İvme

Hız-zaman grafiği, ivmeyi grafiğin eğiminden verir. - Eğim pozitifse, hız artıyor demektir, bu da cismin hızlandığı anlamına gelir ve ivme pozitiftir. - Eğim negatifse, hız azalıyor demektir, bu da cismin yavaşladığı anlamına gelir ve ivme negatiftir.

İvme-zaman grafiğinin alanı, hızda meydana gelen değişim miktarını verir.

İvmeli harekette hız ve ivme şu şekilde değişir: 1. Hız: İvmeli hareket, cismin hızının zamanla değiştiği bir durumdur. 2. İvme: İvme, birim zamandaki hız değişimi olarak tanımlanır.

İpin gerilme kuvveti, ipi her iki uçtan çeken kuvvetlerin toplamına eşittir ve şu formülle hesaplanır: T = (m × g) + (m × a). Burada: - T: Gerilme kuvveti [N] - m: İpin desteklediği nesnenin kütlesi [kg] - g: Yerçekimi ivmesi (9.8 m/s²) [m/s²] - a: İpin desteklediği nesnenin ivmesi [m/s²] Örneğin, 10 kg ağırlığındaki bir nesnenin asılı olduğu ipteki gerilme kuvvetini bulmak için: - T = 10 kg × 9.8 m/s² + 10 kg × 0 m/s² = 98 N.

Makara sisteminde çizgisel ve açısal ivme aynı değildir. Çizgisel ivme, doğrusal hareket yapan cisimlerin ivmesini ifade eder ve bu durumda ivme, kuvvet ile ilgilidir. Açısal ivme ise dönme hareketi yapan cisimlerin açısal hızındaki değişimi ifade eder ve bu ivme, tork ile ilgilidir.

Basit harmonik harekette maksimum ivme, cismin uç noktalarında gerçekleşir.

Cisim yavaşlarken ivmesi hareket yönünün tersine olur.

Newton'un formülleri, farklı hareket yasalarına göre değişir: 1. Birinci Hareket Yasası (Eylemsizlik Yasası): Bir cisim, üzerine net bir kuvvet etki etmediği sürece ya hareketsiz kalır ya da sabit hızla düz bir çizgide hareket eder. 2. İkinci Hareket Yasası (Kuvvet-Momentum Kanunu): Bir cisim, üzerine uygulanan net kuvvetle doğru orantılı ve aynı yönde bir ivme kazanır. 3. Üçüncü Hareket Yasası (Etki-Tepki Kanunu): Her etkiye karşılık eşit ve zıt bir tepki vardır.

Sabit süratle hareket eden cisimlerin ivmesi sıfırdır.

Düzgün doğrusal hareket ve düzgün hızlanan doğrusal hareket arasındaki temel fark, ivmenin değeridir: - Düzgün doğrusal harekette cismin hızı sabittir, yani eşit zaman dilimlerinde eşit yollar alır ve ivmesi sıfırdır. - Düzgün hızlanan doğrusal harekette ise cismin hızı her saniye eşit miktarda artar, dolayısıyla ivmesi pozitif değerlidir.

Sabit ivmeyle hareket eden bir cismin hız-zaman grafiği, doğrusal (lineer) bir doğru şeklinde olur. Bu grafikte: - Eğim, ivmeyi temsil eder. - Başlangıç noktası, cismin başlangıç hızını gösterir. Ayrıca, hız-zaman grafiğinin alanı, cismin yer değiştirmesini verir.

9. sınıf fizikte ivme, bir nesnenin hızının birim zamandaki değişim miktarıdır. Bazı ivme örnekleri: 1. Arabalar ve taşıtlar: Araba hızlandığında pozitif ivme, fren yaptığında ise negatif ivme gözlemlenir. 2. Bisiklet sürme: Pedal çevirmeye başladığınızda ivme kazanırsınız, yavaşladığınızda ise negatif ivme yaşarsınız. 3. Asansörler: Asansör yukarı çıkarken veya aşağı inerken ivme yaşarız, özellikle hareket başlangıcında ve sonunda ivme belirgindir. 4. Spor aktiviteleri: Bir sporcu yarışa başladığında hız kazanır ve ivme kazanmış olur. 5. Eğlence parkları: Lunapark treni hızla aşağı iniş yaparken pozitif ivme; yavaşlarken ise negatif ivme hissedersiniz.

Fizikte "A" sembolü birkaç farklı anlamı temsil edebilir: 1. İvme (a): Genellikle hızın zamana göre değişimini ifade eder ve birimi m/s²'dir. 2. Elektrik Akımı (A): Amper biriminin sembolüdür ve elektrik devresinde birim zamanda akan elektrik yükünü ölçer. 3. Yüzey Alanı (A): Fizikte yüzey alanını temsil eder ve birimi genellikle metrekare (m²) olarak ifade edilir. 4. Kütle (A): Bazı durumlarda ağırlığı ifade edebilir, ancak bu kullanım daha az yaygındır.

Şekil I ve Şekil II'de sürtünmesiz yatay düzlemde m ve 2m kütleli cisimlere etki eden kuvvetler ve cisimlerin hareketleri şu şekildedir: 1. Şekil I: Cisimlere sağdan ve soldan aynı büyüklükte F kuvveti uygulandığında, iki durumda da cisimlerin ortak ivmesi aynı olur. 2. Şekil II: Cisimlere 3F kuvveti uygulandığında, net kuvvet iki katına çıkar ve bu nedenle cisimlerin ivmesi 2a olur.

İvme, hızın yönünün değişmesi nedeniyle eksi olabilir. Matematiksel olarak, ivme negatif olduğunda son hız, ilk hızdan küçük olur.

Türevin türevi, fizikte ivmeyi verir.

Net kuvvet sıfır değilse, cisim ivmeli bir hareket yapar.

Düzgün doğrusal hareket ve düzgün değişen doğrusal hareket kavramları, fizikte farklı hız değişimlerine göre tanımlanan iki tür doğrusal harekettir. Düzgün doğrusal hareket, bir cismin sabit hızla doğrusal bir yol boyunca hareket etmesi durumudur. Düzgün değişen doğrusal hareket ise, bir cismin sabit ivme ile doğrusal bir yol boyunca hareket etmesi durumudur.

Hız ve ivme, günlük hayatta çeşitli durumlarda kullanılan önemli kavramlardır. Hız, bir cismin belirli bir zamanda kat ettiği yolun uzunluğudur ve genellikle metre/saniye (m/s) birimiyle ifade edilir. İvme, bir cismin birim zamandaki hız değişimi olarak tanımlanır ve metre/saniye kare (m/s²) birimiyle ölçülür.

Sabit ivmede hızın nasıl bulunacağına dair formül: v = v₀ + a t. Burada: - v: son hız, - v₀: ilk hız, - a: ivme, - t: zaman. Örnek hesaplama: 10 m/s hızla hareket eden bir araç, sabit ivmeyle 5 saniye sonra hızını 30 m/s’ye çıkarıyorsa, ivmeyi bulmak için: 1. Hız değişimi: 30 m/s - 10 m/s = 20 m/s. 2. İvme: a = 20 m/s / 5 s = 4 m/s².