Hematoloji

Evet, hematolojik hastalıklar gebeliğe engel olabilir. Gebelik sürecinde, var olan hematolojik hastalıklar kötüleşebilir veya yeni hematolojik hastalıklar ortaya çıkabilir. Ayrıca, gebelik döneminde demir eksikliği anemisi, folat eksikliği ve diğer bazı anemiler de gebeliğe engel teşkil edebilir. Bu nedenle, gebelik planlayan veya gebe olan bireylerin, hematolojik sağlık durumlarını takip etmeleri ve gerekli önlemleri almaları önemlidir.

Perniyöz anemi ve megaloblastik anemi farklı durumlardır. Perniyöz anemi, vücudun yeterli miktarda sağlıklı alyuvar üretememesi sonucu ortaya çıkar ve bunun nedeni genellikle B12 vitamini eksikliğidir. Megaloblastik anemi ise B12 vitamini ve folik asit eksikliğine dayalı olarak gelişen bir anemi türüdür.

Hematoloji, kan ve kan üreten organların hastalıklarını inceleyen tıp dalıdır. Bu bilim dalı, kanın bileşenleri olan kırmızı kan hücreleri, beyaz kan hücreleri, trombositler ve plazmanın yanı sıra kemik iliği, lenf düğümleri, dalak gibi kan yapıcı organların işlevlerini araştırır. Hematolojinin ilgilendiği bazı hastalıklar şunlardır: - anemi; - lösemi ve lenfoma; - hemofili ve diğer pıhtılaşma bozuklukları; - orak hücre anemisi ve talasemi.

PDW yüksekliği durumunda, genel dahiliye veya hematoloji polikliniklerine başvurulmalıdır.

Dr. Atilla Uslu, Ankara Üniversitesi Cebeci Hastanesi'nde görev yapmaktadır.

Cytarabin, özellikle akut miyeloid lösemi (AML) ve diğer hematolojik malignitelerin tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Ayrıca, menenjitle ilişkili lösemiyi tedavi etmek veya önlemek için de kullanılır.

Hematoloji ve hematolog arasındaki fark şu şekildedir: - Hematoloji, kan, kemik iliği ve lenf sistemi hastalıklarının tanı ve tedavisiyle ilgilenen tıp dalıdır. - Hematolog, hematoloji alanında uzmanlaşmış doktordur.

Talasemi hastaları, ömür boyu ortalama 3-4 haftada bir kan transfüzyonuna (kan nakli) ihtiyaç duyarlar.

Polisitemi verada JAK2 mutasyonunun negatif olması, bu genetik değişimin hastalığın gelişiminde rol oynamadığını veya yaşam boyunca edinilmediğini gösterir. Polisitemi vera vakalarının büyük çoğunluğunda (%95'ten fazla) JAK2 geninde V617F mutasyonu tespit edilir.

Faktör 7 eksikliğinde kullanılan ilaçlar şunlardır: 1. Faktör VII Konsantreleri: Faktör VII proteinini içeren ilaçlar, damar yoluyla veya deri altına enjekte edilir. 2. Taze Donmuş Plazma (TDP): Faktör VII dahil olmak üzere birçok pıhtılaşma faktörünü içeren kan ürünü. 3. K Vitamini: K vitamini eksikliğine bağlı Faktör VII eksikliğinde takviye olarak verilir. 4. Antifibrinolitik İlaçlar: Kanamayı azaltmak için kullanılır. Bu ilaçlar, kanamayı durdurmak, kanama riskini azaltmak ve komplikasyonları önlemek için uygulanır.

Multipl miyeloma Hematoloji bölümü bakar.

Purpura ve diğer hemorajik durumlar, cilt altında kanamaların meydana gelmesiyle karakterize edilen tıbbi durumlardır. Purpura, küçük kan damarlarının patlaması sonucu ciltte mor veya kırmızı lekelerin ortaya çıkmasıdır. İki ana türü vardır: 1. Trombositopenik purpura: Kandaki trombosit sayısının düşük olmasından kaynaklanır. 2. Trombositopenik olmayan purpura: Kan pıhtılaşma bozuklukları, zayıf kan damarları veya bazı ilaçlar nedeniyle oluşur. Diğer hemorajik durumlar arasında ise: - Ekimoz: Deri altında 1 cm’den büyük kanamalar. - Vaskülit: Kan damarlarının iltihaplanması. - İdiyopatik trombositopenik purpura (ITP): Bağışıklık sisteminin trombositlere saldırması sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu tür durumlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir ve tedavi için bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

KLL (Kronik Lenfositik Lösemi), tıpta kemik iliğinde başlayan ve genellikle yavaş ilerleyen bir tür kan kanseri olarak tanımlanır. Bu hastalık, lenfosit adını alan beyaz kan hücrelerinin anormal biçimde çoğalmasıyla ortaya çıkar.

HHO'da (Hava Harp Okulu) hangi hastalıkların elenmeye neden olduğu konusunda kesin bir liste bulunmamaktadır. Ancak, genel olarak sağlıkla ilgili ciddi hastalıklar ve vücut fonksiyonlarını etkileyen rahatsızlıklar elenme nedeni olabilir. Hematoloji alanında ise, HHO'da elenmeye yol açabilecek hastalıklar arasında lösemi, lenfoma, hemofili, orak hücre anemisi ve talasemi gibi kan ve bağışıklık sistemi hastalıkları yer alabilir.

Periferik yaymada trombositler, kan hücrelerinin mikroskop altında incelenmesi sırasında değerlendirilir. Bu değerlendirme sürecinde şu adımlar izlenir: 1. Kan Örneği: Genellikle parmak ucundan veya damardan alınan kan örneği kullanılır. 2. Yayma İşlemi: Kan, temiz bir lam üzerine damlatılır ve başka bir lam yardımıyla ince tabaka halinde yayılır. 3. Kurutma ve Boyama: Yayma kurutulur ve özel boyalarla (örneğin, Wright veya Giemsa boyaları) boyanır. 4. Mikroskop İncelemesi: Hazırlanan preparat, uzman bir hematoloji doktoru tarafından mikroskop altında incelenir. Trombositlerin değerlendirilmesinde dikkat edilen hususlar şunlardır: - Trombosit Sayısı: Yaymada normal fonksiyona sahip trombositlerin kümeler oluşturması beklenir. - Trombosit Morfolojisi: Trombositlerin boyutu, şekli ve anormal granülleri incelenir. - Küme Varlığı: Büyük trombosit kümelenmeleri, yalancı trombositopeni belirtisi olabilir.

Kronik Miyeloid Lösemi (KML) kanser hücreleri, mikroskop altında belirli özelliklerle tanınır: 1. Philadelphia Kromozomu: KML'nin karakteristik özelliği, 9. ve 22. kromozomlar arasında gerçekleşen yer değişimi sonucu oluşan Philadelphia kromozomunun varlığıdır. 2. BCR-ABL Geni: Bu kromozomda oluşan BCR-ABL geni, anormal bir tirozin kinaz enzimi üretir ve hücrelerin kontrolsüz çoğalmasına yol açar. 3. Periferik Yayma: Kan testlerinde, olgunlaşmamış beyaz kan hücrelerinin (blast) sayısında artış ve bu hücrelerin kemik iliğindeki görüntüsünü taklit eden bir durum izlenir. Teşhis için ayrıca kemik iliği aspirasyonu veya biyopsisi ile genetik testler yapılır.

Hematoloji ve onkoloji, lösemiyi ayırt edebilir çünkü bu iki tıbbi alan farklı hastalıklara odaklanır: - Hematoloji, kan ve kanla ilgili hastalıkların incelenmesiyle ilgilenir. - Onkoloji, kanserin teşhisi, tedavisi ve önlenmesiyle ilgilenir.

Periferik yayma testi, aşağıdaki hastalıkların tanısında ve takibinde bakılır: 1. Anemi: Alyuvarların şekil ve boyut değişikliklerini göstererek aneminin tipini belirlemeye yardımcı olur. 2. Lösemi: Anormal veya olgunlaşmamış akyuvarların varlığını tespit ederek lösemi tanısının konulmasında kullanılır. 3. Enfeksiyon Hastalıkları: Viral veya bakteriyel enfeksiyonlarda akyuvar sayı ve tiplerindeki değişiklikleri gösterir. 4. Trombositopeni: Trombosit sayısının azalması ile ortaya çıkan bu durumun kaynağını belirler. 5. Talasemi ve Demir Eksikliği Anemisi: Kalıtsal anemi formlarında özgün hücre şekillerini tanı için belirleyici yapar. Bu test, ayrıca hemolitik anemi, lenfoma ve aplastik anemi gibi diğer hematolojik bozuklukların teşhisinde de rol oynar.

Periferik yayma sonucu, kan hücrelerinin sayı, şekil ve olgunlaşma durumlarını değerlendirmek için normal ve anormal bulgular açısından incelenir. Normal bulgular arasında: - Eritrositler: Düzgün şekilli, ortasında solukluk olan ve anizositoz (boyut farklılıkları) göstermeyen hücreler. - Lökositler: Nötrofil, lenfosit, monosit, eozinofil ve bazofil gibi alt türlerin normal oranlarda bulunması. - Trombositler: Yeterli sayıda ve normal büyüklükte hücreler. Anormal bulgular, çeşitli kan hastalıklarının belirtisi olabilir ve şunları içerebilir: - Anemi: Demir eksikliği anemisinde küçük ve soluk eritrositler, B12 vitamini eksikliğinde ise büyük ve oval şekilli eritrositler. - Enfeksiyonlar: Sıtma parazitleri, viral veya bakteriyel enfeksiyonlarda lökosit sayı ve tiplerindeki değişiklikler. - Lösemi: Kan hücrelerindeki anormallikler ve olgunlaşmamış hücrelerin varlığı. Periferik yayma sonuçları, deneyimli bir hematoloji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Prof. Dr. Osman İlhami Özcebe, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Anabilim Dalı'nda hematoloji bölümünde görev yapmaktadır.