Atasözleri

"Takke düştü, kel göründü" atasözü, bir suçu gizleyen veya bir ayıbı örten şey ortadan kalktığı zaman gerçeklerin tüm çıplaklığıyla ortaya çıkması anlamına gelir.

"Dostuna ağır gelen, düşmanına hafif gelir" ifadesi, dost ve düşman arasındaki farklı bakış açısını anlatan bir atasözünün parçası olabilir. Örneğin, "Dost ağlatır düşman güldürür" atasözü, dostların sözlerinin acı da olsa insanın iyiliği için olduğunu, düşmanların ise kişinin başarısızlığını istediğini ifade eder. Ayrıca, "Dost başa, düşman ayağa bakar" atasözü de dostların kişinin başarı ve yükselişini, düşmanların ise düşüş ve zayıf anlarını beklediğini anlatır. Ancak, "Dostuna ağır gelen, düşmanına hafif gelir" ifadesinin doğrudan bir anlamı veya açıklaması bulunamamıştır.

Altın ile ilgili bazı atasözleri: Altın anahtar, her kapıyı açar. Altın yere düşmekle pul olmaz. Altın eli bıçak kesmez. Altın eşik, gümüş eşiğe muhtaç olur. Allah gümüş kapıyı kaparsa, altın kapıyı açar. Mart'ta yağmaz, Nisan'da dinmezse sabanlar altın olur. Kan kusana altın leğenin ne faydası var. Kadının şamdanı altın olsa mumu dikecek erkektir. Bülbülü altın kafese koymuşlar, "ah vatanım" demiş. Eşeğe altın semer vursalar, eşek yine eşektir.

Baba Koruk Yer Oğlunun Dişi Kamaşır atasözü şu şekilde kullanılabilir: "Baba koruk yer oğlunun dişi kamaşır, Ali’nin babası o evi satmış". "Ölmeden önce çok borç bıraktı, baba koruk yer oğlunun dişi kamaşır". "Egemen’in babası veli toplantısına gelmedi, baba koruk yer oğlunun dişi kamaşır dedi öğretmen". Bu atasözü, bir babanın yaptığı kötü bir işin sıkıntısını çocuğunun çekeceğini anlatmak için kullanılır.

Üsküdar ile doğrudan ilgili olan bazı atasözleri şunlardır: "Atı alan Üsküdar'ı geçti". "Üsküdar'da sabah oldu". Ayrıca, Üsküdar'ı anlatan bazı sözler şairler ve yazarlar tarafından dile getirilmiştir, örneğin: Ahmet Hamdi Tanpınar: "Üsküdar, İstanbul'un ruhudur; eski zamanların gölgesi, sabah rüzgarlarının ve ezan seslerinin serinliği ile insanı sarar". Yahya Kemal Beyatlı: "Sana dün bir tepeden baktım aziz Üsküdar; / Görmedim, gezmediğim, sevmediğim hiçbir yer".

"Olgun başak eğik durur" atasözü, olgun insanların alçak gönüllü olduğu anlamına gelir. "Boş başak dik durur, dolu başak eğik durur" atasözü ise bilgisiz ve cahil insanların üstün görünmek için kasıldığını ifade eder.

"Şu gençliğinde çantanı doldur" ifadesi, Su akarken testiyi (testini) doldurmalı (doldur) atasözünden yanlış bir alıntı olabilir. Atasözünün anlamı ise kişinin fırsatlardan yararlanmalı ve geliri bol olduğu zaman ilerisi için para biriktirmeye, mal mülk edinmeye bakmalıdır.

TDK'ye göre göz ve nizam şu anlamlara gelir: Göz. Nizam. Ayrıca, "göz var nizam var" deyimi, Türk Dil Kurumu'na göre "göz var, izan var" olarak kabul edilir ve "bir şeyin göz ve akıl yoluyla anlaşılacağını anlatan bir söz" anlamına gelir.

"Emeksiz başarı olmaz" ifadesi, başarının çaba, gayret ve sabır gerektirdiği anlamına gelir. Bu söz, aynı zamanda insanların özveri ve çalışmanın önemine dair uyarır. Bu konuda bazı atasözleri: Damlaya damlaya göl olur. Ayağını yorganına göre uzat. Emek harcamadan elde edilen başarılar, genellikle kişiyi tatmin etmez ve kalıcı olmaz.

"Gönülsüz yenilen aş" ifadesi, bir kompozisyonda şu şekilde açıklanabilir: "Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır ya baş" atasözü, gönülsüz yapılan işlerin kötü sonuçlanacağına dikkat çeker. İsteksizce yenilen yemek, insana nasıl rahatsızlık verirse, istenmeyerek yapılan iş de benzer şekilde olumsuz sonuçlar doğurur. Örneğin, bir çocuğa zorla ders çalışması söylendiğinde, o çocuk isteksiz bir şekilde çalışmaya başlar ve bu durumun sonucunda verim alınamaz. Bu atasözü, her işin gönüllü ve isteyerek yapılması gerektiğini öğütler; aksi takdirde hem fiziksel hem de zihinsel olarak zarar görülebileceğini vurgular.

"Yüz verdik Ali'ye, geldi sıçtı halıya" atasözü, görgüsüz, eğitimsiz ve anlayışsız kişilere değer verip, onları önemsemek anlamına gelir.

Çin atasözü "Bir anlık öfkene ne demek" ile ilgili bilgi bulunamadı. Ancak, Çin atasözleri ile ilgili bilgi bulunabilecek sitelerden bazıları şu şekildedir: cinkultur.com; fatihsemizoglu.com; greelane.com; eksisozluk.com; ozlusozlerkisa.com.tr.

"Kimi eskidiği için yaşar, kimi yaşadıkça eskir, ne tohumda keramet, ne toprakta, ne başakta, marifet yaşamakta" sözü, Türk ressam ve şair Bedri Rahmi Eyüboğlu'na aittir.

"Ateş düştüğü yeri yakar" atasözü, bir felaketin veya üzücü olayın en fazla ilgili kişileri etkilediğini ifade eder. Resimlerle bu durum şu şekilde anlatılabilir: Bir ailenin evinin yanması, sadece o aileyi değil, komşuları da üzebilir ve etkileyebilir. Bir ülkenin ekonomik krize girmesi, sadece o ülkenin vatandaşlarını değil, tüm dünyayı etkileyebilir. Doğal bir afet, sadece afetin yaşandığı bölgeyi değil, tüm ülkeyi etkileyebilir.

"Söz gümüş ise sükût altındır" atasözü, yerinde kullanıldığı zaman doğru olmakla birlikte, her zaman susmanın doğru olmadığını ifade eder. Atasözüyle ilgili bazı yorumlar: Konuşmanın değeri: Çok konuşmak sözlerin kıymetini azaltırken, az ve kaliteli konuşmak kişiyi toplum içinde önemli hale getirir. Konuşma ölçüsü: İnsan, hayır konuşmayacaksa susmalı, konuşacaksa da kötü şeyler söylemek yerine hayırlı şeyler söylemelidir. Simyacılara göre: Bu söz, simyacılar arasında "az laf, çok iş" mesajı veren bir deyimdir. Ayrıca, "Söz gümüşse sükût altındır" atasözü, Ekmek Teknesi dizisindeki Cengiz karakterinin ağzından çıkmıştır.

"Zehir olmayan madde yoktur; zehir ile ilacı ayıran dozdur" sözü, İsviçreli hekim Paracelsus'a (1493-1541) aittir.

Tasarruf ile ilgili bazı atasözleri ve anlamları: Ak akçe kara gün içindir. Ayağını yorganına göre uzat. Bol bol yiyen, bel bel bakar. Her çok azdan olur. Damlaya damlaya göl olur. İşten artmaz, dişten artar. Karınca kış için yazdan hazırlık yapar.

"Kara gün kararıp kalmaz, şairin dediği gibi elbet sabah olacaktır" ifadesi, zor günlerin geçici olduğu ve sonunda aydınlık bir dönemin geleceği anlamına gelir. "Kara gün kararıp kalmaz" atasözü, insanın sıkıntılı zamanlarının sürüp gitmeyeceğini, ardından iyi günlerin geleceğini ifade eder. "Elbet sabah olacaktır" ifadesi ise, şairin bu atasözüne atıfta bulunarak, zor zamanların sonunda aydınlık bir günün geleceğini vurguladığını gösterebilir.

Sahtekarlık ile ilgili bazı özlü sözler: "Nefrete sevgiden daha çok güvenin, çünkü nefretin sahtesi olmaz." (A. Schopenhauer). "Para ve insan arasındaki karşılıklı ilişki şöyledir: İnsan paranın sahtesini yapar, para da insanın.". "Yalan söylemek, halkın yaptırım uyguladığı ve içgüdüsel olarak gerçeği tercih ettiği tek sanat biçimidir." (Jean Cocteau). "Her türlü sahtekârlık bir leke yaratacaktır." (Gordon B. Hinckley). "Sahtekârlık o kadar kavrayıcıdır ki, mümkün olsaydı Tanrı'nın kendisini aldatırdı." (George Bancroft).

"Talih cesurdan yanadır" ifadesi, risk almaktan, cesaret göstermekten ve harekete geçmekten çekinmeyen kişilerin genellikle başarıya ulaştığını ifade eder. Latince bir tabir olan "Fortis Fortuna Adiuvat" sözünün Türkçe karşılığıdır. Bu söz, pasif kalmak yerine aktif bir şekilde fırsatları arayan, korkularıyla yüzleşen ve girişimci ruhu olan bireylerin daha çok şans yakaladığına inanışı yansıtır.