Danişmend Gazi Destanı'nın konusu, 11. yüzyılda yaşamış Türk devlet adamı Melik Danişmend Gazi'nin hayatını, savaşlarını ve Anadolu'daki bazı şehirleri fethini anlatmaktır. Destan, Anadolu'nun Müslüman-Türklerin hakimiyetine girmesini ve bu süreçte yaşanan kahramanlıkları destansı bir dille aktarır. Eserde ele alınan bazı konular: İslam'a geçiş: Hristiyanların, Danişmend Gazi'nin kerametlerini ve savaşlardaki başarılarını gördükten sonra Müslüman olması. Mistik unsurlar: Hızır'ın yardım etmesi, peygamberlerin rüyalarda görülmesi ve fetihlere yönlendirmesi. Tarihi ve efsanevi unsurlar: Danişmend Gazi'nin Niksar'da pusuya düşürülerek şehit edilmesi ve yerine oğlu Melik Gazi'nin geçerek babasının fetihlerine devam etmesi. Danişmendname, önce sözlü gelenekte anlatılmış, daha sonra 1245 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı II. İzzeddin Keykâvus’un emriyle İbn Âlâ tarafından yazıya geçirilmiştir.