Destan

Dede Korkut'un 13. hikayesi, "Salur Kazan'ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi"dir. Bu hikaye, Prof. Dr. Metin Ekici tarafından 2019 yılında duyurulan ve Türkistan'da bulunan yeni bir nüshada yer almaktadır.

Oğuz Kağan Destanı'nın yapay olduğuna dair bir iddia bulunmamaktadır. Ancak, destanın farklı dönemlerde yazılmış versiyonları ve mitolojik unsurlar içermesi, bazı araştırmacılar tarafından dikkate alınmıştır. Farklı Dönemlerde Yazılmış Versiyonlar: Destan, XIII ile XVI. yüzyıllar arasında Uygur harfleriyle, XIV. yüzyıl başında Farsça ve XVII. yüzyılda Ebü’l-Gazî Bahadır Han tarafından Türkmenler arasındaki sözlü rivayetlerden yararlanılarak yazılmıştır. Mitolojik Unsurlar: Destan, mitolojik unsurlar barındırmakta olup, bu unsurlar dönemin tarihi gerçeklerini gizleyebilmektedir. Bu özellikler, destanın tarihsel ve bilimsel açıdan tam anlamıyla "yapay" olduğunu değil, karmaşık bir tarihsel geçmişe sahip olduğunu göstermektedir.

Gılgamış Destanı, Sümerlerin ilk edebiyat eseridir. MÖ 2500-3000 yılları arasında Sümerce yazılmış 12 kil tablete kaydedilmiştir.

Odysseia destanının bazı film uyarlamaları: Ulysses (1954). Nerdesin Be Birader? (2000). The Odyssey (2026). Ayrıca, 2024 yapımı The Return filmi de destanın son bölümlerinden uyarlanmıştır.

Destan ve masalların anonim olmasının nedeni, bu edebi eserlerin genellikle sözlü gelenekte ortaya çıkması ve uzun yıllar boyunca nesilden nesile aktarılması sırasında yazarlarının unutulmasından kaynaklanmaktadır. Destanlar, ilk olarak halk belleğinde mitleşir ve masallaşır, daha sonra ozanlar tarafından şiirleştirilir ve sazla söylenir. Masallar da benzer şekilde, sözlü gelenekte anlatılırken yazarlarının kim olduğu unutulur ve anonim hale gelir.

Oğuz Kağan Destanı'nın en eski nüshası Uygur alfabesiyle yazılmıştır. Bu nüsha, Paris Millî Kütüphanesi'nde bulunmaktadır.

"Va Mutasımah" ifadesi, Abbasi Halifesi Mutasım Billah döneminde yaşanan bir olaya atıfta bulunur. Olay şu şekilde gelişir: Rum valisi, yağmaladığı Müslüman kasabalarından birinde bir Müslüman kadını esir alır. Kadına işkence edilirken kadın, "Va Mutasımah! Neredesin ey Mutasım!" diye feryat eder. Rum valisi, kadınla dalga geçerek "Tabi, Mutasım beyaz atlı ordularıyla şimdi gelir ve seni kurtarır" der. Bu haber hilafet sarayına ulaştığında Mutasım, "O kadını esaretten kurtarmadan, bana yeme içme yok!" der. Mutasım, 4.000 kişilik süvari birliğinin öncülük ettiği büyük bir ordu hazırlar ve bizzat bu orduya komutanlık ederek şehri fetheder. Rum valisini öldürüp, kendisine haykıran kadını esaretten kurtarır. Günümüzde bu ifade, işgal altındaki Müslüman halkların ortak haykırışı olarak da kullanılmaktadır.

10. sınıf edebiyat ders kitabı sayfa 146'da farklı yayınevlerine ait çeşitli içerikler bulunmaktadır: Düşler Yayıncılık: Bu yayınevine ait kitapta, sayfa 146'da "10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları" yer almaktadır. Meb Yayınları: Bu yayınevine ait kitapta, sayfa 146'da "10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları ve Hazırlık Soruları" bulunmaktadır. Beşgen Yayınları: Bu yayınevine ait kitapta, sayfa 146'da "10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitabı Cevapları ve Metni Anlama ve Çözümleme Soruları" yer almaktadır. Nova Yayınları: Bu yayınevine ait kitapta, sayfa 146'da "Âşık Tarzı Halk Şiiri (Koşma, Semai)" ile ilgili içerikler bulunmaktadır.

Oğuz Kağan Destanı'nda Oğuz Kağan, çeşitli ülkelere karşı savaşmıştır. Bunlar arasında: Urum Kağan: Oğuz Kağan, Urum Kağan'ın emirlerini dinlemediği için ona karşı savaşmış ve zafer kazanmıştır. Çürçet Kağan: Çürçetlerin kağanı ve halkı da Oğuz Kağan'a boyun eğmeyince büyük bir savaş olmuş ve Oğuz Kağan galip gelmiştir. Barkan: Barkan adlı ülkenin kağanı Masar ile de savaşmış ve kazanmıştır. Ayrıca, Oğuz Kağan'ın Tatar ve Saklap gibi diğer bazı topluluklarla da savaştığı belirtilmektedir.

Oğuz Kağan Destanı'nın tam metni bulunamamıştır, çünkü ilk şekli günümüze ulaşamamıştır. Destanın üç farklı yazması bulunmaktadır: 1. Uygurca. 2. Çağatayca. 3. Farsça.

Türeyiş Destanı, Uygur Türklerine aittir. Yaratılış Destanı ise Altay Türklerine aittir.

Köroğlu Destanı ve Kör Oğlu Destanı aynı değildir, ancak Köroğlu Destanı'nda geçen "Köroğlu" ismi, "kör oğlu" anlamına gelebilir. Köroğlu, 16. yüzyılda yaşadığı düşünülen halk ozanı ve kahramanıdır. "Kör Oğlu" ifadesi, Köroğlu'nun isminin bir yorumu olup, "korun oğlu" veya "toprağın oğlu" anlamlarına da gelebilir. Köroğlu Destanı, Türk dünyasında, özellikle Anadolu ve Orta Asya’da yüzyıllar boyunca işlenmiş ve farklı versiyonları oluşmuştur.

Odysseia, MÖ 8. yüzyılda yazılmıştır. Bilim insanları, destanın MÖ 8. yüzyılın sonlarında, Anadolu'nun bir kıyı kenti olan İyonya'da oluşturulduğunu tahmin etmektedir.

En önemli yapma destan olarak birkaç örnek öne çıkmaktadır: İlahi Komedya (Dante, İtalya). Kayıp Cennet (Milton, İngiliz). Kurtarılmış Kudüs (Tasso, İtalya). Çılgın Orlando (Ludovico Ariosto, İtalya). Üç Şehitler Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türk). Çanakkale Destanı (Fazıl Hüsnü Dağlarca, Türk). Kuvayi Milliye Destanı (Nazım Hikmet, Türk). Yapma destanlar, bir yazarın yakın zamandaki olayları ele alarak doğal destanlara benzetmesiyle ortaya koyduğu eserlerdir.

İlyada ve Odysseia destanlarını Türkçeye çeviren bazı kişiler: Azra Erhat ve A. Kadir. Doç. Dr. Sema Sandalcı. Ayrıca, Ahmet Cevat Emre ve Everest Yayınları da İlyada'nın Türkçe çevirilerini yapmıştır.

Uygur Türeyiş ve Göç Destanları, içeriklerinin birbirini tamamlaması nedeniyle birbirine bağlıdır. Türeyiş Destanı, Uygurların erkek bir kurttan türemesini anlatır.

Aşık Sümmani, daha çok hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Şiirlerinde işlediği başlıca konular: Aşk ve hasret; Tasavvuf; Nasihat; Kahramanlık. Ayrıca, hiciv türünde az sayıda şiiri bulunmaktadır.

"Gitti Canımın Cananı" türküsünün veya şarkısının hikayesi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Türkü: "Gitti Canımın Cananı" bir Urfa türküsüdür. Şarkı: Aygün Deniz'in yazısına göre, bir aşk hikayesini anlatır. Ayrıca, "Gitti Canımın Cananı" Zembilli dizisinde de kullanılmıştır.

5. sınıf "Masal ve Destanlarımız" ders kitabının 111. sayfasında, sayfa cevapları bulunmaktadır. Bu tür içerikler, genellikle öğrencilerin ders kitabı sorularını çözmelerine yardımcı olmak amacıyla yayınlanmaktadır. Daha fazla bilgi için aşağıdaki siteleri ziyaret edebilirsiniz: derskitabicevaplarim.com; onlineodev.com; evvelcevap.com.

Oğuz Han'ın gerçek adı, kaynaklarda belirtilmemiştir. Oğuz Han, Türk ve Altay mitolojisinde Oğuz Türklerinin atası olarak kabul edilen efsanevi bir kahramandır. Bazı kaynaklarda, Oğuz Han'ın Türkçe "Alp Er Tunga", Çince "Mete" veya Farsça "Efrâsiyâb" olduğu da rivayet edilmektedir. Ancak, bu isimler farklı tarihsel figürlerle ilişkilendirilmiş olup, Oğuz Han'ın gerçek adı olarak kesin bir şekilde kabul edilmemiştir.