Devrim

Thomas Kuhn'un "Bilimsel Devrimlerin Yapısı" adlı kitabı, bilimsel ilerlemenin kesintisiz bir birikim değil, devrimci dönüşümlerle gerçekleştiğini savunur. Kitapta ele alınan temel noktalar: Paradigma: Kuhn, paradigmayı, bir bilimsel yaklaşımın doğayı sorgulamak için kullandığı inançlar, kurallar ve kavramsal araçlar bütünü olarak tanımlar. Normal Bilim: Baskın bir paradigma kapsamında problem çözme aşamasıdır. Kriz ve Devrim: Anomaliler biriktiğinde mevcut paradigmanın yetersizlikleri ortaya çıkar ve bu durum krize yol açar. İlerleme: İlerleme, tek bir bilginin özünde değil, farklı bilgiler arasında yapılan seçimlerin niteliğinde yatar. Kitap, bilim tarihinin, nesnel bir gerçeklik hakkında daha doğru bilgi sahibi olmaya yönelik doğrusal bir süreç olmadığını, birçok rasyonel ve deneysel olmayan faktörün rol oynadığı vizyon değişiklikleriyle ilerlediğini gösterir.

İsmet Özel'in "Bir Devrimcinin Armonikası" şiiri, bir devrimcinin duygularını ve düşüncelerini anlatır. Şiirde işlenen bazı temalar: Toplumsal eleştiri: Adamların ve kadınların şehre indirdikleri bakraçları ne kadar uydurma ve kolay öpüştükleri, insanların intiharlarla geçen yıllarını unutup her gün öpüşebilmeleri eleştirilir. Devrimci ruh: Şiirde, yeni şeyler yaratmak için her gün öpüşmenin gerekliliği ve bir devrimcinin öpüşlerini sahici kılmak için nereye gittiği anlatılır. Boğulma metaforu: "Oraya gidiyorum, boğulmaya" dizesi, bir partizanın armonikasında mazgallardan fırlamayı, büyük kamalar saplamayı ve coşarlığın böğrüne armonika ile vurmayı simgeler. Şiirde ayrıca, makinenin konuşmacıyı acemi bulması, alna vurulan seyrek bir ölü, anamın kanseri gibi kişisel ve toplumsal olaylara dair unsurlar da yer alır.

Mustafa Kemal Atatürk, 26 Nisan 1920'de Vladimir Lenin'e Kurtuluş Savaşı'na destek talebinde bulunan bir mektup yazmıştır. Mektupta, Anadolu'yu işgal eden düşman kuvvetlerine karşı Ruslardan cephane, altın, sıhhi malzeme ve erzak istenmiştir. Atatürk, mektubunda ayrıca, emperyalist hükümetler aleyhine ortak mücadele ve iş birliğini kabul ettiklerini belirtmiştir. Bu mektuba istinaden Sovyet hükümeti, Novorosisk ve Tuapse limanları üzerinden 300 bin ton cephane göndermiş ve bu cephaneler İnebolu'ya ulaşarak Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasına katkı sağlamıştır.

1848 Devrimi, 19. yüzyılın ortalarındaki sanayileşme ve liberalizm akımlarına tepki olarak doğmuştur. Bu devrimin ortaya çıkışında etkili olan bazı unsurlar şunlardır: Sanayi Devrimi. Milliyetçilik ve liberalizm. Ekonomik kriz. Eski yönetim biçimlerinin çözülmesi. Ayrıca, Karl Marx ve Friedrich Engels'in birlikte yazdığı ve 1 Şubat 1848 tarihinde yayınlanan Komünist Manifesto da devrim düşüncesine zemin hazırlamıştır.

1969 yapımı 100 Rifles (Ölümden Korkmayanlar) filmi, 1912 yılında Meksika'da geçmektedir. Filmin konusu: Arizonalı siyah kanun adamı Lyedecker, Yaqui Joe adlı yarı kızılderili yarı beyaz bir banka soyguncusunu aramaktadır. Joe, bankadan çaldığı 6.000 dolarla halkına silah almak istemektedir. Başlangıçta sadece parayı geri almayı düşünen Lyedecker, kendisini Joe'nun yanında mücadeleye katılmış bulur. Film, Robert MacLeod'un 1966 tarihli "The Californio" adlı romanına dayanmaktadır.

Türk Devrim Tarihi 2. kitap, yani "Ulusal Direnişten Türkiye Cumhuriyeti'ne" adlı eser, 344 sayfadır. Şerafettin Turan'ın "Türk Devrim Tarihi" serisinin toplam 7 ciltten oluştuğu ve bu ciltlerin sayfa sayılarının şu şekilde olduğu bilinmektedir: 1. kitap: İmparatorluğun Çöküşünden Ulusal Direnişe (364 sayfa). 3. kitap: Yeni Türkiye'nin Oluşumu (1923-1938) (2 cilt, her biri 420 sayfa). 4. ve 5. kitaplar: Çağdaşlık Yolunda Yeni Türkiye (her biri 315 sayfa). Diğer ciltlerin sayfa sayıları hakkında bilgi bulunamadı.

1849 yılında Sicilya'da Sicilya Krallığı'nın sona ermesi ve İki Sicilya Krallığı'nın yeniden kurulması gerçekleşti. Ocak 1848'de İki Sicilya Krallığı'ndan bağımsız hale gelen ada, Şubat 1849'da yeni bir hükümetin kurulmasının ardından, 15 Mayıs 1849'da Carlo Filangieri komutasındaki Bourbon ordusunun adaya yeniden hakim olmasıyla, bağımsız devlet statüsünü kaybetti.

Özer Ozankaya'nın "Dünya Düşünürleri Gözüyle Atatürk ve Cumhuriyeti" kitabı, Atatürk'ün önderlik ettiği Türk Devrimi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin "bir uygarlık projesi" olarak nasıl değerlendirildiğini anlatıyor. Kitapta, 4 kıtadan 43 bilim, siyaset, düşün ve sanat insanıyla yapılan görüşmelerde, dış dünyanın Atatürk'e ve Cumhuriyet'e olan övgü ve hayranlığı ele alınıyor.

Devrimden sonraki Türkiye'de meydana gelen bazı değişiklikler: Saltanatın kaldırılması ve cumhuriyetin ilanı. Laiklik ve dini reformlar. Eğitim reformları. Kadın hakları. Kılık ve kıyafet devrimi. Ekonomi ve sanayi. Ölçü ve takvim değişiklikleri. Kültürel ve sosyal değişiklikler.

Türkiye solu, tarih boyunca çeşitli akımlardan etkilenmiştir. Bu akımlar arasında öne çıkanlar şunlardır: Marksist ve Leninist etkiler. Sosyal demokrasi. Kemalist sol. Anti-emperyalist söylemler. Ayrıca, 1968 Prag Baharı ve 12 Mart 1971 darbesi gibi olaylar da Türkiye solunun şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.

Sosyalist devrim konularını işleyen bazı filmler şunlardır: Potemkin Zırhlısı (1925). Metropolis (1927). Devrimden Önce (1964). Z (1969). Germinal (1993). Ülke ve Özgürlük (1995). Kızıllar (1981). Ayrıca, Ekim (1928) ve Lenin: Sosyalizmin Kızıl Şafağı gibi belgesel tadında filmler de bu kategoride yer alır.

Taha Akyol'un Atatürk'ün İhtilal Hukuku kitabı, Atatürk ihtilalinin TBMM’yi, hukuku ve yargıyı nasıl şekillendirdiğini anlatıyor. Kitapta yer alan bazı konular şunlardır: inkılabın kanununun mevcut kanunların üstünde olması; her cumhuriyetin hâkimiyet-i milliye olmaması; memleketin demokrasiye layık olması ve milletin bilinçli olması; ihtilal devrinden kanun devrine girilmesi; Milli Mücadele'nin, milletin bütün kesimlerini temsil eden Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne dayanarak zafere ulaşması; Mustafa Kemal'in devrimci bir çağdaşlaşmayı, muhaliflerin ise evrimci bir reformizmi savunması ve bu konuda yaşanan büyük kavgalar; İstiklal Mahkemeleri'nin harekete geçirilmesi. Kitap, 2012 yılında Doğan Kitap tarafından yayımlanmıştır.

Mihail Vasilyeviç Frunze, Ekim Devrimi ve Rus İç Savaşı'nda yer almıştır. Ekim Devrimi: Frunze, 1905 Rus Devrimi'nde aktif rol oynamış, 1917 Şubat ve Ekim devrimlerinde ise Minsk'teki devrimci hareketlerin liderlerinden biri olmuştur. Rus İç Savaşı: Doğu Cephesi, Türkistan Cephesi ve Güney Cephesi'nde Beyaz Ordu'ya karşı savaşmış ve önemli zaferler kazanmıştır.

Che Guevara, Bolivya'da kıtasal bir devrimi ateşlemek umuduyla 47 adamıyla birlikte Uruguay dağlarına çıkmıştır. Bolivya'da yaptığı bazı faaliyetler şunlardır: Gerilla savaşı: Bolivyalı yerel gerillalarla etkili bir gerilla ordusu oluşturmaya çalışmıştır. Lojistik sorunlar: Küba’yla telsiz bağlantısını kaybetmiş ve lojistik destekleri tükenmiştir. Hastalık: Böleye özgü böceklerin taşıdıkları virüslere karşı bağışıklıkları olmadığı için kısa sürede hastalanmışlardır. Yerel halkla ilişkiler: Bolivyalıların emirlerine uyum sağlamaması ve ABD’nin bölgeye ajan ve asker göndermesi, planlarını bozmuştur. 9 Ekim 1967'de CIA, ABD Özel Kuvvetleri ve Bolivya Ordusu’nun ortak operasyonuyla canlı yakalandıktan sonra infaz edilmiştir.

Paris Komünü, sosyalist ve devrimci ilkeleri savunmuştur. Bu ilkeler arasında şunlar yer alır: Kilise ve devletin ayrılması. Fabrikaların işçi kontrolü altına alınması. Öz denetim. Kiraların hafifletilmesi. Çocuk işçiliğinin kaldırılması. Sahipleri tarafından terk edilen işletmelerin işçiler tarafından devralınabilmesi. Ayrıca, Komün sırasında ücretsiz devlet okulları sistemi oluşturulmuş ve eğitim herkese ücretsiz hale getirilmiştir.

Fikret Kızılok'un 1998 yılında yayınladığı Bir Devrimcinin Güncesi albümü, Mustafa Kemal Atatürk'ün hayatını ve Kurtuluş Savaşı ile aydınlanma devrimlerini anlatır. Albümde, Atatürk'ün Selanik'teki çocukluğundan başlayarak askeri liseye yazılması, dünya görüşünü oluşturması, askeri ataşeliği, Çanakkale ve Kurtuluş Savaşı, devrimleri planlaması gibi konular işlenir. Ayrıca, albümde yer alan "Hesap Vakti" bölümünde, insan zekası ve kültürünün bütünlüğü, sanata ve bilime önem verilmesi gerektiği gibi mesajlar da bulunur.

Tarım Devrimi (Neolitik Devrim), insan topluluklarının ilk kez tarım yapmasıyla gerçekleşen ve bu toplumların sosyo-ekonomik yapılarında devrimsel dönüşümler yaratan süreçtir. Sanayi Devrimi, buhar makinesinin endüstride kullanılmaya başlaması sonucunda üretimde kas gücünün yerini makine gücüne bırakmasıyla ortaya çıkan değişimlerdir. Tarım ve Sanayi devrimlerinin gözlemlenen en belirgin ortak özellikleri şunlardır: Her ikisi de üretim alanında gerçekleşmiştir. Dünya medeniyetine zenginlikler katmışlardır. Yeryüzündeki insan popülasyonunda artışa neden olmuşlardır. Tarım Devrimi öncesinde 5-10 milyon olarak tahmin edilen insan nüfusu, devrim sonrasında 750 milyona, Sanayi Devrimi sonrasında ise günümüzdeki nüfus olan 7,8 milyara ulaşmıştır.

Bölücü cemiyetlerin ortak özellikleri: İtilaf Devletleri tarafından desteklenme. Milli varlığa düşman olma. Bağımsız devlet kurma amacı taşıma. Anadolu'daki işgalleri kolaylaştırma. Ulusal bağımsızlık ve ulusal egemenlik ilkelerine aykırı hareket etme. Örnekler arasında İngiliz Muhipleri Cemiyeti, Kürt Teali Cemiyeti, İslam Teali Cemiyeti, Wilson Prensipleri Cemiyeti ve Pontus Rum Cemiyeti sayılabilir.

Fransız İhtilali'nin bazı sonuçları: Mutlak monarşi yıkıldı ve anayasal monarşi kuruldu. İnsan hakları ve eşitlik kavramları önem kazandı. Milliyetçilik akımı yayıldı. Feodalite rejimi sona erdi. Demokrasi Kıta Avrupası'nda gelişmeye başladı. Çalışma saatleri düzenlendi. Kölelik kısmen kaldırıldı. Yeni cumhuriyetler kuruldu. Hanedan diplomasisi ve paralı asker sistemi sona erdi. Devrim karşıtı savaşlar başladı.

Devlet ve Devrim, Vladimir İlyiç Lenin tarafından yazılmıştır. Kitap, 1917 yılının Ağustos ve Eylül ayları arasında kaleme alınmıştır.