HMK

HMK'ya göre tanıkların dinlenmesinde geçerli olan ilkeler şunlardır: 1. Tanıkların Ayrı Ayrı Dinlenmesi: Tanıklar, hâkim tarafından ayrı ayrı dinlenir ve biri dinlenirken henüz dinlenmemiş olanlar salonda bulunamazlar. 2. Tanıklığın Sözlü Olarak Yapılması: Tanık, bildiğini sözlü olarak açıklar ve sözü kesilmeden dinlenir. 3. Yazılı Not Kullanamama: Tanık, dinlenilme sırasında yazılı notlar kullanamaz. 4. Gerektiğinde Yüzleştirme: Tanıklar gerektiğinde yüzleştirilirler. 5. Hâkimin Soru Sorma Yetkisi: Toplu mahkemede başkan, hâkimlerden her birinin tanığa doğrudan doğruya soru sormasına izin verir. 6. Tutanak Düzenlenmesi: Tanığın sözleri tutanağa yazılarak önünde okunur ve tutanağın altı kendisine imza ettirilir.

HMK 10, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 10. maddesi anlamına gelir ve sözleşmeden doğan davalarda yetki konusunu düzenler. Bu maddeye göre, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesinde de dava açılabilir.

HMK 19 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Yetki İtirazının İleri Sürülmesi başlıklı maddesidir. Bu madde şu hükümleri içerir: 1. Kesin Yetki Durumunda: Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkeme yetkili olup olmadığını davanın sonuna kadar kendiliğinden araştırmak zorundadır; taraflar da mahkemenin yetkisiz olduğunu her zaman ileri sürebilir. 2. Yetki İtirazının Şekli: Yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. 3. Yetkisizlik Kararında Yetkili Mahkemenin Gösterilmesi: Mahkeme, yetkisizlik kararında yetkili mahkemeyi de gösterir. 4. Süre Aşımı: Yetkinin kesin olmadığı davalarda, davalı, süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki itirazında bulunmazsa, davanın açıldığı mahkeme yetkili hâle gelir.

HMK'nın 167. maddesi, davaların ayrılması ile ilgilidir ve şu şekildedir: "(1) Mahkeme, yargılamanın iyi bir şekilde yürütülmesini sağlamak için, birlikte açılmış veya sonradan birleştirilmiş davaların ayrılmasına, davanın her aşamasında, talep üzerine veya kendiliğinden karar verebilir. Bu durumda mahkeme, ayrılmasına karar verilen davalara bakmaya devam eder".

Mahkemede haklılık oranı, yargılama giderlerinden sorumluluk başlıklı HMK Madde 326'ya göre belirlenir. Bu maddeye göre: 1. Kanunda yazılı hâller dışında, yargılama giderleri aleyhine hüküm verilen taraftan alınır. 2. Davada iki taraftan her biri kısmen haklı çıkarsa, mahkeme yargılama giderlerini tarafların haklılık oranına göre paylaştırır. 3. Aleyhine hüküm verilenler birden fazla ise, mahkeme yargılama giderlerini bunlar arasında paylaştırabileceği gibi, müteselsilen sorumlu tutulmalarına da karar verebilir.

HMK 165/2 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 165. maddesinin ikinci fıkrasını ifade eder ve şu şekildedir: "Bir davanın incelenmesi ve sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Bu süre içinde görevli mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir".

Uzman görüşü, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) madde 293'te şu şekilde düzenlenir: 1. Taraflar, dava konusu olayla ilgili olarak uzmanından bilimsel mütalaa alabilirler. 2. Hâkim, talep üzerine veya re'sen, kendisinden rapor alınan uzman kişinin davet edilerek dinlenilmesine karar verebilir. 3. Uzman kişi, çağrıldığı duruşmaya geçerli bir özrü olmadan gelmezse, hazırlamış olduğu rapor mahkemece değerlendirmeye tabi tutulmaz.

HMK madde 94, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun "Kesin Süre" başlıklı maddesini ifade eder. Bu maddeye göre: 1. Kanunun belirlediği süreler kesindir. 2. Hâkim, tayin ettiği sürenin kesin olduğuna karar verebilir. 3. Kesin süreyi geçirmiş olan taraf, yeniden süre isteyebilir; bu şekilde verilecek ikinci süre kesindir ve yeniden süre verilemez. 4. Kesin süre içinde yapılması gereken işlemi süresinde yapmayan tarafın, o işlemi yapma hakkı ortadan kalkar.

Yetkisizlik itirazı, Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) uyarınca, yetkinin kesin olmadığı davalarda cevap dilekçesinde ileri sürülmelidir.

HMK 125, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun bir maddesidir ve dava konusunun devri ile ilgilidir. Bu maddeye göre, davanın açılmasından sonra davalı taraf, dava konusunu üçüncü bir kişiye devrederse, davacı iki seçenekten birini kullanabilir: 1. Devreden tarafla olan davasından vazgeçip, dava konusunu devralmış olan kişiye karşı davaya devam edebilir. 2. Davasını devreden taraf hakkında tazminat davasına dönüştürebilir. Ayrıca, dava konusu bu kez davacı tarafından üçüncü kişiye devredilirse, devralmış olan kişi görülmekte olan davada davacı yerine geçer ve dava kaldığı yerden devam eder.

HMK 119/2 maddesine göre usulden ret, dava dilekçesinde bulunması gereken unsurların eksik olması durumunda mahkemenin davacıya kesin süre vermesi ve bu süre içinde eksikliklerin tamamlanmaması halinde davanın açılmamış sayılmasına karar vermesi anlamına gelir. Bu unsurlar arasında mahkemenin adı, davalının adresi, davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası, vakıaların açık özetleri, delillerin ve hukuki sebeplerin belirtilmesi gibi hususlar yer alır.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 304 ve 305. maddeleri, hükümlerin düzeltilmesi ve açıklanması ile ilgili düzenlemeleri içerir: 1. HMK madde 304: Hükmün tashihi olarak adlandırılır ve hükümdeki yazı, hesap hataları ile diğer benzeri açık hataların mahkemece resen veya taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilebileceğini düzenler. 2. HMK madde 305: Hükmün tavzihi olarak adlandırılır ve hükmün yeterince açık olmaması, icrasında tereddüt uyandırması veya birbirine aykırı fıkralar içermesi durumunda, taraflardan her birinin hükmün açıklanmasını veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesini isteyebileceğini düzenler.

HMK 139 maddesi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Ön İnceleme başlıklı bölümünü düzenler. Bu maddeye göre, mahkeme dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ön inceleme için bir duruşma günü belirler ve taraflara bildirir. Davetiyede şu hususlar ihtar edilir: 1. Duruşma davetiyesi ve sonuçlarına ilişkin diğer hususlar. 2. Tarafların sulh için gerekli hazırlığı yapmaları. 3. Duruşmaya sadece taraflardan birinin gelmesi durumunda, gelmeyen tarafın yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemeyeceği. 4. Tarafların, dilekçelerinde gösterdikleri ancak henüz sunmadıkları belgeleri mahkemeye sunmaları veya başka yerden getirtilecek belgelerin getirtilebilmesi amacıyla gereken açıklamayı yapmaları.

HMK'ya göre kanun yararına temyiz süresi, kararın tebliğ tarihinden itibaren iki haftadır.

Sulhün Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) kapsamındaki etkileri şunlardır: 1. Davayı Sona Erdirme: Sulh, ilgili bulunduğu davayı sona erdirir. 2. Kesin Hüküm Gibi Hukuki Sonuç Doğurma: Sulh sözleşmesi, kesin hüküm gibi hukuki sonuçlar doğurur ve taraflar arasında bağlayıcıdır. 3. Mahkeme Kararı: Mahkeme, tarafların sulhe göre karar verilmesini istemesi halinde, sulh sözleşmesine göre karar verir; aksi takdirde "karar verilmesine yer olmadığına" karar verir. 4. İptal Davası: İrade bozukluğu veya aşırı yararlanma hâllerinde sulhün iptali istenebilir.

HMK 137, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 137. maddesi anlamına gelir ve bu madde ön incelemenin kapsamını düzenler. Maddede yer alan bazı önemli hususlar şunlardır: 1. Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra ön inceleme yapılır. 2. Mahkeme, ön incelemede dava şartlarını ve ilk itirazları inceler. 3. Uyuşmazlık konuları tam olarak belirlenir ve hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemler yapılır. 4. Tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebileceği davalarda, onları sulhe veya arabuluculuğa teşvik eder ve bu hususlar tutanağa geçirilir. 5. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikata geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez.

Hükmün tashihi ve tavzihi, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (HMK) 304, 305 ve 306. maddelerinde düzenlenmiştir. Hükmün tashihi (HMK madde 304): - Hükümdeki yazı, hesap hataları ve benzeri açık hatalar, mahkemece resen veya taraflardan birinin talebi üzerine düzeltilebilir. - Hüküm tebliğ edilmişse, hakim tarafları dinlemeden hatayı düzeltemez; davet üzerine taraflar gelmezse, dosya üzerinde inceleme yapılarak karar verilir. - Tashih kararı verildiğinde, düzeltilen hususlarla ilgili karar, mahkemede bulunan nüshalar ve suretlerin altına yazılır, imzalanır ve mühürlenir. Hükmün tavzihi (HMK madde 305): - Hüküm yeterince açık değilse, icrasında tereddüt uyandırıyorsa veya birbirine aykırı fıkralar içeriyorsa, taraflardan her biri hükmün açıklanmasını veya tereddüt ya da aykırılığın giderilmesini isteyebilir. - Hüküm fıkrasında taraflara tanınan haklar ve yüklenen borçlar, tavzih yolu ile sınırlandırılamaz, genişletilemez ve değiştirilemez. Tavzih talebi (HMK madde 306): - Tavzih dilekçesi, hükmü veren mahkemeye sunulur ve dilekçeye tarafların sayısı kadar nüsha eklenir. - Mahkeme, cevap verilmemiş olsa bile dosya üzerinde inceleme yaparak karar verir; gerekli görürse tarafları sözlü açıklamalarını yapabilmeleri için davet edebilir.

HMK 190. maddesi, İspat Yükü başlığını taşır ve şu hükümleri içerir: 1. Genel Kural: Kanunda özel bir düzenleme bulunmadıkça, iddia edilen vakıaya bağlanan hukuki sonuçtan kendi lehine hak çıkaran taraf ispat yükünü taşır. 2. Kanuni Karine: Kanuni bir karineye dayanan taraf, sadece karinenin temelini oluşturan vakıaya ilişkin ispat yükü altındadır. Kanunda öngörülen istisnalar dışında, karşı taraf kanuni karinenin aksini ispat edebilir.

HMK 209. madde, yazı veya imza inkarı durumunda uygulanır ve iki farklı senaryoda devreye girer: 1. Adi senetler: Adi bir senetteki yazı veya imza inkar edildiğinde, bu konuda bir karar verilinceye kadar o senet herhangi bir işleme esas alınamaz. 2. Resmi senetler: Resmi senetlerdeki yazı veya imza inkar edildiğinde, senetteki yazı veya imzanın sahteliği ancak mahkeme kararıyla sabit olursa, bu senet herhangi bir işleme esas alınamaz.

Yargıtay kararlarında Hukuk Muhakemeleri Kanunu'na (HMK) atıf yapmak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. Mahkeme ve Karar Bilgileri: Kararda, mahkemenin adı, karar tarihi ve numarası belirtilmelidir. 2. Gerekçeli Karar: Kararın gerekçeli olması ve hukuki esaslara dayanması gereklidir. 3. Atıf Şekli: HMK'ya yapılan atıflar, genellikle kısa ve tam künye şeklinde yapılır. Örneğin, HMK'nın 297. maddesine yapılan bir atıf şu şekilde olabilir: "Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 297. maddesi uyarınca, mahkeme kararlarının ... [gerekli detaylar]".