Çıraklık

Staj ve çıraklık mağdurları, staj ve çıraklık dönemlerinde başlayan sigorta sürelerinin emeklilik hesabına dahil edilmesini istiyor. Bu kapsamda mağdurların talepleri: İlk SGK numarasının alındığı tarihin, emeklilik için başlangıç kabul edilmesi. Eksik primlerin borçlanılarak tamamlama hakkı verilmesi. 2025 yılı sonuna kadar, staj ve çıraklık sürelerinin borçlanılabilmesine olanak tanıyan sınırlı bir düzenleme yapılması bekleniyor.

Çıraklık ve staj süreleri, belirli meslek grupları için borçlanma yoluyla geriye dönük olarak borçlanabilir. Borçlanma yapılabilecek süreler: Avukatlık staj süreleri; Hekimlerin fahri asistanlıkta geçen süreleri; Yurt dışında resmi öğrenci olarak geçen öğrenim süreleri; Polis akademisinde veya yüksekokul ve fakültelerde Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okunan eğitim süreleri. Borçlanma hakkı bulunmayan süreler: Çıraklık ve staj dönemlerinde, emeklilik primi olarak adlandırılan uzun vadeli sigorta olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigorta koluna prim ödenmediği için bu süreler; Meslek lisesi veya meslek yüksekokulunda staj yapılan tarihler. Borçlanma başvurusu, SGK'ya yazılı dilekçe ile yapılır. 2025 yılı itibarıyla, çıraklık ve staj sürelerinin borçlanılmasıyla ilgili yasal bir düzenleme henüz yasalaşmamıştır.

Staj sigortası ile çıraklık aynı değildir. Staj sigortası, eğitimini tamamlayan ve mesleğinin inceliklerini öğrenmek adına bir işte çalışmaya başlayan stajyerlere yapılması zorunlu olan bir sigorta türüdür. Çıraklık sigortası ise 3308 sayılı Kanun kapsamında, aday çırak ve çıraklar için meslek hastalığı ve iş kazası ile hastalık sigortası olarak tanımlanır. Her iki sigorta türü de SSK kapsamında bulunsa da, emekliliğe yarayan yaşlılık-malullük ve ölüm sigortaları kapsamında değildir.

Çıraklık ve staj sigortası mağdurları, staj veya çıraklık döneminde sigorta girişi yapılmış olup, bu sürelerin emekliliğe sayılmaması nedeniyle emeklilik hakkı elde edemeyen kişilerdir. Bu mağdurlar arasında şunlar yer alır: Meslek liselerinde veya çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çıraklar; Lise ve üniversite döneminde staj yapan öğrenciler; Alan ve tamamlayıcı eğitim alanlar; Kamu destekli projelerde bursiyer olarak çalışanlar; Üniversitelerde yarı zamanlı çalışan öğrenciler. Bu mağduriyetin giderilmesi için, 2025 yılında TBMM'ye yasa teklifi sunulmuştur.

Staj ve çıraklık mağdurları, staj ve çıraklık dönemlerinde sigorta girişi yapılan ancak bu süreleri emekliliğe saydıramayan kişileri kapsar. Bu kapsama giren bazı gruplar: Meslek liselerinde ya da çıraklık eğitim merkezlerinde eğitim gören çıraklar; Lise ve üniversite döneminde staj yapan öğrenciler; Alan ve tamamlayıcı eğitim alan kişiler; Kamu destekli projelerde bursiyer olarak çalışanlar; Üniversitelerde yarı zamanlı çalışan öğrenciler. Ayrıca, 1990-2000 yılları arasında meslek lisesi mezunu olanlar da bu düzenlemeyi beklemektedir. Staj ve çıraklık mağdurlarının emeklilik hakkı kazanabilmesi için, staj sürelerinin borçlanılarak sigorta başlangıcına dahil edilmesi talep edilmektedir.

Mevcut yasal düzenlemelere göre staj ve çıraklık sigortası emeklilikte geçerli değildir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu’na göre çırakların eğitimi sırasında kısa vadeli sigorta primleri işveren veya devlet tarafından ödenmektedir. Ancak, TBMM'de staj ve çıraklık dönemlerinin emeklilik hesaplamasına dahil edilmesi için bir yasa tasarısı bulunmaktadır.

Marangoz olabilmek için gerekli nitelikler: Eğitim: Lise veya dengi bir diplomaya sahip olmak gereklidir. Fiziksel Uygunluk: Marangozluk fiziksel olarak zorlu bir iştir; uzun saatler boyunca ayakta durmak ve ağır malzemeleri kaldırmak gerekir. El Becerisi ve Teknik Bilgi: Ahşap malzemeleri kesme, şekillendirme, birleştirme ve monte etme gibi becerilere sahip olmak gerekir. Problem Çözme Yeteneği: Ölçüm hataları, malzemelerdeki kusurlar veya montaj problemleri gibi durumlarla başa çıkabilmek gerekir. Yaratıcılık: Müşteri taleplerine uygun yenilikçi tasarımlar yapabilmek önemlidir. İş Güvenliği Bilinci: Güvenlik kurallarına ve prosedürlere uymak, iş kazalarını önlemek gerekir. Marangoz olmak için en az ilkokul mezunu olmak ve 14-18 yaş arası ise çıraklık belgesi almak için mesleki eğitim merkezine başvurulabilir.

Çıraklık ve staj sigortasının eşitlenmesi için yasal bir düzenleme gerekmektedir. Bu kapsamda, hükümet tarafından staj ve çıraklık sürecinde yapılan sigorta girişlerinin emeklilik başlangıcı sayılması yönünde bir yasal düzenleme gündeme alınmıştır. Hazırlanması beklenen yasa taslağında şu unsurlar yer alabilir: Staj ve çıraklık dönemlerindeki sigorta girişlerinin emeklilik başlangıcı olarak kabul edilmesi; Bu sürelerin prim gününe eklenmesi; Geriye dönük hizmet borçlanması seçeneklerinin sunulması. Bu düzenlemenin yasalaşması, özellikle EYT düzenlemesinden yararlanamayan ancak aynı dönemde staj ya da çıraklıkla sigorta girişi yapılmış olan vatandaşlar için erken emeklilik imkanı yaratabilir. Konuyla ilgili güncel bilgiler için TBMM'deki kademeli emeklilik düzenlemesinin detayları takip edilebilir. Yasal düzenlemeler hakkında doğru ve güncel bilgi almak için bir avukata danışılması önerilir.

2025 yılı itibarıyla çıraklık ve staj sigortası EYT'ye dahil edilmemiştir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin'in açıklamalarına göre, staj süresi EYT kapsamında değerlendirilmemektedir. Ancak, bu konuda kamuoyunda baskı ve beklenti devam etmektedir. Staj ve çıraklık sigortası ile ilgili en güncel bilgileri almak için resmi kaynakları ve güncel haberleri takip etmek önemlidir.

Evet, staj ve çıraklık mağdurları için meclisten müjde geldi. Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne (TBMM), staj ve çıraklık başlangıç tarihlerinin sigorta başlangıcı sayılması talebini içeren 10 maddelik bir teklif sunuldu. Hazırlanması beklenen yasa taslağında şu unsurların yer alabileceği belirtiliyor: Staj ve çıraklık dönemlerindeki sigorta girişlerinin emeklilik başlangıcı olarak kabul edilmesi; Bu sürelerin prim gününe eklenmesi; Geriye dönük hizmet borçlanması seçeneklerinin sunulması. Ancak, düzenlemenin ne zaman yasalaşacağı henüz kesin olarak belirlenmedi.

Çırak olarak çalışılabilecek bazı meslekler: İnşaat ve yapı alanı: elektrikçi, inşaat işçisi, çatı ustası, ısıtma ve soğutma sistemleri uzmanı, boyacı. Otomotiv ve mekanik: otomobil tamircisi, motor ustası, araç bakım teknisyeni, oto elektrikçisi. Ticaret ve hizmet sektörü: kuaför, aşçı, garson, barmen, otelcilik ve turizm. Tekstil ve moda sektörü: terzi, ayakkabı yapımcısı, tekstil personeli, tasarımcı. Sağlık alanı: eczacılık teknikeri, diş teknisyeni, tıbbi cihaz teknisyeni. Ziraat ve tarım: tarım işçisi, hayvancılık uzmanı, sera yöneticisi. Diğer meslekler: tesisatçı, demirci, camcı, ayakkabıcı, marangoz. Çırak olabilmek için genellikle en az ilkokul mezunu olmak ve 14-19 yaş aralığında olmak gerekir.

Çıraklık eğitimi alınabilecek bazı bölümler: İnşaat ve yapı alanı: elektrikçi, inşaat işçisi, çatı ustası, ısıtma ve soğutma sistemleri uzmanı, boyacı, çimento ve alçı uygulama ustası. Otomotiv ve mekanik: otomobil tamircisi, motor ustası, araç bakım teknisyeni, yedek parça montajcısı, oto elektrikçisi. Ticaret ve hizmet sektörü: kuaförlük, aşçılık, garsonluk, barmenlik, otelcilik ve turizm. Tekstil ve moda sektörü: terzi, ayakkabı yapımcısı, tekstil personeli, tasarımcı. Sağlık alanı: eczacılık teknikeri, diş teknisyeni, tıbbi cihaz teknisyeni. Ziraat ve tarım: tarım işçisi, hayvancılık uzmanı, sera yöneticisi. Ayrıca, Mesleki Eğitim Merkezleri'nde 193 farklı dalda çıraklık eğitimi alınabilmektedir.

Mesleki Eğitim Kanunu'na göre çıraklık eğitimi süresi, meslekler itibariyle ilgili kurum ve kuruluşların görüşleri alınarak Bakanlıkça en az iki, en çok dört yıl olarak belirlenir. Bu süre kesintisiz olarak devam eder.

Evet, çırak olarak okuyan biri üniversiteye gidebilir. Çıraklık eğitimini tamamlayanlar, kalfalık ve ustalık belgesi almaya hak kazanır. Ayrıca, Mesleki Eğitim Merkezleri artık lise diploması da vermektedir.

2024 yılı itibarıyla, 1 Ekim'den itibaren mesleki eğitim merkezi öğrencilerine verilen devlet desteği, 6764 sayılı Kanunla yapılan değişiklik nedeniyle kaldırılmıştır. 2025 yılında ise çıraklık maaşının neden kaldırıldığına dair spesifik bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, 2025 yılı için çırak maaşının, asgari ücretteki artışa bağlı olarak devlet desteğiyle birlikte yeniden düzenlendiği bilinmektedir.

Hayır, çırak olarak sigorta girişi olanlar EYT'den yararlanamaz. EYT düzenlemesinden, ilk sigortalılık başlangıcı 8 Eylül 1999 ve öncesi olan ve prim gün sayısı ile sigortalılık süresini doldurmuş, ancak yaşını dolduramamış olanlar yararlanabilmektedir.

11 yaş, çıraklık için erken bir yaş olarak kabul edilir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'na göre çırak olabilmek için en az 14 yaşını doldurmuş ve 19 yaşından gün almamış olmak gerekir. Bazı kaynaklarda, 2012 yılında AK Parti'nin sunduğu yasa teklifiyle çıraklık yaşının 11'e indirildiği belirtilse de, bu teklif yasalaşmamıştır.

Kasaplar genellikle 3 yıl çıraklık yaparlar. Ancak, bazı ülkelerde kasaplık yapabilmek için sertifikaya dayalı ve denetlenen bir sistem bulunmaktadır. Türkiye'de kasaplık çıraklık belgesi almak için ise belirli bir süre sınırlaması yoktur; belge, süre sınırlaması olmadan geçerlidir.

Hayır, 11 yaşa kadar çıraklık zorunlu değildir. 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu'na göre, çırak olabilmek için en az 14 yaşını doldurmuş ve 19 yaşından gün almamış olmak gerekmektedir. Ancak, 2012 yılında yapılan bir yasa değişikliği ile çıraklık yaşı 11'e indirilmek istenmiş, ancak bu değişiklik Türkiye'nin uluslararası taahhütlerine aykırı olduğu için kabul edilmemiştir.

İnat çırak, belirli bir meslek veya sanatı öğrenmek amacıyla usta veya kalfa gözetiminde çalışan kişidir. İnat çırakların genel olarak yaptığı işler: Ustanın verdiği görevleri yerine getirmek. İş yeri temizliği ve düzenine katkı sağlamak. Araç ve gereçlerin bakımına yardımcı olmak. Müşterilerle iletişim kurmak. Pratik beceri kazanmak.