir küre şeklinde olmamasıdır. Dünya, kendi ekseni etrafında dönerken kutuplardan biraz basık, ekvator bölgesinde ise biraz şişkin bir şekil alır. Dünya'nın çapı, ekvatorda yaklaşık 12.742 kilometredir. Bu ölçümler, Dünya'nın basık sferoid şekline dayanır ve ölçüm yöntemine göre biraz değişebilir.

Hayır, Dünya'nın çevresi 40 bin km değildir. Dünya'nın ekvator çevresi yaklaşık 40.075 km olarak ölçülmüştür.

Karta Mira, 1964-1976 yılları arasında hazırlanmıştır. İlk dört levha 1964 yılında yayımlanmış, son levhalar ise 1976'da 1:2.500.000 ölçekli Dünya Haritası'nın ilk baskısı tamamlanmıştır. İkinci baskının yayımına 1989'da başlanmış, ancak Doğu Bloku'ndaki komünist rejimlerin çökmesiyle bu girişim yarıda kalmıştır.

Atatürk Barajı, enerji üretimi ve tarımsal sulama amacıyla yapılmıştır. Barajın yapılma amaçları: Enerji: Barajın hidroelektrik santrali, yılda 8.900 GWh elektrik enerjisi üretme kapasitesine sahiptir. Sulama: Şanlıurfa, Harran, Mardin, Ceylanpınar, Siverek-Hilvan gibi ovaların sulanmasını sağlayarak tarımsal üretimi artırmak.