EvliyaÇelebi

Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde "tabılla" ifadesi geçmemektedir. Ancak, seyahatnamede "tılsım" kavramı yer almaktadır. Tılsım, doğaüstü güç içerdiği düşünülen ve genellikle bir varlık, nesne veya durumu korumak amacıyla yapılan bir unsurdur.

Evliya Çelebi, Dicle Nehri için Seyahatname'de çeşitli bilgiler vermiştir: Kaynaklar: Dicle'nin dört farklı kaynaktan doğduğunu ve bu kaynakların birbirine yakın olduğunu belirtmiştir. Uzunluk: Fırat ile arasındaki mesafenin elli fersah olduğunu ifade etmiştir. Şifalı Su: Büyük İskender'in, Batman Çayı ile Dicle'nin birleştiği yerden su içip şifa bulduğunu anlatmıştır. Çevredeki Yerler: Dicle Nehri'nin, Bağdat ve Basra'ya kadar birçok ırmağa karıştığını ve verimli toprakları suladığını belirtmiştir. Coğrafi Konum: Dicle'nin kıyısında bulunan Diyarbakır'ın, verimli topraklarla çevrili olduğunu ve stratejik bir konuma sahip olduğunu vurgulamıştır.

Türkiye'nin en büyük kaşifi olarak Evliya Çelebi kabul edilir. 25 Mart 1611 tarihinde İstanbul'da doğan Evliya Çelebi, 50 yılı aşkın süre boyunca Osmanlı topraklarını ve imparatorluğun dışındaki birçok bölgeyi gezmiş, bu seyahatlerini "Seyahatname" adlı eserinde toplamıştır.

Evliya Çelebi, 1658 yılında ziyaret ettiği Kırklareli'nde (o dönemki adıyla Kırkkilise) izlenimlerini Seyahatname'sinde aktarmıştır. Çelebi'nin Kırklareli'nde yaptıklarıyla ilgili bazı bilgiler şunlardır: Şehir tasviri: Şehri, "Kırkkilise, Edirne'ye bağlı şirin bir sancaktır. Halkı cana yakın, suyu ve havası boldur" şeklinde tasvir etmiştir. Tarihi yapılar: Hızır Bey Külliyesi ve Sokullu Mehmet Paşa Camii gibi tarihi yapıları övmüştür. Tarım ve ticaret: Üzüm bağları, buğday, ayçiçeği ve bal üretimini övmüştür. Kültürel çeşitlilik: Türk, Rum, Bulgar ve Yahudi topluluklarının uyum içinde yaşadığını belirtmiştir. Doğal güzellikler: Istranca Ormanları ve Ergene Nehri'nin bolluğunu vurgulamıştır.

Evliya Çelebi'nin Erzurum için söylediği sözlerden biri, Erzurum'un soğuk bir diyar olduğunu belirten ifadesidir. Çelebi, Seyahatname adlı eserinde bu durumu şu sözlerle anlatır: "Efvâh-ı nâsda darb-ı meseldir kim bir dervişe 'Kanden gelirsin?' derler, 'Berf rahmetinden gelirim' der. 'Ol ne diyârdır?' derler; 'sovukdan Ere zulüm olan Erzurûm'dur' der". Ayrıca, Çelebi'nin Erzurum'da 11 ay 29 gün kaldığı ve yaz görmediği de yaygın bir şekilde anlatılan bir sözdür, ancak Çelebi bu durumu bir fıkra olarak aktarmış ve halk arasında anlatılan bir "darb-ı mesel" olduğunu belirtmiştir.

Osmanlı'yı en iyi anlatan seyyah olarak Evliya Çelebi öne çıkmaktadır. Evliya Çelebi, 1611-1682 yılları arasında yaşamış ve 51 yıl boyunca Osmanlı toprakları ile Avrupa, Kafkaslar, Orta Doğu ve Afrika'daki komşu ülkeleri gezerek gözlemlerini 10 ciltlik Seyahatname adlı eserinde toplamıştır.

Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde "Ya Helvacılar'da 7 dönüm üzüm bağım, ya da Azmak'ta bir teknem olsun" diye bahsettiği köy Kuşçular'dır.

Evliya Çelebi, Bayburt isminin "Bay" ve "yurt" kelimelerinin birleşiminden geldiğini belirtmiştir. "Bay" kelimesi, eski Türkçede "zengin" anlamına gelir. "Yurt" kelimesi ise "belde" demektir. Evliya Çelebi'ye göre, Akkoyunlu beyleri, Danişmendlilerin Mahan bölgesinden Anadolu'ya gelirken Bayburt'ta maden ve hazine bulmuş, zenginleştikten sonra buraya "Bay-yurd" adını vermişlerdir.

Evet, Evliya Çelebi Kafkasya'ya gitmiştir. Evliya Çelebi, Kafkasya'ya üç defa seyahat yapmıştır. 1640 yılında Gürcistan ve Mingrelya’ya gitmiş, oradan Karadeniz kıyılarını takip ederek Abhazya’yı ve en nihayetinde Kuban’da Anapa’yı geçtikten sonra Azak Kalesi’ne varmıştır. 1647’de Erzurum’dan Erivan’a ve oradan Azerbaycan’a, ardından Şimali Kafkasya’da Hazar Denizi kenarında bulunan Derbent’e gelmiştir. 1666’da Avrupa seyahatine çıkmış, Bulgaristan, Sırbistan, Avusturya-Macaristan, Romanya’yı gezdikten sonra Karadeniz’in kuzeyinden geçerek Kafkasya’ya gelmiştir.

Evliya Çelebi, kırk yılı aşkın bir süre boyunca hemen hemen bütün Osmanlı ülkesini ve diğer bazı ülkeleri dolaşarak elde ettiği gözlemleri Seyahatname adlı eserinde kaleme almıştır.

Evliya Çelebi'nin Seyahatname adlı eserinin ilk cildi, ağırlıklı olarak İstanbul'u anlatır. Bu ciltte yer alan bazı konular: İstanbul'un tarihi, kuşatmaları ve fethi; Kutsal makamlar, camiler ve Sultan Süleyman Kanunnamesi; Anadolu ve Rumeli'nin idari yapısı; Çeşitli kişiler tarafından yaptırılan cami, medrese, mescit, türbe, tekke, imaret, hastane, konak, kervansaray, sebilhane ve hamamlar; Fetihten itibaren yetişen vezirler, alimler, nişancılar, İstanbul esnafı ve sanatkarları. Ayrıca, bu cilt İstanbul'a dair bir monografi niteliği taşır.

Evliya Çelebi'nin gözünden Osmanlı Devleti, kudsiyet taşıyan bir yönetim olarak tasvir edilmiştir. Osmanlı'nın kuruluşu ve soyu konusunda ise Çelebi, Osmanlıların Hoca Ahmet Yesevi'nin izinden giden Hacı Bektaş-ı Veli ve yanındaki âlimlerin Anadolu’ya gelmesiyle Sultan Alaeddin devrinde Mahan bölgesinden Anadolu'ya geldiklerini belirtir. Eğitim konusunda, Osmanlı topraklarının her yerinde eğitime yönelik müesseselerin bulunduğunu ve halkın eğitime büyük önem verdiğini ifade eder. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si, Osmanlı İmparatorluğu'nun 17. yüzyıldaki sosyal, kültürel, askeri, dini ve iktisadi yapısına dair önemli bilgiler sunar.

En uzun gezi yazısı, 17. yüzyılda Evliya Çelebi tarafından yazılan 10 ciltlik "Seyahatname" eseridir.

"Sergüzeşttir Seyahatnamem 4. Cilt", Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nin dördüncü cildini ifade eder ve bu cilt, Çelebi'nin Osmanlı Devleti'nin doğu ve güneydoğu bölgelerinde gezip gördüğü yerleri anlatır. Bu ciltte Çelebi, Malatya, Diyarbakır, Bitlis gibi şehirleri ziyaret eder ve bu bölgelerin yerleşik kavimleri, inançları, âdetleri, yiyecekleri ve içecekleri hakkında ayrıntılı bilgiler verir.

Evliya Çelebi'nin "Seyahatname" adlı eserinin Erzurum bölümü, "Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi" adlı kitapta 676 sayfadır.

Evliya Çelebi, 17. yüzyılda yaşamış büyük Türk seyyahtır. Eserinin adı: "Seyahatname"dir. İlk gezisi: İstanbul ve çevresindedir. Gezileri: Yaklaşık 42 yıl süren gezilerini 10 ciltlik "Seyahatname" eserinde anlatmıştır. Eserin önemi: Osmanlı kültürü, sanatı, mimarisi, coğrafyası ve tarihi bakımından önemli bir eserdir.

Evliya Çelebi'nin dedesinin adı Yavuz Er Beg'dir.

Evliya Çelebi'nin Seyahatname'yi yazmasına neden olan olay, 1630 yılında gördüğü bir rüyadır. Çelebi, İstanbul'da Ahi Çelebi Camii'nde Hz. Muhammed'i kalabalık bir cemaatle birlikte görünce, heyecanlanarak "Şefaat Ya Resulallah" demek yerine "Seyahat Ya Resulallah" der. Bu olaydan sonra Evliya Çelebi, önce İstanbul'u, ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun birçok yerini gezip görerek izlenimlerini kaleme alır.

Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Drama, yedinci ciltte yer almaktadır.

"Sofranda bal var ise, Bağdat'tan atlı gelir" sözü, Evliya Çelebi'ye aittir.