Aşılar

Menveo ve Nimenrix arasındaki temel farklar şunlardır: Uygulama Zamanı: Menveo, 6 aydan küçük bebeklerde 3+1 toplam 4 doz, 6 aydan sonra ise 2 doz olarak uygulanır. Nimenrix, 6 ayın altında 2+1, 6 aydan sonra 2 doz olarak uygulanabilir. Tek Doz Uygulama: Menveo, 2 yaşından büyük çocuklarda tek doz olarak uygulanır. Nimenrix, 1 yaşından büyük çocuklarda tek doz olarak uygulanabilir. Kullanım Kolaylığı: Nimenrix, 6 ayın altında daha az doz gerektirmesi ve 1 yaşında tek doz uygulanabilmesi açısından avantajlıdır. Her iki aşı da A, C, Y ve W135 tiplerine karşı koruma sağlar.

Mobil sağlık araçları, belirli standartlara uygun olarak tasarlanıp yetkilendirildiğinde, çeşitli hastalıkların erken teşhisine yönelik hizmetler sunar. Bu hizmetler arasında: Akciğer rahatsızlıkları: Akciğer grafisi çekilir. İşitme kaybı: Odyometri testiyle işitme fonksiyonları ölçülür. Kalp hastalıkları: EKG çekilerek kalbin elektriksel aktivitesi değerlendirilir. Göz hastalıkları: Göz fonksiyonları ölçülür (yakın-uzak görme, renk körlüğü, derinlik algısı). Enfeksiyon hastalıkları: Portör taramalarıyla bulaşıcı hastalıkların yayılması önlenir. Kan ve idrar testleri: Tam kan sayımı, karaciğer-böbrek fonksiyon testleri, şeker testleri, tam idrar tahlili gibi laboratuvar tetkikleri yapılır. Mobil sağlık araçları, bu tetkiklerin ardından sağlık sorunları tespit edilen kişileri ileri tetkikler ve tedaviler için ilgili sağlık kurumlarına yönlendirir.

Menenjit aşısı zorunlu değildir, ancak bazı durumlarda zorunlu tutulabilir. Zorunlu olduğu durumlar: Okul kayıtları: Bazı ülkelerde, özellikle anaokulu, ilkokul ve üniversiteye kayıt yaptıran öğrencilerden menenjit aşısı yaptırdıklarına dair belge istenebilir. Uluslararası seyahatler: Menenjit salgını riski yüksek olan bölgelere seyahat edenlerden aşı yaptırmaları talep edilebilir. Risk grupları: Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler, kalabalık ortamlarda yaşayanlar ve dalak fonksiyonlarında bozukluk olan kişiler için aşı zorunlu olabilir. Türkiye'de menenjit aşısı, Sağlık Bakanlığı'nın rutin aşı takviminde yer almamaktadır ve isteğe bağlı olarak yaptırılabilir.

Grip aşısı yerine iğne yapılması mümkün değildir, çünkü grip aşısı genellikle enjektörle kol bölgesine cilt içine uygulanır. Ancak, bilim insanları grip aşısını diş ipine uygulayarak alternatif bir yöntem geliştirmiştir. Diş ipi yönteminin klinik olarak onaylanması durumunda, iğne korkusu yaşayanlar için ağrısız ve kolay uygulanabilir bir çözüm sunması beklenmektedir. Grip aşısı veya herhangi bir tıbbi uygulama için en doğru bilgiyi almak amacıyla bir sağlık profesyoneline danışılması önerilir.

Avrupa seyahati sırasında yapılması gereken aşılar, gidilecek ülkeye ve bölgenin sağlık risklerine göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak önerilen seyahat aşıları şunlardır: Sarıhumma. Meningokok. Tifo. Kolera. Hepatit A ve B. Difteri. Kuduz. Japon Ensefaliti. Kene Kaynaklı Ensefalit. Seyahat aşıları, yolcunun sağlık durumu ve seyahat detayları göz önünde bulundurularak tavsiye edilir. Aşıların yapıldığı yerler: Sağlık Bakanlığı, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğüne bağlı Seyahat Sağlığı Merkezleri. Aşıların uygulanma zamanı: Sarıhumma aşısı, seyahat tarihinden 10 gün önce yapılmalıdır. Diğer aşılar, genellikle seyahatten en az 4-6 hafta önce uygulanır. Aşı yaptırmadan önce bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

18. ay aşısı, 3 doz olarak uygulanır. Bu aşılar: Beşli karma aşının bir dozu. Hepatit A aşısının ilk dozu. Çocuk felci aşısının ikinci dozu.

Salgınları önlemek için yapılabilecekler: Erken tespit ve izolasyon: İlk vakaların erken tespiti ve hasta bireylerin izolasyonu, salgının yayılmasını engelleyebilir. Toplumun bilinçlendirilmesi: Salgının belirtileri, bulaşma yolları ve alınması gereken önlemler hakkında halkı bilinçlendirmek, hastalığın yayılmasını engellemeye yardımcı olabilir. Sosyal mesafe ve seyahat kısıtlamaları: Bireyler arasında fiziksel mesafe sağlamak ve seyahat kısıtlamaları uygulamak, virüsün yayılmasını önleyebilir. Hijyen ve kişisel korunma tedbirleri: Ellerin sık sık yıkanması, maske kullanımı, ağız ve burun hijyeni, kişisel eşyaların temizliği gibi önlemler alınmalıdır. Sağlık altyapısının güçlendirilmesi: Sağlık kurumlarının hazırlıklı olması ve etkili tedavi yöntemlerinin devreye girmesi önemlidir. Aşı ve antiviral ilaçlar: Etkili aşılar ve antiviral tedavi yöntemleri geliştirilmelidir. Uluslararası izleme ve erken uyarı sistemleri: Küresel sağlık izleme sistemlerinin güçlendirilmesi gereklidir. Seyahat planlarının değerlendirilmesi: Salgın hastalıkların yayılmasında seyahatlerin etkisi olduğundan, seyahat planları gözden geçirilmelidir. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz: Bağışıklık sistemini güçlü tutmak, salgın hastalıklara karşı direnci artırır.

Havacılıkta menenjit aşısı zorunluluğu, seyahat edilen bölgeye ve kişinin durumuna göre değişiklik gösterir. Suudi Arabistan'a seyahat eden Umreciler için, daha önce menenjit aşısı zorunluluğu vardı, ancak 2025 yılında Suudi Arabistan Sivil Havacılık Otoritesi'nin aldığı kararla bu zorunluluk kaldırılmıştır. Genel olarak, menenjit aşısı bazı ülkelerde okula kayıt sırasında zorunlu tutulabilir ve uluslararası seyahatlerde, özellikle menenjit salgını riski yüksek olan bölgelere seyahat edenlerden aşı yaptırmaları istenebilir. Türkiye'de ise menenjit aşısı zorunlu değildir, ancak bazı türleri özel hastanelerde veya aile sağlığı merkezlerinde ücretli olarak uygulanabilir. Aşı gerekliliği hakkında en doğru bilgiyi, seyahat edilecek ülkenin sağlık otoritelerinden almak önemlidir.

Menenjit aşısı menevşit değildir. Menenjit aşısı, menenjite karşı koruma sağlamak amacıyla yapılan bir aşıdır ve beyin ile omuriliği çevreleyen zarların iltihaplanmasına neden olan menenjit hastalığına karşı bağışıklık kazandırır. Menevşit ise, belgelerde veya kaynaklarda belirtilen bir terim değildir ve menenjit aşısı ile ilgili bir bağlantısı yoktur. Menenjit aşısı hakkında daha fazla bilgi almak için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Polisakkarit ve konjuge aşılar, farklı hastalıklara karşı koruma sağlar: Polisakkarit aşılar: Meningokok enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar. Pnömokok enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar, ancak bu koruma kısa sürelidir ve belirli aralıklarla tekrarlanması gerekebilir. Konjuge aşılar: Meningokok enfeksiyonlarına karşı uzun süreli bağışıklık sağlar. H. influenzae tip b (Hib) enfeksiyonlarına karşı koruma sağlar. Zatürre ve kan infeksiyonu gibi ciddi pnömokok hastalıklarını önler. Bazı orta kulak iltihaplarını önleyebilir. Her iki aşı türü de risk grubundaki bireyler ve salgın dönemlerinde yetişkinler için önerilir.

Çocuk felcine karşı aşılamanın başlangıcı şu şekilde özetlenebilir: 1952: Jonas Salk, ilk başarılı çocuk felci aşısını geliştirdi. 1953: Salk, aşıyı kendisi ve ailesi üzerinde test etti. 1955: Aşının ruhsat alması ve saha denemelerinin sonuçlarının açıklanması. 1961: Albert Sabin'in geliştirdiği oral çocuk felci aşısı ticari kullanıma girdi. Türkiye'de ise ilk çocuk felci aşısı 1963 yılında uygulandı.

Aşıların etkisini yitirmesinin birkaç nedeni olabilir: Virüs mutasyonları: Aşıların etki süresi, virüs mutasyonları nedeniyle azalabilir. Antikor düzeyinin azalması: Aşıların bağışıklık süresi, aşı türüne ve kişinin bağışıklık sistemine göre değişebilir. Aşıların etkisinin neden azaldığını kesin olarak belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Aşıların güvenilirliği ve etkinliği, Dünya Sağlık Örgütü, Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ve Birleşik Devletler Gıda ve İlaç Dairesi gibi kurumlar tarafından yakından takip edilmektedir.

Pentaxim aşısı, 2 aylıktan itibaren çocuklarda difteri, tetanoz, boğmaca, çocuk felci ve Haemophilus influenzae tip b bakterisinin sebep olduğu yayılan (invaziv) enfeksiyonlara (menenjit, kan enfeksiyonu, vs.) karşı koruma sağlamak için kullanılır. Diğer Haemophilus influenzae tipleri nedeniyle oluşan enfeksiyonlara veya diğer mikroorganizmaların sebep olduğu menenjite karşı koruma sağlamaz.

Parvo aşısı yapılmazsa, köpek parvovirüs enfeksiyonuna karşı savunmasız kalır. Parvo aşısının yapılmamasının sonuçları arasında şunlar yer alır: Şiddetli ishal ve kusma. Halsizlik ve iştahsızlık. Dehidrasyon. Ölüm. Parvo aşısı, köpeklerin genç yaşlarında alınmalı ve düzenli olarak güncellenmelidir.

Yaşlı kedilere yapılması gereken aşılar, kedinin sağlık durumu ve yaşam tarzına göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak, yaşlı kedilere şu aşılar yapılır: Kuduz Aşısı: Kullanılan aşı türüne bağlı olarak 1-3 yıl arayla yapılır. FVRCP (Karma Aşı): Ev kedileri için her 3 yılda bir, dışarı çıkan kediler için her yıl yapılır. FeLV (Kedi Lösemi Virüsü Aşısı): Yetişkin kedilerde sürekli aşılama ihtiyacı, kedinin risk faktörlerine bağlı olarak değerlendirilir. Aşı takvimi ve dozları için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Pnömoni aşısı olarak bilinen pnömokok aşısı, yılın herhangi bir zamanında yapılabilir. Ancak grip aşısı ile birlikte değerlendirildiğinde, pnömokok aşısı için en uygun zaman, gribin en sık görüldüğü ayların hemen öncesi, yani güz ayları olup Eylül, Ekim, Kasım ayları tercih edilir. Orta veya ciddi derecede hasta olanlar genellikle pnömokok aşısı olmak için iyileşinceye kadar beklemelidir.

Koyunlara yapılan bazı iğne uygulamaları şunlardır: Çoğul gebelik için hormon uygulamaları. Ektima aşıları ve septisemi serumları. Yeldif iğnesi. Ademin iğnesi. Koyunlara iğne uygulama işlemi, doğru tekniklerin kullanılmasını gerektirir; bu nedenle, bir veteriner hekime danışılması önerilir.

1,5 yaş aşısı, 18. ayda yapılır. Bu aşı, DaBT-İPA-Hib (Difteri, Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio ve Hemofilus Influenza Tip b) ve OPA (Oral Polio, Çocuk Felci) aşılarını içerir. Aşı takviminin kişiden kişiye değişebileceği ve güncel aşı takviminin sağlık kuruluşundan öğrenilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Ayıların şişmesi, genellikle tehlikeli değildir ve bu durum, ayıların kış uykusuna hazırlık sürecinde yaşadıkları doğal bir metabolik değişikliktir. Ayılar, yaz sonunda "hiperfaji" adı verilen bir faza girerek aşırı beslenirler ve bu süreçte vücutları şişer. Bu, kış uykusuna geçmeden önce enerji depolamalarını sağlar. Ancak, ayılarla karşılaşmak her zaman tehlikeli olabilir. Ayılar genellikle insanlardan kaçarlar ve tehdit oluşturmadıkları sürece saldırmazlar. Eğer bir ayı ile karşılaşırsanız, sakin kalıp göz teması kesmeden yavaş adımlarla geri çekilmeniz önerilir.

PPA (polisakkarit pnömokok aşısı) ve KPA (konjuge pnömokok aşısı) aynı değildir, ancak birlikte uygulanabilirler. PPA aşısı, 23 tip pnömokokun yüzey polisakkaritlerine benzer yapılar içerir ve daha fazla sayıda pnömokok türüne karşı koruma sağlar. Genellikle önce KPA uygulanır, ardından en az 8 hafta (65 yaş ve üzeri için en az 1 yıl) sonra PPA aşısı yapılır.