HeceÖlçüsü

Parmak hesabı ifadesini, hece ölçüsüne atıfta bulunarak kullanan kişi, Cenap Şahabettin'dir.

Abdülhak Şinasi Hisar, şiirlerinde hece vezninin çeşitli ölçülerini ve yerli ve Batılı nazım şekillerini denemiştir. Ayrıca, antoloji türünde de şiirler kaleme almıştır; örneğin, "Aşk İmiş Her Ne Var Alemde" adlı eser bir antolojidir.

Şapkalı harfler (â gibi) hece ölçüsünde tek hece olarak sayılır.

Redif ve hece ölçüsü şiirde farklı yöntemlerle bulunur: 1. Hece Ölçüsü: Şiirin dizelerindeki hece sayılarının eşit olması esasına dayanır. Hece ölçüsünü bulmak için: - Şiiri satır satır yazın. - Her dizede kaç hece olduğunu sayın. - Eğer her dizedeki hece sayısı düzenliyse, şiir hece ölçüsüyle yazılmıştır. 2. Redif: Dize sonlarındaki yazılışları, görevleri ve anlamları aynı olan ek, sözcük veya sözcük gruplarına denir. Redifi bulmak için: - Şiirin kafiye düzenini (uyak şeması) belirleyin. - Kafiye olan sözcükleri ve ekleri tespit edin.

Cumhuriyet dönemi şiirinde hece ölçüsü, Beş Hececiler olarak bilinen şairler tarafından yaygın olarak kullanılmıştır. Ayrıca, Kemalettin Kamu, Behçet Kemal Çağlar, Halide Nusret Zorlutuna ve Rıza Tevfik Bölükbaşı gibi şairler de hece ölçüsüyle şiirler yazmışlardır.

Aruz ve hece ölçüsü şiirlerde dizelerin hece sayısı ve hecelerin vurgulu/vurgusuz yapısına göre hesaplanır. Hece ölçüsü hesaplanırken: 1. Şiirin her dizesindeki hece sayısı eşit olmalıdır. 2. Dizelerdeki heceler uzunluklarına bakılmaksızın sayılır. Aruz ölçüsü hesaplanırken: 1. Aruzda heceler açık (kısa) ya da kapalı (uzun) olarak sınıflandırılır. 2. Dizelerdeki açık ve kapalı hecelerin belirli bir düzen içerisinde kullanılmasıyla vezin oluşturulur. 3. Aruz kalıbını bulmak için dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalıklarına göre bir düzen tespit edilir.

Hece ölçüsünde şapkalı a (â) tek hece olarak hesaplanır.

Uyar, redif ve ölçü gibi ahenk unsurlarına sahip bir dörtlük, hece ölçüsüyle yazılmış şiir türüne örnektir.

6'lı hece ölçüsü, her dizesi 6 heceden oluşan bir şiir ölçüsüdür.

"Dünyaya geldiğim anda" dizesi, Aşık Veysel'in "Uzun İnce Bir Yoldayım" adlı eserinde 8'li hece ölçüsü ile yazılmıştır.

11'li hece ölçüsünde kullanılan bazı nazım biçimleri şunlardır: 1. Koşma: Halk edebiyatında en yaygın nazım biçimlerinden biridir ve 11'li hece ölçüsü ile yazılır. 2. Destan: Genellikle kahramanlık olaylarını anlatan uzun şiirlerdir ve yine 11'li hece kalıbıyla söylenir.

"Cenge Giderken" şiirinde 11'li hece ölçüsü kullanılmıştır.

Şiirde durak, hece ölçüsüne uyum sağlamak amacıyla dizelerin belli yerlerinde okuyucunun nefes alması için yapılan ses kesimidir. Duraklar, sözcükleri bölmez ve genellikle kelimelerin sonuna rastlar.

Kastamonu yöresi manileri genellikle 7'li hece ölçüsüyle söylenir.

"Sokaktayım" şiirinin ölçüsü 14'lü hece ölçüsüdür.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında şiirde hece ölçüsü yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak, aruz ölçüsü de bazı şairler tarafından kullanılmaya devam edilmiştir.

Durak ölçüleri, hece ölçüsüyle yazılmış şiirlerde dizelerin belli yerlerinde okuyucunun nefes alması için yapılan duraklamaları ifade eder. Bazı yaygın durak ölçüleri şunlardır: Yedi heceli ölçü: (4+3) şeklinde bir durak kullanımı yaygındır. Sekiz heceli ölçü: Genellikle (4+4) şeklindedir, ancak (5+3) şeklinde duraklar da kullanılabilir. On bir heceli ölçü: En sık kullanılan ölçülerdendir ve duraklar (6+5) ya da (4+4+3) şeklinde olabilir. Diğer ölçüler: 3+4, 6+6, 7+7 gibi farklı durak sistemleri de bulunmaktadır.

Yahya Kemal'in "Ok" şiiri, hece ölçüsüyle yazılmış tek şiiri olması bakımından diğer şiirlerinden ayrılır.

Beş Hececiler'in beş temel ilkesi şunlardır: 1. Sade Dil ve Anlaşılabilirlik: Şiirlerinde sade ve anlaşılır bir dil kullanmayı tercih etmişlerdir. 2. Hece Ölçüsü: Eserlerinde hece ölçüsünü ustalıkla kullanmışlardır. 3. Doğa ve Anadolu Teması: Doğa güzellikleri ve Anadolu'nun sosyal yaşamına sıkça yer vermişlerdir. 4. Toplumsal Konular: Şiirlerinde toplumsal sorunları ve halkın yaşadığı sıkıntıları işlemişlerdir. 5. Halk Edebiyatı Unsurları: Halk şiirinin nazım şekillerini, deyimlerini ve anlatım tarzını modernize ederek şiirlerine taşımışlardır.

Türkiye'nin şiiri, hece ölçüsü ile yazılmıştır.