Atasözleri

"Gök Girsin Kızıl Çıksın" sözü, eski Türk toplumlarına ait bir yemindir. Ayrıca, bu söz Ozan Arif'in bir şiirinde de geçmektedir. Anlamı: "Eğer sözümde durmazsam, bu kılıç bedenime gök gibi girsin, kanıma bulanarak çıksın". Kullanım: Savaşa giden askerler veya görev alan komutanlar, kılıçlarını havaya kaldırarak bu yemini ederlerdi.

"Kadın vardır vezir eder; kadın vardır rezil eder" atasözü, akıllı ve tutumlu bir kadının, kocasının toplum içindeki saygınlığını artırabileceğini ve mal varlığını yükseltebileceğini; ağırbaşlı olmayan ve savurgan bir kadının ise kocasının toplum içinde küçük düşmesine ve yoksullaşmasına neden olabileceğini ifade eder.

Kar yağınca söylenen ünlü bir söz bulunamamıştır. Ancak, kar ile ilgili bazı ünlü sözler şunlardır: "Kar, kışın hüzün ve güzellik içindeki öyküsünü anlatır, her bir tane birer karakterdir" (Orhan Pamuk). "Kar, her biri birer masalın başlangıcını anlatan sessiz bir öğretmendir" (Mevlana). "Kar, doğanın incisidir. Tüm zarafetiyle misafir gibi gelir ve sessizce gider, vedası da zariftir". "Kar, bir çift eldiven ya da içimizdeki çocuğu keşfetmek, ya da sevgiyle bakan bir çift gözdür". "Kar, sessizliğin en güzel anlatımıdır; her bir tane, bir romanın sayfalarında kaybolmuş bir karakter gibidir" (Virginia Woolf). "Kar, doğanın büyülü kitabının sayfalarını açar; her tane, bir öğretmenin bilgelik dolu sözlerini taşır" (Johann Wolfgang von Goethe).

"Başarı bir yolculuktur, varış noktası değil" sözü, Amerikalı psikolog ve yazar Ben Sweetland'e aittir. Ben Sweetland, aynı zamanda bir motivasyon konuşmacısı olarak da tanınmaktadır.

"Suç işleyen kişinin kendisi suçludur" atasözünün konusu, suçun bireysel bir eylem olduğu ve kişinin kendi iradesi ile suç işlediğidir. Bu atasözüne göre, toplumda uyulması gereken kurallar olsa da, bir kişinin suç işlemesi, genellikle kendi istek ve zaaflarına yenik düşmesi sonucu gerçekleşir.

"İyilikten maraz doğar" atasözü, insanların iyi niyetlerinin kullanılmaya veya kötüye yorulmaya açık olduğunu ifade eder. Bazı kötü kişilere iyilik yapıldığında, bu iyiliklerin başlarına dert açabileceğini veya bu iyiliğin kötüye kullanılabileceğini gösterir. Örnek bir kullanım: "Sen ona bu kadar iyilik yaptın kızım ama unutma ki atalarımız 'iyilikten maraz doğar' demişler".

Ekmek ile ilgili bazı atasözleri: Açın gözü ekmek teknesinde olur. Açın koynunda (karnında) ekmek durmaz. Ekmeği ekmekçiye ver, bir ekmek de üste ver. Ekmeden biçilmez. Ekmek aslanın ağzında. Ağaç yeşert meyve getirsin, oğlan büyüt ekmek getirsin. Tuz ekmek hakkını bilmeyen kör olur. Köpek, ekmek yediği kapıyı bilir (tanır).

"Aç kurt bile komşusunu dalamaz" atasözü, zor durumda olan veya ihtiyaç içinde olan bir kişinin bile başkalarına zarar vermemesi gerektiğini ifade eder. Atasözünde "aç kurt" bir kişi veya varlık için büyük bir açlık ve çaresizlik durumunu simgelerken, "komşu" ise diğer insanları temsil eder. Bu söz, insanların zor durumda olsalar dahi başkalarının haklarına saygı duymaları gerektiğini anlatır. Ayrıca, toplumun dirlik ve düzeninin bir yönüyle buna bağlı olduğu da vurgulanır.

Ğ harfi ile başlayan atasözü yoktur. Ancak, Ğ harfi yerine genellikle G harfi kullanılan atasözleri bulunmaktadır.

"Her şey incelikle başlar, insan kabalıkla biter" ifadesi, atasözü olan "Her şey incelikten, insan kabalıktan kırılır" sözüyle bağlantılı olabilir. Bu atasözü, ince olan nesnelerin kolaylıkla kırıldığı gibi, insanların da kaba davranışlar karşısında kırıldığını ve ikili ilişkilerin zarar gördüğünü ifade eder.

Evet, "başkasının değirmenine su taşımak" bir deyimdir. Deyim, bilerek ya da bilmeyerek, isteyerek ya da istemeyerek birine yardım etmek anlamına gelir. Ayrıca, "düşmanın değirmenine su taşımak" gibi benzer ifadeler de bulunmaktadır.

"Bal tutan parmağını yalar" atasözü, imkânları geniş bir işin başında bulunan kimsenin, bu olanaklardan az da olsa yararlandığı anlamına gelir. Ayrıca, birine fayda sağlayacak bir işte etkisi olan birinin, o işten kendi çıkarı için de faydalanabileceği şeklinde de yorumlanabilir. Örnek cümleler: "Hacı Ferhat Efendi, Abdülhamit devrinin bal tutup da parmağını yalayanlarındandı." "Esra bisküvi fabrikasında çalışırken, bal tutan parmağını yalayanlardan birisiydi." "Ahmet işini iyi bilir, ne de olsa çarşıda bal tutan parmağını yalıyor."

Kuş uçmaz, kervan geçmez deyimi, kimsenin uğramadığı, ıssız ve sapa yer anlamına gelir. Ayrıca, uçsuz bucaksız yer anlamında da kullanılır.

Umutsuzluk ve umut ile ilgili bazı atasözleri: Umutsuzluk ile ilgili atasözleri: "Umutsuz durum yoktur, umutsuz insanlar vardır". "Umutsuzluk, hayatın yanlış anlaşılmış halidir". Umut ile ilgili atasözleri: "Allah bir kapıyı kaparsa, bin kapıyı açar". "Çıkmadık candan umut kesilmez". "Umut, fakirin ekmeğidir". "Umut, garibin ekmeğidir".

"Hayatta en hakiki mürşit ilimdir, fendir. İlim ve fennin haricinde mürşid aramak gaflettir, cehalettir, dalalettir" sözü, Atatürk'ün akılcılık (rasyonalizm) ilkesiyle ilişkilidir. Bu söz, 22 Eylül 1924'te Samsun İstiklal Ticaret Mektebi'nde öğretmenler ile yapılan bir konuşmada söylenmiştir. Akılcılık ilkesinin yanı sıra, bu söz aynı zamanda laiklik ilkesinin de bir yansıması olarak değerlendirilebilir.

"Horozu çok olan köyün sabahı geç olur" sözü, Türk atasözlerinden biridir.

"Bir erkeğin kalbine giden yol" ifadesi, Türk atasözü "Erkeğin kalbine giden yol midesinden geçer" şeklinde de bilinir. Bu atasözünün anlamı, bir kadının kendini bir erkeğe beğendirmek istiyorsa, ona güzel yemekler yapması gerektiği şeklindedir.

"Huy canın altındadır" atasözü, insanın alışkanlıklarından ve huylarından vazgeçmesinin mümkün olmadığını ifade eder. Ayrıca, bu atasözü şu anlamlara da gelir: Huy, insan kişiliğin bir parçasıdır ve kişi ile birlikte doğar. Huy, kişiliğin oluşumu ile birlikte oluşur ve ölünceye kadar sürüp gider. Kimse onu değiştiremez.

"Deliye taş atma, başına taş yağdırır" atasözü, dengesiz ve delice davranışlar sergileyen kimseye sataşılmaması gerektiğini ifade eder. Bu atasözü, aynı zamanda kötülük yapmanın kişiyi felakete sürükleyeceği ve kötü davrananların sonunda kendilerine zarar vereceği anlamına da gelir.

"Çivi çıkar ama yeri (izi) kalır" atasözü, birine yapılan kötülüğün tamamen silinemeyeceği ve hatırlanmaya devam edeceği anlamına gelir. Fiziksel anlamda ise "çivi çıkarmak iz bırakır" ifadesi, çivi sökülürken yapılan ani hareketlerin duvarda çatlaklar, geniş delikler ve sıva dökülmeleri gibi kalıcı hasarlara neden olabileceğini ifade edebilir.