Çığ

Palandöken Dağı'nda çığ düşmesinin başlıca nedenleri şunlardır: 1. Kar Tabakasındaki Zayıflıklar: Eğimli arazilerde yoğun kar birikiminin dış ve iç kuvvetlerin etkisiyle hızla yer değiştirmesi. 2. Dik ve Yamaçlı Yerler: Çığ tehlikesi, özellikle dik ve sarp arazilerde daha yüksektir. 3. Hava Koşulları: Aşırı kar yağışı ve rüzgar gibi hava faktörleri çığ riskini artırır. Ayrıca, yasaklı bölgelerde kayak yapılması gibi insan faaliyetleri de çığ düşmesine yol açabilir.

Palandöken'de çığ düşme anı şu şekilde gerçekleşti: 15 Şubat 2025 tarihinde, Palandöken Kayak Merkezi'nin kuzey pistinde bulunan "Yusufun Deresi" mevkiinde çığ düştü. Bu anlar, bölgedeki bir kayakçının cep telefonu kamerasına yansıdı.

Palandöken'de çığ düşmesi en çok Yusufun Deresi mevkisinde görülür.

Erzurum'da yaşanan çığ olayı şu şekilde gerçekleşti: 21 Aralık 2024 tarihinde, Palandöken Dağı'nda yüksek irtifa kampı yapan Judo Milli Takımı'nın Sultan Sekisi bölgesinde antrenman yaptığı sırada çığ düştü. İlk belirlemelere göre, kar yığını altında kalan milli sporcu Emre Yazgan hayatını kaybetti. Olayda yaralanan 3 sporcu ise Erzurum Şehir Hastanesi ve Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi'ne kaldırıldı.

Toz kar çığı, çığın en tehlikeli türüdür. Bu tür çığlar, yüksek hızda hareket eden ince kar parçacıklarından oluşur ve rüzgar etkisi ile büyük alanlara yayılabilir.

Çığ, yamaçlarda biriken kar kütlelerinin eğim yönünde kayması sonucu oluşur. Bu durumun başlıca nedenleri şunlardır: Yağış: Sürekli yağış alan bölgelerde kar tabakası kalınlaşır ve ağırlaşır, bu da çığ riskini artırır. Sıcaklık değişimleri: Sıcak hava dalgaları, kar tabakasının altında bulunan bir tabakanın erimesine neden olabilir ve suyun kar kristalleri arasına sızmasıyla yer çekimi etkisiyle kar kütleleri hareketlenir. Rüzgar: Güçlü rüzgarlar karın bir taraftan diğer tarafa taşınmasına ve dengesizlik oluşmasına yol açar. İnsan etkisi: Kayak yapma veya dağcılık gibi faaliyetler, kar tabakasının stabilitesini bozabilir. Çığ oluşumunu önlemek için alınabilecek tedbirler şunlardır: Riskli bölgelerin belirlenmesi: Çığ tehlikesinin yüksek olduğu bölgelerden kaçınılmalıdır. Erken uyarı sistemleri: Hava tahminleri geliştirilerek çığların oluşabileceği bölgelerde yaşayan insanlar zamanında bilgilendirilebilir. Yapılaşmanın sınırlanması: Risk analizleriyle belirlenen yüksek riskli alanlarda yapılaşma engellenmeli veya uygun önlemler alınarak yapılar güçlendirilmelidir. Eğitim ve farkındalık: Halkın çığ tehlikesi konusunda bilinçlenmesi ve doğru davranışları benimsemesi için eğitim programları düzenlenmelidir.

Çığda kurtarma operasyonu şu adımlarla gerçekleştirilir: 1. Çağrı Alınması ve Hazırlık: Çığ düşme çağrısı alındığında, olay yerine intikal edecek personel ve ekipmanlar hazır hale getirilir. 2. Organizasyon ve Güvenlik: Çığ bölgesinde bir lider belirlenir ve arama-kurtarma çalışmaları bu kişinin yönlendirmesiyle yapılır. 3. Görsel Arama: Kar yüzeyinde kurbanlara ait giysi, donanım ve beden kısımları dikkatle araştırılır. 4. Sinyal Araması: Kurbanlarda çığ arama cihazı varsa, sinyal aramasıyla çalışmalara başlanır. 5. Kaba Arama: Kurbana 3 metre yaklaşmak için yapılan aramadır. 6. Hassas Arama: Kurbanın kesin yerini belirlemek için yapılan aramadır. 7. Nokta Sondalamaları: Kurbanın kar altındaki yerini ve derinliğini belirlemek için yapılır. 8. Kurtarma: Kazazedeye ulaşıldığında, acil tıbbi yardım uygulanır ve güvenli bir şekilde tahliye edilir. Bu süreçte, ikincil çığ düşme riskine karşı dikkatli olunmalı ve yüksek güvenlik önlemleri alınmalıdır.

Hindistan'ın Uttarakhand eyaletinde meydana gelen çığ felaketinde 46 kişi kurtarıldı.

Çığ kurtarma ekibi, afet durumlarında arama ve kurtarma operasyonlarını yürüten 10 kişiden oluşur.

Türkiye'de en çok çığ Doğu Anadolu Bölgesi'nde görülmektedir. Bunun yanı sıra çığ olaylarına Bitlis, Bingöl, Tunceli, Malatya ve Erzincan illerinde de sıkça rastlanmaktadır.

Meteoroloji, Malatya'yı iki farklı konuda uyardı: 1. Çığ Tehlikesi: Malatya ve çevresindeki yüksek, dağlık ve dik yamaçlı kesimlerde mevsim normallerinin üzerinde seyreden hava sıcaklıkları nedeniyle çığ riski bulunmaktadır. 2. Toz Taşınımı: Suriye ve Irak üzerinden gelecek toz taşınımı nedeniyle mantar ve bakteri içeren tozun Malatya'da da görülmesi bekleniyor.

Çığ, çeşitli faktörlerin etkisiyle oluşan doğal bir afettir. Başlıca nedenleri şunlardır: 1. Yoğun kar yağışı. 2. Kar tabakası. 3. Dik eğimler. 4. Yüksek sıcaklıklar. 5. Rüzgar yönü. 6. Depremler. 7. İnsan faaliyetleri.

Doğu Karadeniz'in iç kesimlerinin yüksekleri ile Doğu Anadolu'nun doğusundaki dik ve eğimli yamaçlarda çığ tehlikesi bulunmaktadır. Bu bölgelerde buzlanma, don ve ulaşımda meydana gelebilecek olumsuzluklara karşı dikkatli ve tedbirli olunması gerekmektedir. Güncel hava durumu ve çığ riski bilgilerini yerel meteoroloji kaynaklarından takip etmek önemlidir.

Çığ kurtarma sondası (probe), çığ altında kalan kişinin yerini belirlemek için kullanılır. Kullanımı şu şekildedir: 1. Hazırlık: Sondayı kullanmadan önce, sondanın 220 cm uzunluğunda olduğundan emin olunmalıdır. 2. Kullanım: Bir elle sondanın kablosu tutulup, sondayı aşağıya doğru atarak yerçekimini kullanarak açılmasını sağlayın. 3. Arama: Sondayı, kazazede ile temas edinceye kadar kullanın. 4. Yöntem: Sondalama sırasında, sondayı kara dik olarak tutun ve her bir delik arasındaki boşluk 25 cm olacak şekilde arama yapın. Çığ kurtarma sondası kullanırken, ikincil travmalara yol açmamak için sondayı çok sert batırmaktan kaçınılmalıdır.

Türkiye'deki en büyük çığ felaketi, 1992 yılında Hakkari'de meydana gelmiştir.

Heyelan, diğer doğal afetlerin tetikleyicisi olabilir: 1. Seller: Heyelan, akarsu yataklarını doldurarak sellerin oluşmasına neden olabilir. 2. Çığ: Engebeli arazilerde heyelan sonucu kayaların yuvarlanması çığ riskini artırır. 3. Toprak Kaymaları: Yamaçlarda aşırı yağış ve killi toprakların yumuşaması sonucu toprak kaymaları meydana gelir. Ayrıca, heyelan deprem gibi doğal afetler sırasında da artabilir.

Kar kütlelerinin yamaçlardan aşağı doğru kaymasına "çığ" denir.

Çığa maruz kalındığında kurtulmak için şu adımlar izlenmelidir: 1. Soğukkanlılığı korumak: Çığın büyüklüğüne ve hızına bakarak en kısa sürede riskli alanı terk etmek ve daha güvenli yerlere ulaşmaya çalışmak önemlidir. 2. Yüzeyde kalmaya çalışmak: Sırt çantası taşıyorsanız çıkarmayın, çığın daha yavaş ve kenar kısımlarına ulaşmaya çalışın. 3. Ses çıkarmak: Bağırarak veya korna, çan, ıslık gibi ses kaynakları kullanarak çevrenizdekileri uyarın. 4. Sabit bir cisme tutunmak: Kayak yaparken çığa yakalanmak kesinse, kayak sopalarını ve kayakları çıkarıp sabit bir cisme tutunmaya çalışın. 5. Araç içindeyseniz: Motoru durdurun, ışıkları söndürün ve sigara içmeyin veya ateş yakmayın; telsizi açık tutarak yardım isteyin. Çığ altında kalındığında ise: - Yerden destek alarak ve büyük dalgalarla boğuşuyormuş gibi kulaçlar atarak nefes boşluğu oluşturmaya çalışmak gerekir. - Başınızı sağa sola çevirerek kendinize daha fazla nefes alanı açın. Zorunlu olmadıkça, çığdan kurtarılan kişileri hareket ettirmeyin ve ilk yardım eğitiminiz yoksa müdahale etmeyin.

Çığ riski olan bölgeler, genellikle yüksek dağlık ve engebeli arazilerde yoğunlaşmıştır. Türkiye'de bu bölgeler şunlardır: 1. Doğu Anadolu Bölgesi: Bingöl, Hakkari, Erzurum, Bitlis, Van. 2. Karadeniz Bölgesi: Rize, Artvin, Gümüşhane, Trabzon. 3. İç Anadolu Bölgesi: Kayseri ve Sivas'ın yüksek dağlık alanları. 4. Akdeniz Bölgesi: Toros Dağları'nın yüksek kesimleri. Ayrıca, Himalayalar, Alpler ve Rockies Dağları gibi dünya genelinde de çığ riskinin yüksek olduğu bölgeler bulunmaktadır.

Eğimli yamaçlarda biriken kar kütlesinin düşmesi sonucu çığ oluşur.