Canlılar

Canlıların ortalama ömrü, genetik yapı, çevresel etkenler, beslenme, yaşam tarzı ve stres gibi birçok faktöre bağlı olarak belirlenir. Diğer belirleyici unsurlar şunlardır: Metabolizma hızı: Enerjiyi daha yavaş kullanan canlılar, daha yavaş bir metabolizmaya sahip oldukları için daha uzun yaşarlar. Yavru sayısı ve ebeveyn bakımı: Daha az yavru üreten ve daha fazla ebeveyn bakımı gösteren türler genellikle daha uzun süre yaşarlar. Tehlike seviyesi: Yüksek tehlike altındaki bölgelerde yaşayan türler, artan riskler ve hayatta kalma rekabeti nedeniyle daha kısa bir yaşam süresine sahip olabilirler.

İlk on bir canlı, bilimsel araştırmalara göre şu şekilde sıralanabilir: 1. Mikroorganizmalar: Basit hücre yapısına sahip olup, fotosentez yapabilen veya besinleri parçalayarak enerji üretebilen canlılardır. 2. Bakteriler: Prokaryotik hücre yapısına sahip mikroskobik canlılardır. 3. Arkealar: Ekstrem koşullarda yaşayabilen prokaryotik hücre yapısına sahip mikroorganizmalardır. 4. Mavi-yeşil algler: Hücre çeperi bulunan, tek hücreli ve fotosentez yapabilen organizmalardır. 5. Su süngerleri: Bilinen en eski hayvan türüdür. 6. Halkalı denizanası: Fosil kayıtlarına göre en eski hayvan fosillerinden biridir. 7. Homo habilis: Bilinen en eski insan türü olup, kalıntıları 2,3 milyon yıl öncesine aittir. 8. Neandertaller (Homo neanderthalensis): Modern insan dışında yaşayan son canlı türü olup, yaşı yaklaşık 40 yıldır. 9. Lucifer: Evrim teorisine göre, tüm yaşam formlarının ortak atası olarak kabul edilir. 10. Mikail: İslam inancına göre, Tanrı’nın yarattığı ilk varlık ve ilk melektir. 11. Adem: Kur’an ve Sünnete göre, ilk insan ve ilk peygamberdir.

Amfibilerin beş özelliği: 1. Derileri: Nemli ve yumuşaktır, çok sayıda salgı bezi içerir. 2. Solunum: Akciğer, solungaç, deri ve ağız boşluğu yoluyla solunum yaparlar. 3. Eşey: Ayrı eşeylidirler, döllenme iç veya dış olabilir. 4. Vücut Yapısı: 4-5 veya daha az sayıda parmakları olan iki çift (tetrapod) üyeleri vardır. 5. Vücut Isısı: Poikilotermal hayvanlardır, yani çevrenin sıcaklığı ile değişen bir vücut sıcaklığına sahiptirler.

Hücre teorisi, canlıların yapısını ve işleyişini açıklayan temel bir biyoloji kavramıdır. Üç ana ilkeye dayanır: 1. Tüm canlılar bir veya daha fazla hücreden oluşur. 2. Hücre, yapının ve işlevin temel birimidir. 3. Tüm hücreler önceden var olan hücrelerin bölünmesiyle oluşur. Hücre teorisi, biyoloji alanında devrim yaratmış ve hastalıkların tedavisi, yeni ilaçların geliştirilmesi ve genetik araştırmalar gibi birçok alanda ilerlemelere yol açmıştır.

İki çeşit çok ayaklı vardır: kırkayak ve çıyan.

Biyolojide büyüme ve gelişme kavramları şu şekilde tanımlanır: 1. Büyüme: Hücre kütlesinin artmasıyla oluşan, bireyin fiziksel yapısındaki niceliksel değişimdir. 2. Gelişme: Zigotun oluşmasından itibaren ergin birey haline gelene kadar geçen süreçtir.

Büyük keneler, nemli ve sıcak ortamlarda yaşar. Özellikle aşağıdaki yerlerde bulunabilirler: Ormanlık alanlar; Çayırlar, parklar ve bahçeler; Evcil hayvanların tüyleri aracılığıyla evlere ve diğer yapılara; Aşırı büyümüş tarlalar. Keneler, ilkbahar ve yaz aylarında daha aktiftir, ancak ılıman iklimlerde yıl boyunca aktif olabilirler.

Batağan, su kuşlarına ait bir tür olup, balık ve çeşitli su canlılarıyla beslenir. Beslenme alışkanlıkları: - Ana diyeti: uzunluğu 8 santimetreyi geçmeyen küçük balıklar. - Ayrıca, dalış yüzücüleri, böcekler, kabuklular, kabuklu deniz ürünleri, yusufçuklar, su böcekleri ve salyangozlar da yer. Yeme şekli: - Batağanlar, suyun yüzeyinde saatlerce kalabilir veya yarısına kadar dalarak su yüzeyinden yiyecek toplayabilir. - Uçuş sırasında da böcekleri yakalayabilirler.

Canlı çevre, üzerinde yaşayan canlılar ile sürekli etkileşim içinde olan ve onlar ile aynı fiziksel ortamları paylaşan çevreler olarak ifade edilir. Bu tanıma göre canlı çevreye örnekler şunlar olabilir: - bir böceğin üzerinde yaşadığı organizma; - insanların her türkü faydasında bulunan hayvanlar; - bitkileri besleyen mineraller.

Morötesi ışınları (UV) böcekler, bazı memeliler ve kuşlar görebilir. İnsan gözü ise 390 nm'nin altındaki dalga boyuna sahip ışığı algılayamaz, bu nedenle morötesi ışınlar insanlar tarafından görünmez.

Dünyanın en güçlü boğuşu olarak kabul edilebilecek tek bir hayvan yoktur, çünkü güç kavramı görecelidir. Ancak, bazı hayvanların ısırıkları ve fiziksel güçleri dikkat çekicidir: 1. Su Aygırı: Isırığı aslan ve timsah gibi canlıları öldürebilecek kadar güçlüdür. 2. Goril: Isırık kuvveti 1.300 PSI'dır. 3. Kuzey Amerika Boz Ayısı: Isırığı 1.160 PSI'dır. 4. Jaguar: Isırık kuvveti 1.500 PSI'dır. 5. Kangal Köpeği: Çene kuvveti 743 PSI'dır.

Çok ayaklılar, eklembacaklılar şubesine ait bir grup canlıdır.

Holotrof ve holozoik terimleri farklı anlamlara sahiptir: - Holotrof: İnorganik bileşiklerden kendi organik besinlerini üreten canlılara verilen isimdir. - Holozoik: Katı besinleri alıp sindirerek beslenen canlılara denir. Dolayısıyla, holotrof ve holozoik kavramları aynı şeyi ifade etmez.

10. sınıf biyoloji dersinde ele alınan beslenme çeşitleri şunlardır: Ototrof Beslenme: İnorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen canlıların (üreticilerin) beslenmesidir. Heterotrof Beslenme: Kendi besinini üretemeyen, hazır alan canlıların (tüketicilerin) beslenmesidir. Hem Ototrof Hem Heterotrof Beslenme: Hem üretici hem de tüketici olan canlıların beslenme şeklidir. Beslenme çeşitleri şu şekilde detaylandırılabilir: Ototrof Beslenme: Fotoototroflar: Işık enerjisi ile besin sentezler (bitkiler, algler, siyanobakteriler). Kemoototroflar: Kimyasal enerji ile besin sentezler (bazı bakteri ve arkeler). Heterotrof Beslenme: Otçullar (Herbivorlar): Doğrudan bitkilerle beslenir (at, inek, koyun). Etçiller (Karnivorlar): Diğer tüketicileri (otçullar veya etçiller) yer (aslan, kartal). Hepçiller (Omnivorlar): Hem bitkisel hem de hayvansal besin kullanır (insan, ayı). Hem Ototrof Hem Heterotrof Beslenme: Böcekçil bitkiler ve öglena bu gruba girer.

3. sınıf fen bilimleri canlılar dünyası, "Canlılar Dünyasına Yolculuk" ünitesi kapsamında ele alınır. Bu ünitede öğrenciler: Canlı ve cansız varlıkları ayırt etmeyi öğrenirler. Bitkilerin yaşam döngüsünü gözlemler ve bu süreç hakkında bilgi edinirler. Çevrelerini tanıyıp koruma bilinci kazanırlar. Bu ünitede, canlıların sistematik sınıflandırılmasına girilmez; sadece mikroskopla görülebilen canlılar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlardan söz edilir.

Evet, protein sentezi tüm canlılarda ortaktır. Çünkü proteinler, DNA'daki kalıtsal bilgilere göre ribozom organelinde sentezlenir.

Alem, şube, sınıf, takım, familya, cins ve tür, biyolojik sınıflandırma hiyerarşisinin ana taksonlarıdır. Alem: En geniş sınıflandırma birimidir. Şube: Alemden sonra gelen sınıflandırma birimidir. Sınıf: Şubeden sonra gelen sınıflandırma birimidir. Takım: Sınıftan sonra gelen sınıflandırma birimidir. Familya (Aile): Takımdan sonra gelen sınıflandırma birimidir. Cins: Familyadan sonra gelen sınıflandırma birimidir. Tür: Sınıflandırmanın en küçük birimidir.

Canlılara beş örnek şunlardır: 1. İnsan (Homo sapiens). 2. Meşe ağacı (Quercus). 3. Mavi balina (Balaenoptera musculus). 4. Arı (Apis mellifera). 5. Portakal ağacı (Citrus sinensis).

Canlıların mevsimlere göre adaptasyon örnekleri şunlardır: 1. Addaks Antilopları: Kürklerinin rengini mevsimlere göre değiştirirler; yazın beyaz, kışın ise kahverengi olur. Bu, onları sıcak havalarda serin tutar. 2. Kutup Ayıları: Kalın kürkleri ve geniş ayakları sayesinde soğuk iklimlerde kamufle olabilir ve karda rahatça hareket edebilirler. 3. Kanguru Sıçanları: Uzun süre su içmeden hayatta kalabilirler, çünkü oksijenli solunum yaparak su üretirler. 4. Göçmen Kuşlar: Beslenme ve üreme için farklı bölgelere göç ederler. 5. Nilüfer Bitkileri: Yapraklarının geniş olması ve hava boşlukları sayesinde suyun üstünde kalabilirler.

Her canlı fosil olamaz, çünkü fosilleşmenin gerçekleşmesi için canlının öldükten sonra arkasında bir kalıntı bırakması ve bu kalıntının taşlaşması gerekmektedir. Ayrıca, fosilleşme süreci canlının bulunduğu ortam, dış kuvvetler ve canlının türü gibi birçok sebebe bağlıdır.