Domates

Kış aylarında domates yetiştirmek mümkündür, ancak bu genellikle seracılık yöntemleriyle yapılır. Geleneksel tarım yöntemleriyle kış aylarında domates yetiştirmek, doğal şartlarda yetişmediği için yaz domatesleri kadar lezzetli ve besleyici olmaz. Kışın domates tüketmek isteyenler, konserve, salça veya kurutulmuş domates gibi alternatifleri değerlendirebilirler.

Domatesin en büyük faydalarından biri, güçlü bir antioksidan olan likopen içermesidir. Diğer önemli faydaları ise şunlardır: - Kalp sağlığı: Potasyum ve likopen içeriği ile tansiyonu dengelemeye ve kalp sağlığını korumaya katkıda bulunur. - Bağışıklık sistemi: Yüksek C ve A vitamini içeriği, bağışıklık sistemini güçlendirerek enfeksiyonlarla mücadeleye yardımcı olur. - Sindirim sağlığı: Lif açısından zengin olduğu için sindirimi destekler ve bağırsak hareketlerini düzenler. - Göz sağlığı: A vitamini ve lutein içeriğiyle göz sağlığını korur, katarakt gibi göz problemlerini önlemeye yardımcı olur.

Reldan 22 E adlı böcek ilacı, domates bitkisine doğrudan zarar vermez, çünkü geniş spektrumlu bir insektisit olup, domates dahil çeşitli bitkilerde zararlı haşerelere karşı kullanılır. Ancak, ilacın yanlış kullanımı veya aşırı doz uygulaması bitkilerde olumsuz etkilere yol açabilir. Bu nedenle, ilaçlama öncesinde etiket bilgilerini dikkatlice okumak ve tavsiye edilen dozlarda kullanmak önemlidir.

Antalya domatesinin özellikleri şunlardır: 1. Aroma ve Lezzet: Antalya'da yetişen domatesler, kendine özgü bir aroması ve lezzeti ile bilinir. 2. Dayanma Süresi: Bu domatesler, uzun süre dayanma özelliğine sahiptir. 3. Üretim Yöntemi: Antalya'da domates üretimi, genellikle arıyla döllenme yapılarak doğal yöntemlerle gerçekleştirilir, bu da ürünlerin sağlıklı olmasını sağlar. 4. İklim Koşulları: Domates, Akdeniz'in sıcak iklimi ve bereketli topraklarında yetişir, bu da domateslerin kalitesini artırır. 5. Üretim Miktarı: Antalya, Türkiye'deki toplam domates üretiminin önemli bir kısmını karşılar ve örtü altı tarıma uygun arazisi ile öne çıkar.

Ata domatesi, hibrit domatesten daha verimli olabilir. Bunun nedeni, ata tohumlarının yerel ekosistemlere özgü olarak evrilmiş olması ve yüzyıllar boyunca doğal seleksiyon süreçlerine tabi tutulmuş olmasıdır. Ata tohumları, iklime adaptasyon, hastalık ve zararlılara karşı dayanıklılık gibi avantajlar sunar ve bu da verimliliğin artmasına katkıda bulunur.

Marmande ve sırık domates arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Marmande Domatesi: Etli, sulu ve kıvrımlı bir yapıya sahip, dik büyüyen klasik köy tipi bir domates çeşididir. 2. Sırık Domates: Çalıların yüksekliği 1 ila 1,5 metre arasında değişen, hava koşulları ve toprak kalitesi konusunda daha az seçici olan bir domates çeşididir.

Nadir bulunan domates çeşitleri arasında şunlar yer alır: 1. Heirloom Domates: Soluk sarıdan parlak yeşile ve koyu mordan kırmızıya kadar farklı renklerde olan, nesilden nesile aktarılan hibrit olmayan domatesler. 2. Cleyton Domates: Özel bir domates çeşidi olup, genellikle ihracat için tercih edilir. 3. Parola Domates: Yüksek aromalı ve lezzetli bir domates çeşididir. 4. Maneko Domates: Sağlıklı ve ihracat için uygun bir domates türüdür. 5. Sedef Domates: A 1060 FI koduyla bilinen, özel bir tohum çeşidiyle yetiştirilen domates.

Domatese kükürt, genellikle 3 gün boyunca geceleri yıkanabilir bir ped veya vazelin içinde kullanılır. Kükürt uygulaması, domateslerin genç dönemlerinde, hastalık riski yüksek olduğunda veya hastalık belirtileri ortaya çıktığında yapılır.

Domates, çeşitli biyoaktif bileşikler içerir: 1. Likopen: Domatese kırmızı rengini veren ve antioksidan özelliklere sahip bir karotenoiddir. 2. Flavonoidler: Quercetin, kaempferol, myricetin gibi güçlü antioksidan özelliklere sahip bileşiklerdir. 3. Fenolik bileşikler: Klorojenik asit, kafeik asit, kumarik asit gibi bileşikler içerir. 4. C Vitamini: Bağışıklık sistemini güçlendirir ve demir emilimini arttırır. 5. E Vitamini: İltihaplara karşı etkilidir ve sinir sistemi için önemlidir. 6. B9 Vitamini (Folat): Sağlıklı kan ve damarlar için gereklidir. 7. Potasyum: Kas aktivitelerinde yer alır, sıvı dengesini ve kan basıncını düzenler. 8. Bakır ve Demir: Hücre solunumu ve oksijen taşınması için önemlidir.

Türkiye'nin en iyi domatesi konusunda kesin bir yanıt vermek zor olsa da, bazı öne çıkan domates çeşitleri şunlardır: 1. Ayaş Domatesi: Ankara'nın Ayaş ilçesine özgü, ince kabuklu ve sulu bir domates çeşididir. 2. Kurak Domatesi: Isparta'da sulama suyuna ihtiyaç duymadan yetişen ve lezzetiyle bilinen bir türdür. 3. Çanakkale Domatesi: Kumkale Ovası'ndan tüm Türkiye'ye sevkiyatı yapılan, iri ve lezzetli bir çeşittir. 4. Lice Domatesi: Diyarbakır'ın Lice ilçesinde hibrit tohum kullanılmadan yetiştirilen, pembe renkli ve aromalı bir domates türüdür. Ayrıca, mevsim dışında kiraz domatesleri de daha lezzetli ve tatlı olarak değerlendirilmektedir.

Kumluca'da çeşitli domates türleri yetiştirilmektedir. Bunlar arasında öne çıkanlar: Normal tekli domates; Salkım; Çeri; Kokteyl; Kahverengi; Beef ve bunlara bağlı diğer çeşitler. Ayrıca, Kumluca'da turfanda domates üretimi de yapılmaktadır.

Hibrit domates fideleri, dikiminden sonra 60-80 gün içinde meyve vermeye başlar.

Evet, domates cildi beyazlatabilir. Domatesin içerisinde bulunan yararlı asitler, cilt rengini açarak cildin beyazlamasına yardımcı olur. Domatesle yapılan bazı beyazlatma maskeleri şunlardır: Domates ve bal maskesi: Domatesi rendeledikten sonra çıkan suyunu ayırarak bal ile karıştırın, karışımı cildinize yedirip 15 dakika bekletin ve ılık suyla durulayın. Domates, limon ve süt maskesi: Domates suyu üzerine eşit miktarda limon suyu ve süt ekleyerek karıştırın, oluşan karışımı cildinize sürüp yaklaşık 20 dakika bekleyin, ardından soğuk su ile yüzünüzü yıkayın. Domates ve pirinç unu maskesi: Domatesleri rendeleyin ve içine pirinç unu ekleyin, maskeyi cildinize uygulayıp 20-25 dakika bekleyin, ardından cildinizi ılık suyla yıkayın. Bu maskeleri uygulamadan önce, domatese karşı cildinizin alerjik reaksiyon gösterip göstermediğini kontrol etmek için küçük bir bölgede test yapmanız önerilir.

Domates ve biber fidesi ekimi için en uygun zamanlar şunlardır: - Domates: Mart ve nisan ayları, hava sıcaklığının en az 13°C olduğu dönemler domates fidesi ekimi için idealdir. - Biber: Nisan ayının, sıcaklığın 15°C altına düşmeyeceği bir dönemi, biber fidesi ekimi için uygundur.

Kışlık domateslerin bozulmaması için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir: 1. Doğru hasat zamanı: Domateslerin tamamen olgunlaştığından emin olunmalı, çok erken veya çok geç hasat edilmemelidir. 2. Yıkama: Domatesleri hasattan önce yıkamayın, sadece hasattan sonra nemli bir bezle silin. 3. Saklama koşulları: Domatesler, serin (10-15°C) ve kuru bir yerde saklanmalıdır. Direkt güneş ışığından korunmalıdır. 4. Tek tek saklama: Domatesleri plastik torbalar veya kaplarda saklarken, her bir domatesi ayrı ayrı sararak hava almasını sağlamak çürüme riskini azaltır. 5. Düzenli kontrol: Domatesleri düzenli olarak kontrol edin, çürük veya bozuk domatesleri hemen çıkarın. Ayrıca, domatesleri dondurarak, konserve yaparak veya kurutarak da saklayabilirsiniz.

Domates ağacı en çok Akdeniz, Ege ve Marmara bölgelerinde yetişir. Ayrıca, Antalya, Bursa ve Manisa da domatesin fazla yetiştirildiği iller arasındadır.

Tatlı domatesler arasında öne çıkan türler şunlardır: 1. Cherry Domates: Küçük boyutları ve yoğun tatları ile bilinir, yüksek şeker içeriğine sahiptir. 2. Sun Gold Domates: Altın sarısı rengi ve tatlı aroması ile dikkat çeker. 3. Brandywine Domates: Büyük ve etli bir domates türü olup, mükemmel bir lezzet dengesi sunar. 4. Black Krim Domates: Zengin ve karmaşık bir tat profiline sahiptir. Ayrıca, pembe domates de tatlı ve sulu bir lezzete sahiptir.

1 dönüm araziden geleneksel tarım yöntemiyle yılda ortalama 12 ton domates çıkar. Topraksız tarım serasında ise bu miktar 40 tonun üzerine çıkabilir.

CuproCol fungisiti, bağ, domates (tarla), kayısı, şeftali ve zeytin gibi bitkilerde kullanılır.

Bombus arıları en çok domates seralarında kullanılır.