Aşılar

Sağlık Bakanlığı, gebelik döneminde aşağıdaki aşıların yapılmasını önermektedir: 1. Tetanoz ve Difteri (TD): Daha önce aşılanmamış hamilelere, aşı takvimine uygun olarak ilk dozdan 1 ay sonra ikinci doz ve ilk dozdan 6 ay sonra üçüncü doz uygulanır. 2. Difteri-Tetanoz-Boğmaca (TDAP): Gebeliğin 28 ila 36. haftaları arasında uygulanır ve anneden geçen antikorlar aracılığıyla yenidoğan bebeği boğmacaya karşı korur. 3. Hepatit B aşısı: Mümkünse ikinci trimesterde, normal aşı takvimine uygun şekilde (0-1-6. ay) uygulanır. 4. Grip aşısı (inaktive influenza): Sonbahar ve kış aylarında, hamileliğin herhangi bir döneminde uygulanabilir. 5. Kuduz aşısı: Gebelikte kuduz bulaşma riskine karşı yapılabilir. Canlı aşılar, bebeği enfekte etme riski nedeniyle gebelikte önerilmez.

Havacılıkta menenjit aşısı zorunluluğu, Suudi Arabistan'a seyahat edecekler için kaldırılmıştır. Daha önce Umre ziyareti için menenjit aşısı zorunluluğu getirilmiş, ancak bu karar 10 Ocak 2025 tarihinde yayımlanan bir yönerge ile iptal edilmiştir.

Avrupa seyahati sırasında yapılması gereken aşılar, gidilecek ülkeye ve bölgenin sağlık risklerine göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak önerilen seyahat aşıları şunlardır: Sarıhumma. Meningokok. Tifo. Kolera. Hepatit A ve B. Difteri. Kuduz. Japon Ensefaliti. Kene Kaynaklı Ensefalit. Seyahat aşıları, yolcunun sağlık durumu ve seyahat detayları göz önünde bulundurularak tavsiye edilir. Aşıların yapıldığı yerler: Sağlık Bakanlığı, Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğüne bağlı Seyahat Sağlığı Merkezleri. Aşıların uygulanma zamanı: Sarıhumma aşısı, seyahat tarihinden 10 gün önce yapılmalıdır. Diğer aşılar, genellikle seyahatten en az 4-6 hafta önce uygulanır. Aşı yaptırmadan önce bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

18. ay aşısı, 3 doz olarak uygulanır. Bu aşılar: Beşli karma aşının bir dozu. Hepatit A aşısının ilk dozu. Çocuk felci aşısının ikinci dozu.

Menenjit aşısı Türkiye'de zorunlu değildir. Ancak, bazı menenjit aşıları (Hib ve pnömokok aşıları) devletin ulusal aşı programında yer almakta ve ücretsiz olarak uygulanmaktadır. Meningokok aşıları ise isteğe bağlı olup, özel hastanelerde veya aile sağlığı merkezlerinde ücretli olarak yaptırılabilir. Aşı yaptırma kararı, kişinin sağlık durumu ve risk faktörleri göz önünde bulundurularak bir hekimle danışarak verilmelidir.

Salgınları önlemek için aşağıdaki önlemler alınabilir: 1. Bağışıklık Sistemini Güçlendirmek: Düzenli beslenme, yeterli uyku ve stresle başa çıkma, bağışıklık sistemini güçlendirir. 2. Hijyen Kurallarına Uymak: Elleri sık sık yıkamak, maske kullanmak ve sosyal mesafeyi korumak enfeksiyonlardan korunmanın temel yollarıdır. 3. Kalabalıklardan Uzak Durmak: Kapalı alanlarda ve kalabalık ortamlarda virüslerin daha hızlı yayıldığı unutulmamalıdır. 4. Sağlıklı Alışkanlıklar Edinmek: Düzenli egzersiz, dengeli beslenme ve yeterli su içmek vücudu güçlendirir. 5. Aşı Olmak: Sağlık yetkilileri tarafından önerilen aşıları yaptırmak, salgınlardan korunmada önemli bir adımdır. 6. Ev ve Çevre Temizliği: Ev içinde düzenli temizlik yapmak ve sık dokunulan yüzeyleri dezenfekte etmek önemlidir. Bu önlemler, hem bireysel sağlığı korumak hem de toplumun genel sağlığını iyileştirmek için gereklidir.

Evet, grip aşısı yerine iğne yapılabilir. Grip aşısının iki farklı türü vardır: iğne tipi ve burun spreyi.

Menenjit aşısı ve menevşit terimleri farklı anlamlara sahiptir. Menenjit aşısı, beyin ve omurilik zarlarının iltihaplanmasına neden olan menenjit hastalığına karşı koruma sağlayan aşıdır. Menevşit ise, belgelerde veya kaynaklarda tanımlanmamış bir terimdir.

Aşılar etkisini yitirebilir çeşitli nedenlerle: 1. Soğuk Zincir Sorunları: Aşıların uygun koşullarda saklanmaması veya taşınması, aşının etkisini kaybetmesine yol açabilir. 2. Aşı Kontrendikasyonları: Aşının yanlış uygulanması veya aşı bileşenlerine karşı gelişen alerjik reaksiyonlar aşının etkinliğini azaltabilir. 3. Konakçıya Bağlı Faktörler: Aşılanan kişinin genetik, bağışıklık durumu, yaş, sağlık ve beslenme gibi faktörleri aşının yeterli yanıt vermesini engelleyebilir. 4. Aşı Mutasyonları: Virüslerin mutasyonu, aşı tarafından üretilen bağışıklıktan kaçmalarına neden olabilir. 5. Zamanla Azalan Bağışıklık: Bazı aşıların sağladığı koruma zamanla azalabilir ve rapel dozlar gerekebilir.

Polisakkarit ve konjuge aşılar çeşitli hastalıklara karşı koruma sağlar: 1. Polisakkarit Aşılar: 2 yaşın altındaki çocuklarda tam olarak yanıt oluşturamadığı için önerilmez. 2. Konjuge Aşılar: Haemophilus influenzae tip b (Hib), difteri ve tetanoz gibi hastalıklara karşı etkilidir. Bu aşılar, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıkların yayılmasını ve komplikasyonlarını önler.

Çocuk felcine karşı aşılama, 1955 yılında Dr. Jonas Salk tarafından geliştirilen aşının piyasaya sürülmesiyle başlamıştır.

Pentaxim aşısı, beş farklı hastalığa karşı koruma sağlayan bir aşı kombinasyonudur: difteri, tetanoz, boğmaca, çocuk felci ve Haemophilus influenzae tip b. Aşının faydaları: - Hastalıkların önlenmesi: Aşı, bu beş hastalığın vücuda yayılmasını ve ciddi sağlık sorunlarına yol açmasını engeller. - Bağışıklık gelişimi: Aşının içerdiği antijenler, vücudun bağışıklık sistemini harekete geçirerek hastalıklara karşı antikor üretmesini sağlar. Uygulama: Aşı, kas içine enjeksiyon yoluyla uygulanır ve genellikle 2 aylıktan itibaren çocuklara önerilir.

Parvo aşısı yapılmazsa, köpek parvovirüs enfeksiyonuna karşı savunmasız kalır ve bu hastalık hızlı yayılır ve tedavi edilmediği takdirde ölümcül olabilir. Ayrıca, aşılanmamış köpekler diğer hayvanları enfekte etme riski taşır ve kendileri de ciddi rahatsızlıklar yaşayabilir.

Pnömokok Polisakkarid Aşısı (PPA) ve Konjuge Pnömokok Aşısı (KPA) farklı aşı türleridir. PPA, Streptecoccus pneumoniae bakterisinin en sık enfeksiyonlara neden olan 23 tipinin saflaştırılmış bakteri proteinlerini içerir ve genellikle 2 yaş üzeri risk gruplarına uygulanır. KPA ise, bu bakterinin 7, 10 veya 13 tipinin saflaştırılmış kapsüler polisakkaridlerinin zararsız bir difteri toksinine bağlanmasıyla elde edilir ve bebeklik döneminden itibaren kullanılır.

Koyunlara yapılan iğneler, farklı hastalıklara karşı koruyucu aşılar ve tedavi amaçlı ilaçlar olmak üzere ikiye ayrılır. Koruyucu aşılar arasında şunlar bulunur: - 9'lu karma aşı: Koyun ve oğlaklarda doğumdan 2 ay sonra ilk doz uygulanır. - Agalaksi aşısı: Yılda bir kez, gebeliğin son iki ayında uygulanmaz. - Ektima aşısı: Her yıl mart ayında yapılır. Tedavi amaçlı iğneler ise genellikle kas içi (IM) veya deri altı (DA) yolla verilir ve bunlar arasında: - Clostridial hastalıklar için iğneler: Tetanoz, yanıkara veya maling ödem gibi hastalıklara karşı kullanılır. - Meme içi antibiyotikler: Mastitis tedavisinde uygulanır. İğnelerin doğru şekilde uygulanması ve her hayvan için yeni iğne kullanılması önemlidir. Aşı ve ilaç uygulamaları için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Ayıların şişmesi, genellikle tehlikeli değildir ve bu durum, ayıların kış uykusuna hazırlık sürecinde yaşadıkları doğal bir metabolik değişikliktir. Ayılar, yaz sonunda "hiperfaji" adı verilen bir faza girerek aşırı beslenirler ve bu süreçte vücutları şişer. Bu, kış uykusuna geçmeden önce enerji depolamalarını sağlar. Ancak, ayılarla karşılaşmak her zaman tehlikeli olabilir. Ayılar genellikle insanlardan kaçarlar ve tehdit oluşturmadıkları sürece saldırmazlar. Eğer bir ayı ile karşılaşırsanız, sakin kalıp göz teması kesmeden yavaş adımlarla geri çekilmeniz önerilir.

Zatürre (pnömoni) aşısı, sağlık Bakanlığı'nın ulusal aşı takviminde belirtildiği üzere tüm çocukların 2, 4, 6 ve 12. ayların sonunda yapılması gerekmektedir. Ayrıca, 65 yaş üstü kişiler ve risk faktörleri bulunanların konuyla ilgili olarak hekimlerine danışmaları önerilmektedir.

Yaşlı kedilere yapılması önerilen temel aşılar şunlardır: 1. Karma Aşı (FVRCP): Feline panlökopeni, feline herpes virüsü ve calicivirüse karşı koruma sağlar. 2. Kuduz Aşısı: Yasal olarak zorunludur ve yılda bir kez yapılır. 3. Lösemi Aşısı (FeLV): Özellikle dışarı çıkan kediler için önerilir ve yılda bir kez uygulanır. Ayrıca, veteriner hekimin önerisiyle parazit uygulamaları (2-3 ayda bir) da yapılmalıdır. Aşı takvimi ve sıklığı, kedinin genel sağlık durumu ve yaşam koşullarına göre değişebilir. Bu nedenle, en doğru plan için bir veteriner hekime danışılması önemlidir.

1,5 yaş aşısı, 18. ayda yapılır. Bu aşı, DaBT-İPA-Hib (Difteri, Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio ve Hemofilus Influenza Tip b) ve OPA (Oral Polio, Çocuk Felci) aşılarını içerir. Aşı takviminin kişiden kişiye değişebileceği ve güncel aşı takviminin sağlık kuruluşundan öğrenilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

12 aylık aşıların (KKK - kızamık, kızamıkçık, kabakulak) kaç gün gecikebileceği konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, aşı takviminde bir gecikme olduğunda en kısa sürede sağlık ocağına başvurulmalı ve gecikmeli olarak aşı tamamlanmalıdır. Aşıların zamanında yapılması önemlidir, çünkü aşı günü kaçırıldığında çocuk enfeksiyonlara karşı savunmasız kalabilir. Aşı takvimi ve uygulama zamanları konusunda en doğru bilgiyi, çocuğun sağlık durumunu takip eden doktor verebilir.