Deyimler

Kışılamak, kümes hayvanlarını kovalamak anlamına gelir. Ayrıca, hayvanlar ve insanlar arasında ortak kullanılan bir kelime olup, başından savmak anlamında da kullanılabilir.

Yüreğinin yağı erimek deyimi, iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Kötü bir şey olacak diye telaş ya da kaygı ile üzülmek. Örnek cümle: "Akşamdan beri haber bekliyorum, yüreğimin yağı eridi artık." 2. Çok korkmak. Örnek cümle: "Kapıya hızlı hızlı vurdular, o an yüreğimin yağı eridi."

Katakulli yapmak deyimi, dilimize Fransızcadan geçmiş olan "fait accompli" ifadesinin kısaltılmış halidir. "Fait accompli", bir işi çok fazla düşünmeden anında bitirmek anlamına gelirken, "katakulli" ise bunu oldu bittiye getirmek, tuzak veya düzen hazırlamak, oyun oynamak anlamlarında kullanılır. Ayrıca, Yunanca "katakoúlio" (aşağı yuvarlanmak) fiilinden türetilmesi de önerilen ancak zorlama olarak değerlendirilen bir görüş de bulunmaktadır. 19. yüzyılda diplomatik bir yazışmada, Fransızca "fait accompli" sözcüğünün Osmanlıca yanlış okunuşundan türediği de rivayet edilir.

Şeamet tellallığı yapmak, her olayı kötü ve sıkıntı yaratacak biçimde yorumlayıp dile getirmek anlamına gelir. Arapça kökenli "şeamet" kelimesi "uğursuzluk" demektir.

"Ağzının payını vermek" deyimi, sert söz ve davranışlarla karşılık vererek bir kimseyi yaptığına pişman etmek anlamına gelir. Örnek cümleler: "Demek öyle, ben de senin ağzının payını vermezsem bana da Hasan demesinler!". "Bir daha saçmalarsa ona ağzının payını vereceğim". "İyi oldu ağzının payını verdiğim, artık bana karşı daha dikkatli olur".

Kepenk kapatmak deyimi, TDK'ye göre "çalışamaz duruma gelmek" anlamına gelir. Ayrıca, dükkan sahiplerinin iflas etmelerini ifade eden mecaz olarak veya protesto amaçlı eylemlerde faaliyetlerine ara vermeleri anlamında da kullanılır.

"At terli" ifadesi, genellikle "keyfim yok" anlamında kullanılan bir deyimdir. Atların terlemesi ise, vücut ısısını soğutma mekanizması olarak gerçekleşir. Atların terinin beyazlaması ve köpüklenmesi, dehidrasyon belirtisi olabilir.

"Bir şeyin üstüne soğuk su içmek" deyimi, o işten umudunu kesmek, o işin olacağına inanmamak, o işten vazgeçmek anlamlarına gelir. Ayrıca, kötü bir durumda içilen soğuk suyun vücudu çabuk terk ederek kişiyi tuvalete sevk etmesi ve bu sayede rahatlama sağlaması nedeniyle, dertli olunduğunda teselli bulmak için de bu deyimin kullanıldığı düşünülmektedir.

"Kalmadı artık emmi" ifadesi, Sefa Avcı'nın "Kalmadı Emmi!" adlı şiirinde geçen bir dizedir. Şiirin tamamı şu şekildedir: "Bakkalda süt yoğurt satılır artık, Şimdi köyde inek kalmadı emmi. Öğlenlere kadar yatılır artık, Alın teri emek kalmadı emmi. Herkeste araba, göbekler koca, Ezanlar merkezden, yorulmaz hoca Tandırlar yanmıyor, tütmüyor baca Ne testi, ne çanak, kalmadı emmi. Yaz gelmeden çiçek açtı diyorlar, Üzümlerin tadı kaçtı diyorlar, Ömür işte böyle geçti diyorlar, Hayırlısı demek kalmadı emmi Televizyon bakmaz bebekler artık, Teknoloji devri internet bir tık, Çöplere dökülür atılır artık, İsrafsız bir yemek kalmadı emmi. Bağ bahçe ilaçlı, hormonlu tohum, Buğday öğütülmez hep hazırda un, Kulağın duymasın, gözlerini yum, Börtü, böcek, sinek kalmadı emmi. Ekinlerde sürmez hemen biçilir, Ayranın yerine kola içilir, Pilava bakılmaz, pizza seçilir Kimsede tat damak kalmadı emmi. Domates kokusuz, acısız soğan Çok bilmiş doğuyor, anadan doğan Keyfimiz hep gıcır, her şey olağan Dertlenen ev konak kalmadı emmi". Şiirde geçen "emmi" kelimesi, Arapça kökenli olup "amca" anlamına gelir.

Boşluğa dalıp gitmek, bir düşünce veya hayal ile bulunduğu ortamdan uzaklaşmak anlamına gelir. Ayrıca, psikolojide "dalıp gitmek" bir insanın unutkan ve dikkatsiz davranışlar sergilediği, farkındalığın tam tersi olan bir zihin halidir.

"Ağzını ıslatmak" deyimi, bir şeyler içmek, sıvı tüketmek anlamına gelir. Ayrıca, "ağzını ıslatmak" ifadesi, "alkollü bir içecek servis etmek" anlamında da kullanılabilir.

"Dili içine kaçmış" ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Konuşma tarzı: Bu tabir, hiç enerjisi yokmuş gibi, düşük pil modunda, cansız, tatsız ve kendini dinleyenlerin onu rahatlıkla duyup duyamayacağı endişesine kapılmaksızın konuşan insanlar için kullanılır. 2. Sağlık durumu: Özellikle dövüş sporu ile ilgilenen sporcularda, darbeye maruz kalındığında oluşan kafa travması sonucu, çene ve boğazda bulunan kasların anlık gevşemesi ile dilin serbest kalıp, daha çok yerde baygın bulunan kazazedenin boğazına doğru geri çekilmesi durumunu ifade eder.

Dalga geçmek için söylenebilecek bazı sözler: "Kalbimi ona verdim saklasın diye, salak buzdolabına koymuş kokmasın diye!". "Benim annem ben doğmadan önce ölmüş, o yüzden beni teyzem doğurmuş". "Açım diye ağlama, hipermarketleri yağmala". "Kadının biri kırıştırıyormuş, kocası da ütülüyormuş". "Bu dünya yuvarlaksa, bazıları köşeyi nasıl dönüyor?". Dalga geçmek, insanların kusurlarıyla alay etmek anlamına gelir ve bu tür davranışlar kötü bir tutum olarak kabul edilir.

Dilini kulağına değdirmek, sosyal medyada bir fenomen olarak, kişinin dilinin uzun olması sayesinde kulağına kadar değdirebilmesi anlamına gelir. Ayrıca, bazı alternatif inanç sistemlerinde, dili damağa değdirmenin enerji akışını artırdığı ve çakraları dengelediği düşünülmektedir. Ancak bu, bilimsel olarak kanıtlanmış bir bilgi değildir.

Ayaklarını yere sürüyerek yürümek deyimi, farklı anlamlara gelebilir: Verilen bir görevi ağırdan almak." Bir yerden ayrılmak üzere olmak?" Ölmek üzere olmak. Halk inanışına göre, bir kişinin gelmesinin ardından başkalarının da gelmesine yol açmak. Ayrıca, bu yürüme şekli, kişinin aşırı yorgun olması nedeniyle yürüyememesi durumunu da ifade edebilir.

Evet, "hemhâl olmak" bir deyimdir. Türk Dil Kurumu'na göre "hemhâl olmak" deyimi, "bütünleşmek, birliktelik özelliği göstermek" anlamlarına gelir.

Boş vermek deyimi, bir konu ile ilgili olarak kişinin ilgisiz davranması, umursamaması, aldırmaması anlamına gelir. Ayrıca, kişilerin bir konuyu çok sık düşünmelerinin kendilerine zarar vereceği durumlarda da bu deyim kullanılır. Örnek cümle: "Boş ver, üzüldüğüne bile değmez." "Boş vermek" deyimi, TDK'ye göre argo bir ifadedir.

"Elinden geleni ardına koymamak" deyimi, yapabileceği bütün kötülükleri yapmak anlamına gelir. Bu deyim, genellikle kızgınlık anında, bir kişiye meydan okumak veya onu tehdit etmek için kullanılır.

"Zıkkımın kökünü ye" deyimi, zakkum kelimesinden türetilmiştir. Ayrıca, deyimin kullanımıyla ilgili yapılan araştırmalar, Osmanlı dönemine kadar uzanan örnekler sunmaktadır. "Zıkkımın kökü" ifadesi, bir şeyi en olumsuz veya tatsız haliyle nitelendirmek için kullanılır.

Hayır, kulak asmak ve kulak vermek aynı şey değildir. Kulak asmak, bir söylenen sözü dikkate almak, önem vermek ve dinlemek anlamlarına gelir. Kulak vermek ise merak edip dinlemek, işitmeye çalışmak ve değer vermek, önemsemek anlamlarına gelir.