Etik

Türk Psikologlar Derneği (TPD) Etik Kodu, psikologların mesleki uygulamalarında uymaları gereken etik ilke ve kuralları belirler. Bu kodun ana hatları şunlardır: 1. Psikologun Yeterliliği: Psikologların yasal psikoloji eğitimini almış olmaları ve alandaki yeni gelişmeleri takip etmeleri gerekir. 2. Zarar Vermekten Kaçınma: Psikologlar, hizmet verdikleri kişi ve kurumlara zarar verebilecek eylemlerden kaçınmalı ve önceden kestirilebilir zararları en aza indirmek için çalışmalıdır. 3. Çoklu İlişki: Psikologlar, mesleki ilişkileri sırasında ek bir rol üstlenmekten veya cinsel ilişkiye girmekten kaçınmalıdır. 4. Görevini Kötüye Kullanma: Psikologlar, bilgilerini psikolojik baskı aracı olarak kullanmamalı ve insanları zorlayarak bilgi almamalıdır. 5. Sorumluluk: Psikologlar, mesleki ilişkilerinde etik ikilemlerle karşılaştıklarında meslektaşlarından ve TPD Etik Kurulundan yardım alabilirler. 6. Dürüstlük: Psikologlar, eğitimleri, hizmetleri ve yayınları konusunda yanlış ve yanıltıcı bildirimlerde bulunmamalıdır. 7. İnsan Haklarına Saygı ve Ayrımcılık Yapmama: Psikologlar, yaş, cinsiyet, cinsel yönelim, din ve sosyo-ekonomik düzey gibi konularda ayrımcılık yapmamalıdır.

Vicdan azabına neden olan şeyler şunlardır: 1. Başkalarına zarar vermek: Bir kişinin başkalarına zarar vermesi veya başkalarının haklarını ihlal etmesi suçluluk hissi yaratır. 2. Etik değerlere aykırı davranışlar: Yalan söylemek, adaletsiz davranmak veya manipülasyon gibi etik değerlere aykırı davranışlar vicdan azabına yol açabilir. 3. Eylemsizlik: Parmağını bile kaldırmamak gibi pasif davranışlar da vicdan azabına neden olabilir. 4. İçsel çelişkiler: Farklı değerler veya inançlar arasında çelişki yaşamak da bu duyguyu tetikleyebilir. Bu durumlar, kişinin kendi içsel rahatsızlığını ve utanma duygusunu yaşamasına sebep olur.

İnsan haklarının uygulanabilmesi için gereken etik temeller şunlardır: 1. Eşitlik: Tüm bireylerin cinsiyet, ırk, din, milliyet gibi farklılıklara bakılmaksızın aynı haklara sahip olması. 2. Adalet: Tüm bireylere haklarının verilmesi ve haksızlıkların giderilmesi için gerekli önlemlerin alınması. 3. Dürüstlük: İnsan hakları konusunda açık ve dürüst olmak, yanıltıcı bilgi veya uygulamalardan kaçınmak. 4. Saygı: Her bireyin görüşlerine, inançlarına ve kimliğine saygı göstermek. 5. Sorumluluk: Kendi haklarını kullanırken başkalarının haklarına zarar vermemek ve insan haklarının korunmasına katkıda bulunmak. 6. Hoşgörü: Farklı düşüncelere ve yaşam tarzlarına karşı hoşgörülü olmak, ayrımcılıktan kaçınmak. 7. Merhamet: Başkalarının acılarını anlamaya çalışmak ve onlara yardım etmek.

Halkla ilişkiler ve hukuk ilişkisi, halkla ilişkiler faaliyetlerinin genellikle ahlak kuralları tarafından düzenlenmesine karşın, hukuk kurallarının da bu alana dolaylı olarak etki etmesi şeklinde özetlenebilir. Bazı noktalar: - Hukuka uygunluk: Halkla ilişkiler çalışmaları, hukuka uygun hareket etmeyi gerektirir. - Etik çatışmalar: Halkla ilişkiler uygulamalarında, hukuki olarak doğru olan bir davranışın, etik açıdan uygun olmayabileceği durumlar ortaya çıkabilir. - Kamu yararı: Halkla ilişkiler faaliyetleri, kurum ile hedef kitlesi arasında karşılıklı yarar sağlamalı ve toplumun genel çıkarlarına hizmet etmelidir.

Klonlamanın etik ve genetik sonuçları şunlardır: Etik Sonuçlar: 1. İnsan Onuru: Klonlama, insanın araçlaştırılması ve onurunun zedelenmesi olarak kabul edilir. 2. Toplumsal Saygı: Geleneksel aile yapısında çözülme ve insanların birbirlerine, Tanrı ve doğa karşısında toplumsal saygılarının kaybolması gibi sosyal sorunlara yol açabilir. 3. Irkçılık Riski: Klonlama, ırkçı bir anlayışın kötüye kullanılmasına neden olabilir. 4. Hukuksal Düzenlemeler: Klonlama konusunda gerekli hukuksal düzenlemeler tam olarak yapılamamıştır. Genetik Sonuçlar: 1. Genetik Çeşitlilik: Klonlama, genetik çeşitliliğin yok olmasına ve doğal dengenin bozulmasına neden olabilir. 2. Organ ve Bağışıklık Sistemi: Klonlama sonucu organların zarar görmesi, bağışıklık sisteminin zayıflaması ve doğum oranlarının düşmesi gibi olumsuz tıbbî sonuçlar ortaya çıkabilir. 3. Erken Yaşlanma: Klonlanan bireylerin kromozomlarının kısa olması nedeniyle erken yaşlanma riski vardır.

Etik final sınavında sorulabilecek bazı sorular şunlardır: 1. Etik ve ahlak kavramları: Etik ve ahlakın tanımları ve aralarındaki farklar. 2. Etik sistemleri: Amaçlanan sonuç etiği, kural etiği, toplumsal sözleşme etiği gibi etik sistemlerinin açıklanması. 3. Yazılı ve yazısız normlar: Hukuk, töre, gelenek gibi yazılı ve yazısız normların örneklendirilmesi. 4. Yozlaşma: Ekonomik ve politik yozlaşmanın tanımları ve örnekleri. 5. İş hayatında etik dışı davranışlar: Ayrımcılık, rüşvet, sömürü gibi etik dışı davranışların listelenmesi. 6. Etik liderlik: Yöneticilerin çalışanlarına karşı etik sorumluluklarının açıklanması. 7. Pazarlama etiği: Yanlış yönlendirici reklamlar, tekelci fiyat uygulamaları gibi konular üzerine sorular. 8. Bilimsel araştırma etiği: İntihal, veri manipülasyonu gibi bilimsel etik ihlallerinin tartışılması.

Mutfak sahnesi, "Kızıl Goncalar" dizisinde yer alan bir börekçi sahnesi nedeniyle ceza aldı. Cezaya yol açan sahne, "Faniler" adlı tarikata mensup bir börekçinin, kalitesiz yağ kullanmasına rağmen "has tereyağı" iddiasında bulunması üzerine kurulu.

Doç. Dr. İbrahim Topçu, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Hamidiye Tıp Fakültesi'nde Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı'nda görev yapmaktadır.

Ahlaki karar verme ilkeleri şunlardır: Adalet. Doğruluk ve dürüstlük. Tarafsızlık. Sorumluluk. Ayrıca, ahlaki karar vermede evrenselleştirme ve empati gibi yöntemler de kullanılır. Evrenselleştirme. Empati.

"Love, Death & Robots" dizisinin "Yoğurt Dünyayı Ele Geçirdiğinde" adlı bölümü, bilim insanlarının yanlışlıkla ürettiği süper zeki bir yoğurdun dünyaya hâkim olma çabalarını konu alır. Bölüm, yoğurdun teknolojiyi anlatmada kullanılan bir metafor olması nedeniyle, etik ve varoluşsal sorulara değinir ve izleyicileri geleceğin olasılıkları üzerine düşünmeye davet eder.

Antik Yunan felsefesinin temel soruları şunlardır: Evrenin kökeni ve yapısı: Thales, evrenin tek bir elementten, sudan oluştuğunu savunmuştur. Kozmosun düzeni: Platon, kozmosun kusursuz ve değişmeyen saf “form”lar diyarı olduğuna inanmıştır. Gerçekliğin doğası: Parmenides, evrenin tek, değişmez ve mükemmel bir Varlık olduğunu savunmuştur. İnsanlığın evrendeki yeri: Sokrates, evreni anlamanın en iyi yolunun kendini incelemek olduğunu belirtmiştir. Erdem ve ahlak: Sokrates, erdem, vatanseverlik ve ahlak gibi kavramlar üzerine düşünmüştür. Bu sorular, Antik Yunan filozoflarının gerçekliğin doğasını, evrenin kökenini ve kozmosun düzenini anlamaya yönelik ortak ilgisini yansıtır.

"Gidilir mi, gidilmez mi?" sorusunun cevabı, durumun şartlarına bağlı olarak değişir. Genel olarak, her davete gitmek sünnet olarak kabul edilir. Ancak, bazı durumlarda davete gitmek uygun olmayabilir: Davetin içeriği: Yemek riya ve şöhret için hazırlanmışsa, içki, çalgı gibi günah olan şeyler varsa veya davet zalim, bidat sahibi ya da kötü kimselerin öğünmek için çok para harcadığı bir etkinlikse, böyle yerlere gitmek sünnet değildir. Kişisel tercihler: Kişi, gitmemek için geçerli bir sebebi olduğunu düşünüyorsa, gitmeme konusunda serbesttir.

TEİD Akademi, Etik ve İtibar Derneği (TEİD) bünyesinde faaliyet gösteren bir eğitim ve sertifika programı sağlayıcısıdır. Temel görevleri şunlardır: 1. Etik ve uyum konularında eğitim vermek: Profesyonellere, etik, uyum ve itibar yönetimi alanlarında uluslararası seviyede eğitimler sunar. 2. Özel kurumsal eğitimler düzenlemek: Kurumların ihtiyaçlarına yönelik modüler eğitimler ve seminerler organize eder. 3. Sertifika programları sunmak: "Kurumsal Etik ve Uyum Yönetimi" gibi sertifika programları ile katılımcıların hem Türkiye'de hem de yurtdışında çalışabilecek Etik ve Uyum Yöneticileri olmalarını sağlar. 4. Çalışma grupları oluşturmak: İç soruşturmalar, mevzuat geliştirme, kişisel verilerin korunması ve üçüncü taraf riskleri gibi konularda çalışma grupları ile projeler yürütür.

Reklamcılığın temel ilkeleri şunlardır: 1. Hedef Kitle Analizi: Reklam kampanyalarının başarısı, doğru hedef kitleye ulaşmaya bağlıdır. 2. Mesajın Netliği ve Çekiciliği: Reklam mesajının net, akılda kalıcı ve hedef kitlenin ihtiyaçlarına cevap veren bir şekilde olması önemlidir. 3. Medya Seçimi: Televizyon, radyo, dijital medya, sosyal medya ve basılı medya gibi çeşitli kanallar arasından hedef kitleye en uygun olanların seçilmesi gereklidir. 4. Yaratıcılık ve Yenilikçilik: Yaratıcı ve yenilikçi reklam kampanyaları, markanın rakiplerinden ayrışmasını sağlar ve hedef kitlenin ilgisini çeker. 5. Bütçe ve Ölçümleme: Reklam kampanyasının kapsamı, süresi ve kullanılacak medya türleri, bütçe tarafından belirlenir ve kampanyanın etkinliği çeşitli metriklerle ölçülür. 6. Etik İlkeler: Reklamcılıkta doğruluk, şeffaflık ve sosyal sorumluluk önemlidir; yanıltıcı ve aldatıcı reklamlardan kaçınılmalıdır.

Yıldız Teknik Üniversitesi Etik Kurulu, Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne bağlıdır.

4R kuralı, farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir: Laboratuvar hayvan biliminde 4R kuralı. Hayvan deneyleri planlanırken uyulması gereken temel kurallar: Yerine koyma (replacement). Azaltma (reduction). İyileştirme (refinement). Sorumluluk (responsibility). Çevre dostu yaklaşım. Başarı için 4R kuralı.

Etik anketleri, araştırma sürecinde katılımcıların haklarını ve mahremiyetini korumak amacıyla uyulması gereken etik kurallara dayanan anketlerdir. Bu anketlerin bazı temel özellikleri şunlardır: 1. Anketin Amacı ve Kapsamı: Anketin amacı açık ve net bir şekilde belirtilmelidir. 2. Gönüllülük Esası: Katılımcıların ankete katılmaları tamamen gönüllü olmalıdır. 3. Gizlilik ve Anonimlik: Katılımcıların kişisel bilgileri gizli tutulmalı ve anonim olarak işlenmelidir. 4. Adaletli Örneklem Seçimi: Örneklem, temsiliyeti sağlayacak şekilde farklı cinsiyet, yaş, ırk ve sosyo-ekonomik düzeylerden seçilmelidir. 5. Manipülasyon ve Yanıltıcı Sorulardan Kaçınma: Sorular açık, net ve anlaşılır olmalı, manipülasyon ve yanıltıcı ifadeler içermemelidir. Ayrıca, tıbbi araştırmalarda etik kurallara uyulması, Helsinki Bildirgesi gibi uluslararası düzenlemelerle de belirlenmiştir.

Kendi kendine atıf yapmak, bir yazarın yeni bir yayında daha önce yayınlanmış kendi çalışmasına atıfta bulunması anlamına gelir. Bu uygulama, akademik yazımda yaygın olarak kullanılır ve aşağıdaki amaçlarla yapılabilir: - Önceki bulguların üzerine inşa etmek: Yeni araştırmanın önceki çalışmalara nasıl dayandığını göstermek. - Argümanları güçlendirmek: İddialar için ek kanıt sağlamak. - Sürekliliği göstermek: Araştırmanın zaman içinde nasıl geliştiğini belirtmek. Ancak, kendine atıf yaparken etik kurallara uymak önemlidir; atıflar sadece ilgili ve gerekli olduğunda yapılmalı ve şeffaf bir şekilde etiketlenmelidir.

Hayvanların yaşam hakkı olduğunu anlatan bazı sloganlar şunlardır: 1. "Hayvanların yaşama hakkı kutsaldır, saygı göster!". 2. "Her canlının yaşam hakkı vardır, hayvanların değerini bil!". 3. "Hayvanlar da bizim gibi hissetiyor, onlara zarar verme!". 4. "Hayvan hakları, insan haklarıdır!". 5. "Hayvanlara merhamet etmek, insanların en temel görevlerinden biridir".

Özel ders hocasına aşık olmak normal olarak kabul edilebilir, çünkü bu tür duygular ergenlik döneminde sıkça yaşanır. Ancak, bu tür bir ilişkinin etik ve yasal açıdan uygun olmadığı ve öğretmenle öğrenci arasındaki profesyonel ilişkiyi zedeleyebileceği unutulmamalıdır.