HücreBiyolojisi

Fagosom ve pinosom, hücrelerin endositoz süreci sırasında oluşan iki tür veziküldür. - Fagosom, fagositoz adı verilen süreçte hücre zarının dışarıdan içeri doğru kıvrılması ve büyük partikülleri veya organizmaları sarmasıyla oluşur. - Pinosom, pinositoz sırasında hücre zarının içe doğru çöküntüler oluşturarak sıvı maddeleri ve küçük molekülleri hücre içine almasıyla oluşur.

Lizozom, çeşitli lizozomal depo hastalıklarında görev yapar. Bazı lizozomal depo hastalıkları şunlardır: Tay-Sachs Hastalığı: Lipidlerin parçalanamaması sonucu beyin hücrelerinde birikim olur. Gaucher Hastalığı: Yağ metabolizmasıyla ilgili maddelerin parçalanamaması durumudur. Pompe Hastalığı: Glikojen birikimi nedeniyle kasların zarar gördüğü bir hastalıktır.

Lizozom, büyük moleküllü besinleri parçalayan organeldir.

Prokaryot hücrelerin DNA'sı hakkında iki ayırt edici özellik şunlardır: 1. Halkasal Yapı: Prokaryot hücrelerde DNA, halkasal bir yapıya sahiptir. 2. Tek Menşe Noktası: Replikasyon süreci, prokaryot hücrelerde tek bir menşe noktasından başlar ve iki yönlü olarak devam eder.

Sitoplazma ve çekirdek sıvısı aynı şeyler değildir. Sitoplazma, hücre zarı ile çekirdek zarı arasında kalan hücre bölümünü kaplayan, homojen nitelikte, kolloidal ve devamlı değişim halinde bulunan bir eriyiktir. Çekirdek sıvısı ise, çekirdeğin içini dolduran ve sitoplazmadan daha yoğun olan sıvıdır.

Vakuol ve vakuoller arasındaki fark, vakuol kelimesinin tekil, vakuoller kelimesinin ise çoğul formu olmasıdır. Vakuol (koful), hem prokaryotik hem de ökaryotik hücrelerde bulunan, zarla çevrili bir organeldir. Vakuollerin bazı görevleri: - Su, pigmentler, boşaltım maddeleri ve diğer maddeleri depolama; - Hücrenin ozmotik basıncını düzenleme; - pH dengesini koruma. Vakuoller ise, vakuolün farklı tiplerini ifade edebilir, örneğin besin vakuolü, kontraktil vakuol ve diğerleri.

Ökaryotik hücre örnekleri şunlardır: 1. Bitki Hücreleri: Selülozdan yapılmış hücre duvarlarına sahiptirler ve kloroplast içerirler. 2. Mantar Hücreleri: Hücre duvarları kitinden yapılmıştır ve septa adı verilen deliklere sahip olabilirler. 3. Hayvan Hücreleri: Hücre duvarları yoktur, sadece plazma membranı bulunur ve kloroplastları yoktur. 4. Protozoa: Tek bir hücreden oluşan ökaryotik organizmalardır, hareket edebilir ve vakuollerde yiyecekleri sindirirler.

Ökaryot hücreler, prokaryot hücrelerden yaklaşık olarak 10 kat daha büyüktür.

Kloroplastın kısımları şunlardır: 1. Dış Zar: Kloroplastın sınırlarını belirleyen geçirgen zar. 2. İç Zar: Kloroplast içindeki metabolik süreçleri düzenleyen seçici geçirgen zar. 3. Stroma: Kloroplastın iç sıvısı, DNA, RNA, ribozom ve enzimleri içerir. 4. Tilakoidler: Stromada bulunan ve üst üste yassı kesecikler halinde dizilmiş zar sistemi, granumları oluşturur. 5. Granum: Tilakoid zarların oluşturduğu lamelli yapı, klorofilin bulunduğu bölgedir. 6. Kendi DNA'sı ve Ribozomları: Kloroplastlar, kendi proteinlerinin üretimini gerçekleştirebilirler.

Sinyal iletiminde kullanılan moleküller hücre sinyal molekülleri olarak adlandırılır ve başlıca şunlar içerir: 1. Hormonlar: Endokrin bezler tarafından üretilen ve kan dolaşımına salınan kimyasal bileşenlerdir. 2. Nörotransmitterler: Sinir hücreleri arasında iletişim sağlayan kimyasal maddelerdir. 3. Östrokler: Bağışıklık sistemi ve iltihaplanma süreçlerinde önemli rol oynayan küçük proteinlerdir. 4. İnterlökinler: Bağışıklık sistemindeki hücreler arasında iletişimi sağlayan protein ve glikoproteinlerdir. 5. Kimyasal sinyaller: Büyüme faktörleri gibi, hücrelerin çevresindeki ortamdan aldıkları uyarıcılara yanıt vermesini sağlayan moleküllerdir.

Hücre içinde en fazla bulunan molekül su (H₂O)'dur.

Ribozom (rizozom) — hücre içinde protein sentezini gerçekleştiren zarsız bir organeldir. Ribozomlar, sitoplazmada serbest halde veya endoplazmik retikulum üzerinde dizilmiş şekilde bulunabilir.

Fotosentetik hücre, güneş ışığını kullanarak organik maddeler üretme yeteneğine sahip olan hücredir. Bu tür hücreler, bitkiler, algler ve bazı bakteriler gibi organizmalarda bulunur.

Kromoplast, bitkilerin çiçek, meyve ve yaprak kısımlarında bulunur.

Prokaryotlarda aktif hareket, flagella adı verilen yapılar sayesinde sağlanır. Flagella, yaklaşık 10-20 nm çapında, 15-20 μm boyunda, iplik şeklinde yapılardır ve hücrenin hareket etmesini mümkün kılar.

Kromozomun 3 temel parçası şunlardır: 1. Kromatid: Kromozomun S fazından sonraki iki eşit parçasından her biri. 2. Sentromer: Kromatidlerin temas ettiği ve mikrotübüllerin bağlandığı dar bölge. 3. Telomer: Kromozomların uç kısımlarında bulunan ve DNA'nın aşınmasını önleyen koruyucu yapılar.

Zonula adherens epitel hücrelerinde bulunan bir hücre bağlantı kompleksidir ve aşağıdaki işlevleri yerine getirir: 1. Hücre-hücre yapışmasını sağlar: Homofilik etkileşimler yoluyla komşu hücreler üzerindeki kadherin proteinlerini bağlayarak hücrelerin birbirine yapışmasını sağlar. 2. Yapısal bütünlüğü korur: Aktin hücre iskeleti ile plazma zarını birleştirerek dokuların yapısal bütünlüğünü korur. 3. Sinyal iletimine katkıda bulunur: Hücreler arası sinyallerin iletilmesine ve interkalar iletişime yardımcı olur. 4. Embriyonik gelişimi destekler: Embriyoda homolog hücrelerin yapışmasını teşvik eder ve dokuların daha fazla organize olmasını ve ayrılmasını kolaylaştırır.

Hayvan hücresinde olup bitki hücresinde olmayan yapılar şunlardır: 1. Sentrozom: Hayvan hücrelerinde çiftler halinde bulunur, ancak gelişmiş bitki hücrelerinde bulunmaz. 2. Koful: Hayvan hücrelerinde küçük ve çok sayıdadır, bitki hücrelerinde ise büyük ve az sayıdadır. 3. Lizozom: Genellikle hayvan hücrelerinde ve ilkel bitki hücrelerinde bulunur, gelişmiş bitki hücrelerinde ise yoktur.

Ryanodin reseptörleri, düz kaslarda sarkoplazmik retikulum zarında bulunur.

Ektoplazmik ve endoplazmik terimleri, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşır: 1. Ektoplazmik: Bu terim, bir amipin sitoplazmasının dış kısmını ifade eder. 2. Endoplazmik: Bu terim, hücrenin iç kısmını, özellikle çekirdek zarından başlayarak sitoplazmaya ve hücre zarına kadar uzanan zarlı sistemi ifade eder.