Meridyen

Türkiye, 36° - 42° kuzey paralelleri ve 26° - 45° doğu meridyenleri arasında yer almaktadır.

Paralel ve meridyen, dünya yüzeyindeki noktaların coğrafi olarak belirlenmesini sağlayan iki önemli referans çizgisidir. Paralellerin özellikleri: - Ekvator başlangıç paralelidir ve 0° olarak kabul edilir. - Paraleller, ekvatoru teğet olarak geçtiği varsayılan hayali çemberlerdir. - Kuzey yarımkürede 90, güney yarımkürede 90 olmak üzere toplam 180 paralel vardır. - Paralellerin çevre uzunlukları, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe azalır. Meridyenlerin özellikleri: - Greenwich Meridyeni (0°), İngiltere'nin başkenti Londra yakınlarındaki Greenwich kasabasında bulunan Gözlemevi'nden geçer. - Meridyenler, kutuptan kutba uzanan ve paralelleri dik olarak kesen hayali yarım çemberlerdir. - Doğu ve batı yarımkürede 180'er tane olmak üzere toplam 360 meridyen vardır. - Meridyenler arasındaki yerel saat farkı 4 dakikadır.

Mutlak konum, coğrafi terminolojide kullanılan ve bir yerin enlem ve boylamlara göre Dünya üzerindeki kesin konumunu ifade eden bir kavramdır. Mutlak konum, üç boyutlu ortamda referans sistemiyle noktanın sabit yerini işaret eder ve aşağıdaki özelliklerle belirlenir: Kartezyen koordinat ızgarası: Küresel koordinat sistemi veya Elipsoid tabanlı Dünya Jeodezi Sistemi gibi yöntemlerle kesin bir eşleşme kullanılarak belirlenir. Koordinat sistemi: Derece (°), dakika (‘) ve saniye (”) cinsinden ifade edilir. Örnek mutlak konumlar: İstanbul: 41°N, 28°E; Ankara: 39°N, 32°E; İzmir: 38°N, 27°E.

Tarih değiştirme meridyeni, 180° meridyenidir.

Tarih değiştirme çizgisi, Dünya'nın doğu ve batı yarımkürelerinin uç noktaları arasında bir günlük zaman farkının olduğu 180° meridyeni olarak kabul edilir. Bu çizginin özellikleri: - Doğu tarafında tarih bir gün ileridedir. - Batı tarafında ise tarih bir gün geridedir.

Meridyen, dünya üzerindeki herhangi bir noktanın yerini belirlemek için kullanılan, kuzey ve güney kutuplarını birleştiren hayali çizgilerdir. Bu çizgiler, boylam olarak da bilinir ve dünya üzerinde yer alan noktaların doğu ve batı yönündeki mesafelerini ölçmeye yarar. Özellikleri: - Greenwich'ten itibaren doğu ve batı yönünde 180 dereceye kadar sıralanır. - Meridyenler arasındaki mesafe, ekvatorda 111 kilometredir. - Aynı meridyen üzerindeki noktalarda yerel saat aynıdır.

Meridyen ve boylam kavramları farklı anlamlara sahiptir, ancak bazen birbiri yerine kullanılabilirler. Meridyen, ekvatoru dik olarak kesen, kutupları birleştiren ve boylam değerleri aynı olan noktaların oluşturduğu varsayımsal çizgilerdir. Boylam ise bir noktanın başlangıç meridyenine olan uzaklığının açısal değeridir.

0 derece meridyen ile antimeridyeni arasındaki fark, 180 derece olmalarıdır. 0 derece meridyen, İngiltere'nin Greenwich kasabasında bulunan Gözlemevi'nden geçen ve başlangıç meridyeni olarak kabul edilen meridyendir. Antimeridyen, bir meridyen yayının tam karşısında bulunan ve onu 180 dereceye tamamlayan meridyen yayını ifade eder. Başlangıç meridyeninin antimeridyeni, 180° meridyenidir.

Türkiye, 26°-45° doğu meridyenleri arasında yer aldığından, başlangıç meridyeninin doğusunda bulunmaktadır.

Dünyanın başlangıç noktası olarak kabul edilen yer, Greenwich'tir. Dünyanın bitiş noktası ise 180. meridyen olarak kabul edilir ve bu meridyen, Uluslararası Tarih Çizgisi olarak adlandırılır.

Ekvator üzerinde iki meridyen arası 4 dakika zaman farkı vardır.

3° doğu meridyeni, Başlangıç meridyeni Greenwich'ten 3 açısal derece doğuda yer alır ve kuzey kutbundan güney kutbuna kadar uzanır. Bu meridyen, aşağıdaki yerlerden geçer: Kuzey Okyanusu; Atlantik Okyanusu; Kuzey Denizi; Belçika; Fransa; İspanya (Mayorka Adası); Akdeniz; Cezayir; Mali; Nijer; Benin; Nijerya; Atlantik Okyanusu (Bouvet Adası, Norveç).

Greenwich, 1884 yılında düzenlenen Uluslararası Meridyen Konferansı'nda alınan karar gereği başlangıç meridyeni olarak kabul edilmiştir. Bu tarihten önce, çeşitli haritacılık çalışmaları sırasında Kudüs, Paris veya Kanarya Adaları'ndan geçen meridyenler başlangıç meridyeni olarak kullanılıyordu. Greenwich'in seçilmesinin nedeni, Britanya İmparatorluğu'nun deniz ticaretindeki üstünlüğü ve ticaret gemilerinin saatlerini zaten Greenwich Kraliyet Gözlemevi'ne göre ayarlıyor olmasıydı.

Uluslararası saat dilimi ile enlem etkisi doğrudan bağlantılı değildir. Enlem etkisi, Dünya üzerindeki herhangi bir noktanın Ekvator'a olan uzaklığının açı cinsinden değerini ifade eder ve bu, Güneş ışınlarının yere düşme açısını, sıcaklık dağılımını ve diğer coğrafi özellikleri etkiler. Uluslararası saat dilimi ise, dünya üzerindeki farklı bölgelerin aynı anda farklı saat dilimlerini kullanmasını önlemek ve iletişimi kolaylaştırmak amacıyla oluşturulmuştur.

Meridyonel ve meridyenal terimleri, meridyen kavramıyla ilişkilidir. Meridyen, Kuzey Kutbu'ndan Güney Kutbu'na uzanan ve Dünya'yı tam ikiye bölen hayali çizgidir. Meridyenal terimi, bu çizgilerle ilgili veya bu çizgilerin özelliklerini taşıyan anlamında kullanılabilir. Özetle, meridyonel ve meridyenal terimleri, meridyenlerin bağlamındaki durumları ifade eder.

Meridyen noktaları, Dünya üzerindeki Greenwich'ten geçen 0° meridyeni baz alınarak bulunur. Özellikler: - Toplam 360 meridyen vardır, bunun 180'i Greenwich'in doğusunda, diğer 180'i ise batısındadır. - İki meridyen arası mesafe Ekvator'da 111 km olup, kutuplara doğru daralır. - Meridyenlerin boyları eşittir ve kutup noktalarında birleşirler. Meridyen noktalarını bulmak için, bir yerin doğu veya batı yönündeki uzaklığını bu meridyenler üzerinden hesaplamak gerekir.

Meridyen ve kutup noktası coğrafi koordinat sisteminde önemli kavramlardır. Meridyen, kutup noktalarından geçen ve 1°lik açılarla çizilen yarım daire yaylarıdır. Kutup noktası, Dünya'nın en kuzey ve en güney uçlarını ifade eder ve 90° kuzey ve 90° güney paralellerinde bulunur.

25 boylam, 1 saat geri olarak hesaplanır. Bunun sebebi, bir meridyen arası zaman farkının 4 dakika olması ve 25 boylam farkının 25 × 4 = 100 dakika, yani 1 saat 40 dakika zaman farkına denk gelmesidir.

21° 15' N ve 21° 55' N enlemleri arasında 10 meridyen vardır. Bu hesaplama, iki enlem arasındaki farkın (55 - 15 = 40 dakika) 4 dakikaya bölünmesiyle yapılır (40 / 4 = 10). İki meridyen arasındaki mesafe 111 kilometredir.

Başlangıç meridyeni, en önemli meridyen olarak kabul edilir.