İnsan

23 kromozoma sahip canlılar arasında insanlar bulunur. Aynı kromozom sayısına sahip diğer canlılara örnek olarak kurtbağrı bitkisi ve siyah moli balığı verilebilir; her ikisi de 46 kromozom taşır.

Kâinatın en büyük misafiri olarak insan kabul edilir. Bu görüş, insanın kâinattaki özel yerini ve değerini vurgulamak için şu gerekçelere dayanır: Fıtrat ve yetenekler: İnsan, geniş ve mükemmel bir fıtrata sahiptir; zahiri ve batıni duyguları sayesinde maddi ve manevi alemlerle irtibat kurabilir. Değer ve şeref: İnsan, Allah'ın bütün esmasına mazhar olan, eşref-i mahlukat (yaratılmışların en şereflisi) ve Allah'ın yeryüzündeki halifesidir. İman ve ibadet: İnsan, kainatın yaratılma amaçlarından biri olan ibadet görevini yerine getirir.

Yahya Kemal Beyatlı'nın "Nazar" şiiri, doğa ile insan arasındaki ilişkiyi ele alırken gözlem ve algı üzerine derin düşüncelere de yer vermektedir. Şiirin ana temalarından biri, insanın doğayı nasıl algıladığıdır. Şiirin konusu şu şekilde özetlenebilir: Gece ve dolunay. Güzelliğin bedeli. Kıskançlık. Şiirde ayrıca, insanın tehlikelere ve kadersel etkilere açık olduğu veya her an başına bir şey gelebileceği ihtimali hissettirilmeye çalışılır. "Nazar", yalnızca bir şiir olmanın ötesinde, Türk edebiyatında derin bir etki bırakmış bir eserdir. Şiirin tamamına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: dergipark.org.tr; blog.milliyet.com.tr; turkdiliveedebiyati.com.

Evet, insan kâinatın küçük bir örneğidir. Bu görüşe göre, insan ve kâinat arasındaki bazı benzerlikler şunlardır: Yeryüzünün dörtte üçü su ile kaplıdır, insanın vücudunun da dörtte üçü sudur. Yeryüzünde demir, bakır, çinko, fosfor gibi elementler bulunur, insan vücudunda da bu elementlerin hepsi mevcuttur. Yeryüzünde dağlar, topraklar, insanda ise kemikler vardır. Kâinatta levh-i mahfuz (her şeyin yazıldığı levha) vardır, insanda ise hafıza kuvveti bulunur. Bu örnekler, insanın kâinatın küçültülmüş bir modeli olduğunu düşündürür.

"İnsan her şeyin ölçüsüdür" sözü, inancın sübjektif ve izafi olduğu anlamına gelir. Protagoras'a göre, bir kişi için doğru olan bir şey, başka birisi için yanlış olabilir; yani insandan insana göre her şey değişebilir.

Seyyid Hüseyin Nasr'ın insanın evren içindeki yerine dair görüşleri şu şekilde özetlenebilir: İnsan, teomorfik bir varlıktır. İnsan, Allah'ın kulu ve halifesidir. İnsan, hem sosyal planda hem de tabiatla ilişkisinde barış ve mutluluğu, mutlak ilahi değerleri esas alan kutsal bilimi takip ederek elde edebilir. İnsan, yalnızca bir dine uymakla hayata anlam verebilir. Seyyid Hüseyin Nasr'ın bu ve benzeri görüşleri, "İnsanın Evren İçindeki Yeri ve Zahirî Değişim İçindeki Süreklilik" başlıklı makalesinde ele alınmıştır. Seyyid Hüseyin Nasr'ın insanın evren içindeki yerine dair görüşlerine dair daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar incelenebilir: "İnsan ve Tabiat" kitabı; "Eternal Wisdom and Traditional Islam" başlıklı makale; "Seyyid Hüseyin Nasr'da Allah-Alem İlişkisi" başlıklı makale.

Robotların insanların yerine geçip geçemeyeceği konusunda farklı görüşler bulunmaktadır. Olumsuz Görüş: Bazı uzmanlar, robotların genel zekâ (AGI - Artificial General Intelligence) seviyesine ulaşmasının çok zor olduğunu ve bu sürecin en az birkaç on yıl, hatta daha uzun sürebileceğini belirtmektedir. Olumlu Görüş: Diğer bir görüşe göre, teknolojik gelişmeler devam ettikçe ve yapay zeka ile robotik sistemler daha da geliştirildikçe, robotlar insanların yerini daha fazla alabilir ve daha karmaşık görevleri yerine getirebilir. Sonuç olarak, robotların insanların yerine geçip geçemeyeceği, mevcut teknolojik gelişmeler ve gelecekteki olası ilerlemelere bağlı olarak değişebilir.

İlhan Geçer'in "İnsanla Güzel" şiiri, doğa ve insan arasındaki ilişkiyi, insanların doğanın kıymetini bilmesi gerektiğini ve doğa, hayvanlar ve insanlar olmadan hayatın anlamını yitireceğini anlatır. Şiirde, insanların sıcak dostluklar ve sevgiler içinde yaşarken savaşlar, kinler ve öfkelerin neden var olduğu sorgulanır.

Michel de Montaigne'in insan üzerine bazı sözleri: "İnsan karşılık veremediğinden utandı mı, karşılık verecek kimsesi olmasını istemez." "Aslında insanlar seni hayal kırıklığına uğratmıyor. Sadece sen, yanlış insanlar üzerinde hayal kuruyorsun." "İnsanlar başaklara benzer, içleri boşken başları havadadır, doldukça eğilirler." "Dünyanın en büyük cezaevi, cahil insanın kafasının içidir!" "Bir amaca bağlanmayan ruh, yolunu kaybeder; çünkü her yerde olmak hiçbir yerde olmamaktır." "Her insanda, insanlığın bütün hâlleri vardır." "Bütün zevkler arasında, başkasının onayıyla gelen zevkten daha tehlikelisi yoktur ve her şeyi bırakıp ondan kaçmak gerekir." "Zenginlik bize ne iyilik eder, ne kötülük. Her ikisi için de malzeme verir bize. Ondan daha güçlü olan ruhumuz bu malzemeyi dilediği gibi evirir, çevirir ve kullanır; mutlu ya da mutsuz oluşunun tek nedeni ve sorumlusu kendisidir." "İnsan, sürekli heves etmesi yüzünden kendine gerekli olanı bulamaz." "İnsan pek mecnundur. Bir sinek kurdunu nasıl yaratacağını bilmez, ama gider düzineyle Tanrı yaratır."

"Denizin üstünde ala bulut, yüzünde gümüş gemi, içinde sarı balık, dibinde mavi yosun, kıyıda bir çıplak adam durmuş düşünür" dizeleri, Nâzım Hikmet'in "Bulut mu Olsam" adlı şiirinden bir bölümdür. Şiirde, bu imgeler aracılığıyla insanın yaşamdaki belirsizlikler ve seçenekler karşısında duyduğu karmaşayı ve deniz gibi her şeyi içine alan bütüncül bir bakışa ulaşma arzusunu anlatır. Ayrıca, bu dizeler Zülfü Livaneli'nin "Atlının Türküsü" albümünde yer alan aynı adlı şarkıda da kullanılmıştır.

Ahmet Hamdi Tanpınar'ın "Ne İçindeyim Zamanın" şiirinin konusu, şairin zamanla olan karmaşık ilişkisidir. Şiirde, zamanın akışının içinde olmak ve ondan bağımsız bir varlık olmak arasındaki paradoks işlenir. Ayrıca, şiirde huzur bulma isteği ve bu isteğin iç dünyasında nasıl şekillendiği de anlatılır. Şiir, biçim olarak dört kıtadan oluşur ve sekizli hece ölçüsü ile yazılmıştır.

İnsansal kelimesi, insanla ilgili veya insana değer veren anlamlarına gelir. Ayrıca, "insansal" kelimesinin İngilizce karşılığı "human" olarak çevrilebilir.

İnsanın üstün bir varlık olarak görülmesinin bazı nedenleri: İlahi ruha sahip olması. Meleklerin ona secde etmesi. Allah'ın yeryüzündeki halifesi olması. Yaratılışın özü olması. Ahlaki ve manevi özellikleri. Felsefi ve bilimsel bakış açılarına göre ise üstünlük; bilgelik, ahlak, doğaya uyum, güç ve akıl gibi farklı ölçütlerle değerlendirilebilir.

Doğa ve insan konulu şiir örneği: İnsan ve Doğa İnsan yatağa, doğa kışa girerken Soyunmakta... İnsan yorgana, doğa karlara Sarılmakta... İnsan ve doğa, Birbirine karışmakta. Doğa İçinde Gözümü dünyaya, doğa da açtım Doğayı sevelim, doğa içinde Bin türlü nimeti görünce şaştım Doğayı sevelim, doğa içinde İlkbahar gelince, yeşildir dağlar Meyve, sebze dolar bahçeler, bağlar Dereler, ırmaklar durmadan çağlar Doğayı sevelim, doğa içinde. Doğaya Saygılı Ol Doğaya saygılı ol, sevgi ver Doğa aşkın yaşandığı yer Nefes alıp can bulduğumuz yer Bizler için nefes, doğa değil mi? Doğa Vuracaktır Vuracaktır, vuracaktır doğa sana Sen vurdukça, hep hoyratça Doğa sana vuracaktır Yanlışlardan dönmedikçe Doğru yolu görmedikçe Aklın başa almadıkça Doğa sana vuracaktır.

Hayvanî ve insanî terimleri, genellikle insan ve hayvan arasındaki farklılıkları ifade etmek için kullanılır: Hayvanî: Hayvanlara özgü, içgüdüsel, vahşi veya barbarca davranışları tanımlar. İnsanî: İnsana özgü nitelikleri, örneğin empati, merhamet, adalet ve karmaşık sosyal davranışları tanımlar. İnsanlar, hem hayvanî hem de insanî özelliklere sahiptir; bu özellikler biyolojik, çevresel ve kültürel faktörlerden etkilenir.

Nurullah Genç'in "Söyle Bana Hindiba" şiiri, doğa ve insan arasındaki ilişkiyi, insanın içsel arayışını ve modern dünyadaki yabancılaşmasını derinlemesine işler. Şiirde, hindiba bitkisi, doğanın saf ve masum bir temsilcisi olarak, insanın içsel arayışında bir rehber rolü üstlenir. Şiirde ayrıca, doğa unsurları ve mistik ögeler yer alır. Şiir, modern yaşamın getirdiği yabancılaşma ve yalnızlık duygularını, doğa ile olan kopukluğu ve bu kopukluğu giderme arzusunu başarıyla işler.

Robotlar ve insanlar arasındaki bazı farklar: Duygular: İnsanlar mutlu, üzgün, heyecanlı gibi duygular hissedebilirken, robotların duyguları yoktur. Öğrenme: İnsanlar deneyimlerinden öğrenir ve yeni bilgiler edinir, robotlar ise programlandıkları bilgileri kullanır. Yaratıcılık: İnsanlar resim çizebilir, müzik yapabilir ve hikayeler yazabilir, robotlar ise bu tür yaratıcı işleri yapamazlar. Görevler: Hem insanlar hem de robotlar belirli görevleri yerine getirebilir. İşbirliği: İnsanlar ve robotlar birlikte çalışarak daha büyük işler başarabilirler. Enerji harcama: İnsan zekâsı yaklaşık 25 watt enerji kullanırken, yapay zekânın harcadığı enerji 2 watt ile sınırlıdır. Hız: Yapay zekâ, problemleri insan zekâsından daha hızlı çözebilir. Karar verme: İnsan zekâsının karar verme aşamasında etkilendiği öznel kavramlar, yapay zekâda söz konusu değildir. Uyumlanma: İnsan zekâsının ortamdaki değişimlere ve gelişimlere uyum sağlama süreci oldukça kısadır, yapay zekânın uyum sağlaması ise zaman alır.

Çevre ve insan ilişkisi, karşılıklı etkileşim üzerine kuruludur. Çevre sorunlarının bazı nedenleri: kaynakların aşırı tüketimi; plansız kentleşme; hızlı nüfus artışı; sanayileşme; ağaçların kesilmesi ve ormanların yok edilmesi. Çevre sorunlarının bazı etkileri: hava, su, toprak kirlenmesi; canlı türlerinin yok olması. Çevre sorunlarının çözümüne yönelik bazı öneriler: geri dönüşüme önem verilmesi; kaynakların ekonomik kullanılması; fabrika bacalarına filtre takılması; toplu taşıma araçlarının kullanılması; ormanların ve yeşil alanların korunması.

Doğa ve insan ilişkisi üzerine bir makale, aşağıdaki konuları içerebilir: İlkçağlardan Günümüze Değişim: İlk çağlarda insan, doğayı anlamaya çalışırken, zamanla doğaya egemen olma arzusu gelişmiştir. İnsan Merkezli Anlayış: 17. yüzyılda Bacon ve Descartes'ın etkisiyle, doğa insanın hizmetine sunulmuş ve bu, çevre sorunlarına yol açmıştır. Ekolojik Yaklaşım: Rousseau ve romantiklerin etkisiyle, insanla doğa arasındaki ilişki, duygusal bağa önem verilerek yeniden ele alınmıştır. Çevre Bilinci: Doğanın bir parçası olarak, çevre sorunlarını sahiplenme ve sürdürülebilirlik için felsefi bilincin önemi. Sağlık ve Doğa: Doğa ile temasın fiziksel ve ruhsal sağlığa olumlu etkileri. Bu konular, doğa ve insan ilişkisinin tarihsel ve güncel boyutlarını, çevre sorunlarına etkilerini ve çözüm yollarını ele alabilir. Örnek makaleler için şu kaynaklar incelenebilir: dergipark.org.tr; dergio.com; ekolojibirligi.org.

Hayır, hayvan ve insan karışımı canlı yoktur. Bunun başlıca nedenleri, biyolojik engeller ve DNA uyumsuzluğudur. Sperm ve yumurta uyumsuzluğu. Kromozom uyumsuzluğu. Ancak, bilim insanları insanların genlerini farklı hayvanlarla birleştirmek üzerine deneyler yapmıştır. Ayrıca, 2003 yılında Shanghai Tıp Üniversitesi'ndeki Çin bilim adamları, insan hücresini, tavşan yumurtasına nakletmeyi başarmış ve ortaya çıkan embriyonlar, "insan-hayvan karışımı canlılar" (kimeralar) olmuştur.