Çığ

Çığa yakalanmamak için şu önlemler alınabilir: Eğitim almak: Çığ riskine karşı hazırlık ve korunma yöntemlerini öğrenmek için eğitim programlarına katılmak. Riskli bölgelerden uzak durmak: Yüksek riskli bölgeleri geçerken grubun emniyetli bir yerde beklemesi ve birer birer geçilmesi önerilir. Hava durumunu takip etmek: Yoğun kar yağışı ve şiddetli rüzgarın uzaması yüksek çığ riskini doğurduğundan, bu durumlarda tehlikeli alanlardan uzak durulmalıdır. Yamaçları ağaçlandırmak: Yamaçlardaki orman ve bitki örtüsü, çığ düşmesini azaltır. Aile afet planı yapmak: Çığ riski, aile afet planında göz önünde bulundurulmalıdır. Çığa yakalanılması durumunda ise soğukkanlı kalıp, çığın daha az ve yavaş olduğu kenar kısımlarına doğru hareket etmek ve yerden destek alarak yüzeyde kalmaya çalışmak gerekir.

Perdeleme yöntemi, farklı alanlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: Takım sporlarında perdeleme: Bir oyuncunun, savunma oyuncusunu engellemek veya yavaşlatmak amacıyla vücudunu stratejik şekilde kullanarak takım arkadaşına alan yaratmasıdır. Edebiyat ve sinemada perdeleme: Anlamı dolaylı bir şekilde sunma tekniğidir. Perdeleme (pelerinleme) teorileri: Bilimsel olarak bir elektromanyetik görünmezlik pelerini oluşturma fikrine dayanır. Perdeleme sistemi: Pencerelere takılan kumaşlarla evin içindeki konforu, enerji verimliliğini ve mahremiyeti etkileyen bir sistemdir.

Çığ perdeleme, çığ tehlikesi bulunan bölgelerdeki yapıların güvenliğini artırmak için kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde, aşağı doğru düşen kar kütlesinin önüne setler konularak kütlenin aşağı akması önlenir. Çığ perdeleme, özellikle dağlık bölgelerdeki köyler ve kayak merkezleri gibi riskli alanlarda sıklıkla kullanılır.

Gökhan Yılmaz adlı iş makinesi operatörü, Artvin'in Şavşat ilçesinde meydana gelen çığda hayatını kaybetmiştir.

Çığın en tehlikeli olduğu yerler, 30°-40° eğimli yamaçlardır. Çığ, genellikle bitki örtüsü olmayan, dağlık ve eğimli arazilerde görülür.

Türkiye'de en tehlikeli çığ olaylarının yaşandığı iller arasında Bingöl, Tunceli ve Bitlis bulunmaktadır. Çığ riski, özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde yüksektir. Çığ riski taşıyan bölgelerde bulunurken, güvenlik önlemlerinin alınması ve yetkililerin uyarılarına dikkat edilmesi önemlidir.

Çığ, dolaylı olarak birkaç doğal afete yol açabilir: Sel. Tsunami. Altyapı hasarı. Ayrıca, çığlar doğrudan can ve mal kaybına, çevresel bozulmaya ve ekonomik kayıplara da neden olabilir.

Çığ, genellikle şu şartlarda oluşur: İklim özellikleri: Mevcut kar örtüsü üzerinde bir defada 20-25 cm’den fazla kar yağması ve yağmurun kar örtüsüne ısı kazandırarak su içeriğini artırması. Yamaç eğimi: 28° ile 45° arasındaki eğimlerde çığ riski artar; 50°’nin üstündeki yamaçlarda kar tutunamaz, 25°’nin altındaki eğimlerde ise küçük çaplı çığlar görülür. Yamaç bakısı: Kuzeybatı ve güneydoğu bakıları, gölgeli olmaları nedeniyle daha sık çığ oluşumuna neden olur. Kar tabakalarının yapısı: Kar balkonları ve kornişler, çığ oluşumunu tetikleyebilir. Yamaç örtüsü: Düz ve otlu yamaçlar, çığ oluşumunu kolaylaştırır; küçük çalılarla kaplı araziler ise karı tutabilir. Jeolojik ve toprak özellikleri: Pürüzsüz çıplak kayalık alanlar ve killi topraklar, çığ oluşumuna daha elverişlidir. Çığ oluşumu için gerekli şartlar oluştuğunda, başlangıç için bir ilk harekete, yani tetikleyiciye ihtiyaç vardır.

Çığ felaketi, genellikle bitki örtüsü olmayan engebeli, dağlık ve eğimli arazilerde, vadi yamaçlarında tabakalar halinde birikmiş olan kar kütlesinin iç ve/veya dış kuvvetlerin etkisi ile başlayan bir ilk hareket sonucu yamaçtan hızla kaymasıyla oluşur. Çığlar, insanlara zarar verebilecek kadar küçük boyutta veya orman alanlarına ve yerleşim yerlerine zarar verebilecek kadar büyük boyutlarda olabilir. Türkiye'de özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'nde kar yağışı ile görülen tehlikelerden birisidir. Dünyada yaşanan en büyük çığ felaketlerinden biri, 31 Mayıs 1970 tarihinde Peru kıyılarında meydana gelmiştir.

20 Şubat 2025 tarihinde Van'ın Başkale ilçesinde, yol açma çalışmaları sırasında iş makinesinin üzerine çığ düştü. Çığ altında kalan iş makinesi, ekiplerin yoğun çabaları sonucu kurtarıldı ve yol yeniden ulaşıma açıldı.

Kar kütleleri, çeşitli nedenlerle tehlikeli olabilir: Çığ riski: Kar kütlelerinin hızla aşağı doğru hareket etmesi, insanların veya hayvanların üzerine düşerek boğulma ya da yaralanmalara yol açabilir. Maddi hasar: Çığlar, yollar, köprüler, evler ve diğer yapılar üzerinde yıkıcı etkiler yapabilir. Ulaşım aksamaları: Çığ nedeniyle yollar kapatılarak araçların, özellikle acil yardım taşıyanların ulaşımı geciktirilebilir. Çevresel etkiler: Ormanlık alanları tahrip edebilir, bitki örtüsünü yok edebilir ve hayvan habitatlarını bozabilir. Sel riski: Çığın erimesiyle birlikte biriken kar, ani su baskınlarına ve sellere neden olabilir. Ayrıca, çatılarda biriken kar kütleleri, saçak altında geçen insanlar ve park edilen araçlar için tehlike oluşturarak can ve mal kayıplarına yol açabilir.

Çığ sırasında bağırmak doğru bir harekettir. Çığ sırasında, bağırarak veya başka ses kaynakları (korna, çan, ıslık vb.) kullanarak çevredekilerin uyarılması önerilir. Ancak, karda ses iletiminin az olduğu unutulmamalıdır.

Kızılkaya kışın ağır kar koşulları ve dik, kaygan, buzlu araziler ile karakterizedir. Ayrıca, çığ tehlikesi de kış aylarında Kızılkaya'da karşılaşılan bir diğer önemli sorundur.

Çığın en tehlikeli anı, çığın hareketi ve tahribata yol açtığı süreçtir. Tehlike ayrıca, çığın insanları solunum sıkıntısı ve sıkışmaya yol açacak şekilde altına alması durumunda da artar.

Çığ felaketlerinde hayatını kaybeden kişilerin sayısına ve fotoğraflara aşağıdaki kaynaklardan ulaşabilirsiniz: 1. 2020 Van Çığ Faciası: 4-5 Şubat 2020 tarihlerinde Van'da meydana gelen çığ felaketlerinde toplam 42 kişi hayatını kaybetti. 2. Erzurum Palandöken Çığ Düşmesi: 21 Aralık 2024 tarihinde Erzurum Palandöken'de yaşanan çığ felaketinde 1 kişi öldü, 3 kişi kurtarıldı. 3. Artvin Çığ: Artvin'in Yusufeli ilçesinde 4 Mart 2023 tarihinde yaşanan çığda hayatını kaybeden dağcılardan birinin Erzurumlu Mustafa Tekin olduğu belirlendi.

Beş doğal afet ve korunma yolları: 1. Deprem: Öncesi: Dolap ve devrilebilecek eşyaları duvara sabitlemek, deprem planı hazırlamak, zorunlu deprem sigortası yaptırmak. Sırası: Sarsıntı sırasında sabitlenmemiş eşyalardan uzak durup, sağlam bir eşyanın yanına çöküp "Çök-Kapan-Tutun" hareketini yapmak. Sonrası: Elektrik ve gaz vanalarını kapatmak, acil durum çantasını alarak binayı terk etmek. 2. Sel: Öncesi: Yeşil alanları korumak ve artırmak, sel riski olan alanlarda teraslama ve ağaçlandırma yapmak. Sırası: Yüksek ve güvenli bir yere ulaşmaya çalışmak, suyun içinden geçmemek. 3. Çığ: Öncesi: Çığ riski olan bölgelerden yerleşimi önlemek, yamaçlardaki bitki örtüsünü korumak. Sırası: Çığın büyüklüğüne göre güvenli bir bölgeye ulaşmak, yerden destek alarak yüzme hareketleriyle yüzeyde kalmaya çalışmak. 4. Heyelan: Öncesi: Riskli bölgelerde yerleşimden kaçınmak, drenaj kanalları açmak. Sırası: Çamur ve heyelan akıntısından uzak durup, yüksek yerlere kaçmak. 5. Orman Yangını: Öncesi: Ormanları korumak, yangınla mücadele programları uygulamak. Sırası: Yangın sırasında açık alanda enerji hatlarından ve ağaçlardan uzak durmak.

Çığın altında kalmak, ciddi tehlikeler yaratabilir ve ölümcül sonuçlar doğurabilir. Olabilecek bazı durumlar: - Boğulma ve sıkışma: Büyük miktarda kar, buz ve kaya yığını nefes almayı zorlaştırır ve kurtulmak neredeyse imkansız hale gelebilir. - Yaralanma ve travma: Yüzeydeki nesnelerle çarpışma sonucu kırıklar, burkulmalar ve iç kanamalar gibi ciddi yaralanmalar meydana gelebilir. - Oksijen yetersizliği ve hipotermi: Çığın soğuk ve nemli ortamı hipotermiye yol açabilir, vücut ısısının düşmesi sonucu kişi bilinç kaybına uğrayabilir. - İkinci dalga tehlikesi: İlk çığın tetiklediği yerde ikinci bir çığın riski vardır, bu durum kurtarma çalışmalarını daha da zorlaştırabilir. - Panik ve bilinç kaybı: Sıkışma, yaralanma ve tehlikeli bir çevrede bulunmanın etkisiyle kişi panik yaşayabilir ve doğru kararlar almakta zorlanabilir.