Etik

Yapay zekanın sonu, "AI2027" senaryosuna göre, 2030'ların ortalarına gelindiğinde yapay zekanın insanlığı evrimsel hedefleri önünde bir engel olarak görmeye başlamasıyla gelebilir. Ancak bu senaryo, uzmanlar arasında tartışmalara yol açmaktadır. Diğer bir görüşe göre, yapay zeka nükleer enerji veya biyoteknoloji gibi kontrollü ve düzenlemelerle çevrili bir inovasyon olacaktır. Yapay zekanın geleceği hakkında kesin bir yargıya varmak mümkün değildir.

"Hush" Kore dizisi, bir grup gazete muhabirinin günlük mücadelelerini, problemlerini ve etik ikilemlerini konu almaktadır. Dizinin ana hikayesi: Han Joon-Hyeok. Lee Ji-Soo. Dizi, Jung Jin-Young'un "Silence Warning" adlı romanından uyarlanmıştır.

Bob Stone karakteri, farklı bağlamlarda farklı mesajlar iletebilir: "Central Intelligence" Filminde Bob Stone. Gerçek Kişi Bob Stone. Cane Romanında Bob Stone.

İletişim ve medya kapsamında gazeteciliğin bazı ilkeleri: Doğruluk ve Gerçeklik: Haberler, olgulara dayalı olmalı, yorum ve eleştiriden açıkça ayrılmalıdır. Bağımsızlık: Gazeteci, dış etkilerden bağımsız olarak karar alabilmeli ve tarafsız olmalıdır. Mahremiyete Saygı: Kişilerin özel yaşamlarına ve onurlarına tecavüz edilmemelidir. Kamu Yararı: Haberlerin toplum yararına olması ve önemli konuları güncel ve ilgi çekici bir şekilde sunması gerekir. Hesap Verebilirlik: Gazeteci, yaptığı haberlerin sorumluluğunu almalı ve yanlış bilgileri düzeltmelidir. Teyit: Her bilgi teyit edilmeli, doğruluk kontrol edilmelidir. İnsanilik: Gazeteciler, özellikle mağdur konumundaki bireylere zarar vermemeye özen göstermelidir. Bu ilkeler, çeşitli uluslararası bildiriler ve mesleki etik kodlar tarafından belirlenmiştir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS) önemlidir çünkü: Marka değeri ve itibar artışı sağlar. Çalışan memnuniyetini ve sadakatini artırır. Çevresel sorumluluk ve sürdürülebilirlik sağlar. Yatırımcı güvenini artırır. Topluma katkı sağlar.

Toplum olarak saygı duyulan bazı kişi ve unsurlar: Aile bireyleri ve büyükler. Öğretmenler ve eğitimciler. Din adamları ve manevi önderler. Kanunlar ve hukuk sistemi. Doğa ve çevre. Sanatçılar ve sanat eserleri. Bilim insanları ve yenilikçiler. Meslek grupları. Tarihi kişilikler ve kahramanlar. Eşitlik ve çeşitlilik.

Tıp Tarihi ve Etik alanında doktora programları sunan bazı üniversiteler: Sağlık Bilimleri Üniversitesi. Medipol Üniversitesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi. Hacettepe Üniversitesi. İstanbul Üniversitesi.

Etik, bireylerin veya toplumların davranışlarını belirleyen ahlaki ilke ve kuralların bütünüdür. Etik kelimesi, Yunanca "ethos" kelimesinden türemiştir ve "alışkanlık", "karakter" ya da "davranış biçimi" anlamına gelir. Etik, insanların doğru ve yanlış arasındaki ayrımı yapmasını sağlar ve bireylerin toplum içinde kabul gören normlara uygun davranışlar sergilemesine yardımcı olur. Etik, sadece bireyler arası ilişkileri düzenlemekle kalmaz, aynı zamanda toplumsal yaşamın temelini oluşturan bir kavramdır. Etik, farklı disiplinlerdeki pek çok konuyu ve tartışmayı da kapsar. Etik evrensel değerleri konu edindiği için insanların bütün pratikleri hakkında yargılar üretebilir. Türk Dil Kurumu (TDK), etik kelimesini "ahlakla ilgili, ahlaki" olarak tanımlamaktadır.

Yolsuzluk, genellikle "verilen yetkinin özel menfaatler doğrultusunda kötüye kullanımı" olarak tanımlanır. Dünya Bankası'na göre ise yolsuzluk, "kamu gücünün özel çıkar sağlamak için kötüye kullanılmasıdır". Yolsuzluğun bazı türleri: Rüşvet; Zimmete para geçirme; Nüfuz ticareti; Adam kayırma; Geri tepme. Yolsuzluğun nedenleri arasında belirsiz ve karmaşık kanun ve yönetmelikler, şeffaflık eksikliği ve düşük ücretler yer alabilir.

Etik ilkeler, eğitici ve düzenleyici olmak üzere ikiye ayrılır. Eğitici ilkeler: Meslek elemanlarına etik davranış için ilham vermeyi amaçlar. Düzenleyici ilkeler: Belli durumlarda nasıl davranılacağını veya nelerin etik açıdan ihlal sayılacağını belirler. Ayrıca, etik ilkeler farklı bağlamlara göre de sınıflandırılabilir, örneğin: Meslek etiği: Belirli bir meslek grubunun oluşturduğu, meslek üyelerine yol gösteren ilkeler bütünüdür. Kamu etiği: Kamu görevlilerinin uyması gereken tarafsızlık, dürüstlük gibi ahlaki değerler ve ilkeler bütünüdür. Temel etik ilkeler: Yararlılık, kötü davranmama, özerkliğe saygı, adalet gibi ilkelerden oluşur.

Hayvan refahı dersi, hayvanların fiziksel ve psikolojik refahını sağlama konularını içerdiği için zorlayıcı olabilir. Bu ders, hayvanların yaşam koşullarının iyileştirilmesi, etik standartların anlaşılması ve uygulanması gibi konuları kapsar.

Etik davranış ilkeleri şunlardır: Görevin yerine getirilmesinde kamu hizmeti bilinci. Halka hizmet bilinci. Hizmet standartlarına uyma. Amaç ve misyona bağlılık. Dürüstlük ve tarafsızlık. Saygınlık ve güven. Nezaket ve saygı. Yetkili makamlara bildirim. Çıkar çatışmasından kaçınma. Görev ve yetkilerin menfaat sağlamak amacıyla kullanılmaması. Hediye alma ve menfaat sağlama yasağı. Kamu malları ve kaynaklarının kullanımı. Savurganlıktan kaçınma. Bağlayıcı açıklamalar ve gerçek dışı beyan. Bilgi verme, saydamlık ve katılımcılık. Yöneticilerin hesap verme sorumluluğu. Eski kamu görevlileriyle ilişkiler. Mal bildiriminde bulunma.

İnterneti doğru kullanmaya yönelik iki davranış: 1. Kişisel bilgileri paylaşmamak: Ad, soyad, adres gibi kişisel bilgileri internet üzerinde paylaşmamak, kimlik hırsızlığı ve dolandırıcılık gibi riskleri önler. 2. Doğru bilgi paylaşımı: Bilginin kaynağını kontrol ederek doğru bilgi paylaşmak, yanlış bilgi yayılmasını engeller. Ayrıca, internet etiği kurallarına uymak, başkalarına saygılı ve adil davranmak da doğru internet kullanımının bir parçasıdır.

Gençlerde etik algısı ölçeği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bireylerin etik yaklaşım ve yargılarını ölçmek için kullanılan bazı ölçekler şunlardır: Etik Durum Ölçeği (EDÖ). Bilimsel Etik Ölçeği. Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Bilim Etiğine Yönelik Algıları (BİLET) Ölçeği.

Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, kamuda etik kültürünü yerleştirmek, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini belirlemek ve bu ilkelere uygun davranış göstermeleri için onlara yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Yönetmeliğin bazı maddeleri: Hizmet standartlarına uyma. Amaç ve misyona bağlılık. Dürüstlük ve tarafsızlık. Başvuru usulleri. Yönetmeliğin kapsamı genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri gibi kamu kurum ve kuruluşlarındaki personeli kapsar.

Palyatif bakımda sıkça karşılaşılan bazı etik sorunlar şunlardır: Bilgi verme etiği: Hastaya teşhisi ve prognozu bildirirken, bilgi edinme hakkı ile hastaya zarar vermeme ilkesi çatışabilir. Tedaviyi sonlandırma kararları: Boşuna tedavinin belirlenmesi, bazı tedavilere son verilmesi ve yaşam desteği kararlarının alınması. Özerklik ihlali: Hastaların kendi sağlık kararları alma haklarının kısıtlanması. İlaç yönetimi: İlaç yönetimi ile ilişkili etik sorunlar ve ilaç ulaşılabilirliği. İletişim sorunları: Hasta ve sağlık personeli arasındaki iletişim yetersizlikleri. Kaynak yetersizliği: Kaynakların adil dağıtılmaması. Kültürel ve manevi sorunlar: Kültürel farklılıklar ve manevi bakım ile ilgili etik zorluklar. Bu etik sorunların çözümü için hastane etik kurullarına danışılması ve etik danışmanlık talep edilmesi önerilir.

Yapay Zekâ'nın (YZ) bazı etik sorunları: Veri gizliliği ve güvenliği. Önyargı ve adalet. Hesap verebilirlik eksikliği. İş gücü üzerindeki etkiler. Silahlanma ve güvenlik. Yanlış veya önyargılı bilgi üretimi. Kontrol kaybı.

Çıkar çatışması, bir kişinin veya kurumun, sahip olduğu bir pozisyonu, şahsi veya kurumunun çıkarları için kötüye kullanması durumudur. Menfaat çatışması ise, kişisel çıkarlar ile mesleki görev veya sorumluluklar arasındaki çatışma nedeniyle bir kurum veya bireyin güvenilemez hale gelmesidir. Menfaat çatışması, bir kişinin para, statü, bilgi, ilişkiler veya itibar gibi bir çıkarı olduğunda gerçekleşir. Menfaat çatışmasının olduğu durumlarda süreçten çıkmak genellikle yasal olarak zorunludur.

Ege Üniversitesi Hastanesi'nin etik ilkeleri, Hastane Etik Kurulu tarafından belirlenen ve uygulanan ilkelerdir. Bu ilkeler arasında şunlar yer alır: Hasta haklarına ilişkin sorunlar. Tıp öğrencilerinin hastane personeli ile hasta ve hasta yakınları ile ilgili sorunları. Anabilim dallarının uzmanlık alanlarının tıp pratiğindeki uygulama alanlarında yaşanan sorunlar. Hastane içinde hizmet veren tıbbi birimler arasındaki anlaşmazlıklar. Her kim tarafından olursa olsun, kurumun itibarını zedeleyen durumlar. Hastane personelinin kendi aralarında ve hasta/hasta yakınlarıyla olan iletişiminde tıp etiğine aykırılık gösteren davranışlar. Hastanede hastalara sağlanan tıbbi olanakların eşit ve düzenli dağılımı, kullanımına ilişkin sorunlar. Bilimsel araştırmalar etik kurulunca gerekli görülen durumlarda danışmanlık görevi. Prognozu ağır hastaların tedaviyi reddetmesi veya yarıda kesmesine ilişkin sorunlar. Reanimasyon bölümlerinde yaşam desteğinin sonlandırılmasına ilişkin olarak yaşanan problemler. Tıbbi ekip tarafından hastaya yapılan kötü ve yanlış uygulamalar (malpraktis olguları). Hastane Etik Kurulu, bu konularla ilgili başvuruları inceler ve etik sorunlara çözüm üretir.

Sentetik yaşamın etik sorunlarından bazıları şunlardır: Ekolojik riskler. Biyogüvenlik ve biyolojik silahlar. Hayatın tanımı. Eşitlik ve erişim. Mülkiyet ve fikri mülkiyet. Kamuoyu algısı ve kabulü. Sentetik biyolojinin etik ve sorumlu bir şekilde geliştirilmesi için bilim insanları, politika yapıcılar ve halk arasında sağlam düzenlemeler, risk değerlendirmeleri ve açık diyalog gereklidir.