Aşılar

Kuduz aşısından sonra kolda şişlik ve sertlik genellikle bağışıklık sisteminin aşıya verdiği normal bir yanıt olarak kabul edilir. Şişlik ve sertlik genellikle 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer.

Louis Pasteur, iki önemli icat yapmıştır: pastörizasyon ve kuduz aşısı. 1. Pastörizasyon: Bu yöntem, sütün ve diğer gıdaların bozulmasını önlemek için yüksek ısıda kısa süre ısıtılmasını içerir. 2. Kuduz Aşısı: Pasteur, kuduz hastalığından korunmak için ilk başarılı aşıyı geliştirmiştir.

OPA (Oral Polio Aşısı) aşısı, Türkiye'de 6. ve 18. ayın sonunda olmak üzere 2 kez yapılır.

Louis Pasteur'un en büyük başarılarından biri, kuduz aşısını bulması olarak kabul edilir. Diğer önemli başarıları arasında ise: Pastörizasyon yönteminin geliştirilmesi. Fermantasyon sürecinin mikroorganizmalar tarafından gerçekleştirildiğini kanıtlaması.

Aşı çeşitleri genel olarak şu şekilde sınıflandırılabilir: 1. Zayıflatılmış Aşılar: Canlı, zayıflatılmış mikroorganizmalar içerir. 2. İnaktif Aşılar: Daha önce virülan olan ancak kimyasallar, ısı veya radyasyonla etkisiz hale getirilmiş mikroorganizmalar içerir. 3. Toksoid Aşılar: Hastalığa neden olan toksinlerin etkisiz hale getirilmesiyle üretilir. 4. Genetik Aşılar: Viral vektör aşıları, RNA aşıları ve DNA aşılarını içerir. 5. Alt Birim Aşıları: Mikroorganizmanın tamamını değil, sadece savunma sistemi tarafından tanınabilen bir parçasını içerir.

Kızamık aşısı, 1 yaşında ve 4-6 yaş arasında olmak üzere iki doz olarak yapılır.

Hib aşısı, bebek ve 5 yaşından küçük tüm çocuklara yapılır. Ayrıca, 5 yaş ve üzerinde olup Hib bakterisinin neden olduğu hastalıkların riskini artıran başka hastalıkları bulunan çocuklara ve yetişkinlere de Hib aşısı uygulanabilir.

Menenjit aşısı, Türkiye'de zorunlu aşı şemasında yer almamaktadır. Ancak, risk grubunda yer alan kişiler para karşılığında sağlık ocaklarında ve hastanelerde menenjit aşısı yaptırabilirler.

Anti HBs pozitif olan kişilerin aşı olmasına gerek yoktur, çünkü bu durum, hepatit B virüsüne karşı bağışıklık kazanıldığını gösterir.

1 yaş aşısı yapılmazsa, bebeğin aşıyla önlenebilir hastalıklara yakalanma riski artar ve bu hastalıklar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Olası sonuçlar: - Hastalıkların taşıyıcısı olma: Aşı yapılmayan bebekler, hastalığın etraflarındaki diğer çocuklara bulaşmasında risk oluşturur. - Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Aşılar, bebeklerin bağışıklık sistemlerini güçlendirerek hastalıklara karşı direnç oluşturur. - Ölüm riski: Aşıyla önlenebilecek bazı hastalıklar, çocuklarda ve yetişkinlerde ölüme neden olabilir.

Hepatit-A'dan korunmak için aşağıdaki önlemler alınmalıdır: 1. El Hijyeni: Ellerin doğru ve uygun oranda yıkanması önemlidir. 2. Yiyecek ve İçeceklere Dikkat: İyi yıkanmamış sebze, meyve ve salatalar, çiğ veya az pişmiş kabuklu deniz ürünleri, pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri tüketiminden kaçınılmalıdır. 3. Kişisel Eşyaların Paylaşılmaması: Çatal, kaşık, bardak, tıraş bıçağı, diş fırçası gibi kan yoluyla geçebilecek hastalıklara zemin hazırlayan eşyalar ortak kullanılmamalıdır. 4. Aşı Olmak: Hepatit-A aşısı, hastalıktan korunmanın en etkili yollarından biridir. 5. Havuz ve Çevre Temizliği: Temizliğinden emin olunmayan havuzlara girilmemelidir.

Gençlik aşısının etkisi ortalama 6 ila 12 ay arasında sürmektedir. Ancak bu süre, kişinin yaşı, genetik özellikleri, yaşam biçimi ve cildine gösterdiği özen gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

HBs yüksekliği, yani Anti-HBs antikorlarının yüksekliği, genellikle iki nedenden kaynaklanır: 1. Başarılı Hepatit B Aşısı: Hepatit B aşısı olduktan sonra vücut, virüse karşı antikor üretir ve bu antikorların seviyesi yükselir. 2. Geçmişteki Hepatit B Enfeksiyonu: Daha önce Hepatit B enfeksiyonu geçiren kişilerde, vücut virüse karşı antikor üretir ve bu antikorlar kan dolaşımında uzun süre kalır. Bu durumlar, kişinin Hepatit B virüsüne karşı güçlü bir bağışıklığa sahip olduğunu ve enfeksiyondan korunduğunu gösterir.

Yeni doğan bebeğe ilk gün yapılması gerekenler şunlardır: 1. Göbek Bağı Bakımı: Göbek bağı düşene kadar temiz ve kuru tutulmalıdır. 2. Beslenme: Anne sütü veya doktor önerisiyle formül mama ile sık aralıklarla beslenmelidir. 3. Uyku Düzeni: Bebekler genellikle 16-18 saat uyurlar, ancak bu uyku kısa sürelerle bölünmüştür. 4. Banyo: İlk haftalarda sünger banyosu yapmak yeterlidir. 5. Cilt Bakımı: Bebeğin cildi hassas olduğu için doğal ve hipoalerjenik ürünler kullanılmalıdır. 6. Sağlık Kontrolleri: Doğumdan hemen sonra ilk sağlık kontrolü yapılmalı ve bebeklerin doğumdan itibaren belirli aşı takvimine uygun olarak aşılanmaları gerekmektedir.

Tetanoz aşısından sonra vücutta şunlar olabilir: 1. Yaygın Yan Etkiler: Aşı yapılan bölgede ağrı, şişlik ve kızarıklık, hafif ateş, baş ağrısı ve yorgunluk gibi belirtiler görülebilir. 2. Nadir Durumlar: Alerjik reaksiyonlar veya daha ciddi yan etkiler çok seyrek olarak ortaya çıkabilir. 3. Bağışıklık Gelişimi: Aşı, bağışıklık sistemini tetanoza karşı güçlendirerek antikor üretimini teşvik eder ve vücudu bu hastalığa karşı korur. Aşılamadan sonra herhangi bir anormal durum fark edilirse, bir sağlık profesyoneline başvurulması önerilir.

Aşı çeşitleri genel olarak beş ana kategoriye ayrılır: 1. İnaktif (Ölü) Aşılar: Hastalığa neden olan patojenlerin kimyasal veya fiziksel yöntemlerle öldürülmesiyle elde edilir. 2. Canlı Attenüe (Zayıflatılmış) Aşılar: Patojenlerin zayıflatılmasıyla oluşturulur. 3. Toksin Aşıları: Bazı bakterilerin ürettiği toksinlerin zayıflatılmasıyla elde edilir. 4. Rekombinant Aşılar: Genetik mühendislik teknikleri kullanılarak üretilir. 5. mRNA Aşıları: Genetik materyal olan mRNA'nın kullanılmasıyla geliştirilmiştir.

Menenjit aşısı, 9 aydan itibaren bebeklere uygulanmaya başlanabilir ve 55 yaşına kadar yapılabilir.

TD aşısı, tetanoz ve difteri hastalıklarına karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanan bir aşıdır. İşe yaradığı durumlar: - Tetanoz: Clostridium tetani bakterisinin ürettiği toksinlerin sinir sistemi üzerindeki etkilerini önleyerek kas spazmları, çene kilitlenmesi ve solunum problemlerini engeller. - Difteri: Corynebacterium diphtheriae bakterisinin neden olduğu üst solunum yolu enfeksiyonlarını ve boğazda zar oluşumunu önler. Aşının koruyucu etkisi genellikle 10 yıl sürmektedir, bu nedenle ergenlik döneminde ve yetişkinlikte belirli aralıklarla hatırlatma dozları uygulanması önerilir.

Tetanoz ve difteri aşıları aynı değildir, ancak her ikisi de benzer hastalıklara karşı koruma sağlar. Tetanoz aşısı, Clostridium tetani bakterisinin neden olduğu tetanoza karşı koruma sağlar ve içeriğinde inaktive edilmiş tetanoz toksini bulunur. Difteri aşısı ise Corynebacterium diphtheriae bakterisinin neden olduğu difteriye karşı koruma sağlar ve içeriğinde inaktive edilmiş difteri toksini yer alır. Her iki aşı da genellikle çocukluk döneminde başlar ve belirli aralıklarla tekrarlanır.

Hib aşısı, Haemophilus influenzae Tip b bakterisinin neden olduğu hastalıklardan korunmak için önemlidir. Hib aşısının diğer önemli faydaları şunlardır: - Toplum bağışıklığı: Aşılama sayesinde toplumda toplu bağışıklık oluşur ve hastalık yayılma olasılığı azalır. - Sağlık sistemine yükün azalması: Hastalık gelişme olasılığı daha düşük olduğu için sağlık hizmetlerine olan talep azalır. - Ekonomik fayda: Hastaneye yatış ve tedavi maliyetleri düşer.