Aşılar

Polio aşılarının kaldırılma nedeni değil, ancak polio aşılarının iki farklı türü olan IPV (inaktive polio aşısı) ve OPV (oral polio aşısı) arasında geçiş yapılması söz konusudur. OPV (oral polio aşısı), zayıflatılmış polio virüsü içerir ve hem hastalığı hem de bulaşmayı önler. IPV (inaktive polio aşısı) ise cansız polio virüsü içerir ve felce karşı koruma sağlar, ancak bulaşmayı durdurmaz. Bu nedenle, bazı ülkeler IPV’ye geçiş yaparak hem bireysel hem de toplumsal korumayı daha güvenli bir şekilde sağlamaya çalışmaktadır.

Rota aşısını 3 aylıkken yaptırmak doğru olabilir, çünkü rota virüsü aşısı genellikle 6. haftadan itibaren uygulanabilir ve ilk doz için en uygun zaman, 3. ay tamamlanmadan öncedir. Aşının son dozunun 7. ay bitmeden önce tamamlanması önerilir. Aşılama kararı almadan önce bir doktora danışılması önerilir.

Yenidoğan üçlü karma aşısı, Türkiye'deki aşı takvimine göre şu zamanlarda yapılır: 2. ay: Beşli karma aşının (DaBT-İPA-Hib) ilk dozu. 4. ay: Beşli karma aşının ikinci dozu. 6. ay: Beşli karma aşının üçüncü dozu. Ayrıca, 18. ayda beşli karma aşının pekiştirme dozu yapılır. Aşı takvimi, bebeğin sağlık durumuna ve doktorun önerilerine göre değişiklik gösterebilir.

Sağlam çocuk izlemi, aşağıdaki basamakları içerir: Öykü: Çocuğun kimlik bilgileri, özgeçmişi ve soygeçmişi ayrıntılı olarak sorgulanır. Gözlem: Çocukla anne, baba veya bakıcı arasındaki ilişki gözlenir. Fizik muayene: Çocuğun yaşamsal bulguları ve büyüme (antropometrik) ölçümleri alınır. Büyüme ve gelişimin değerlendirilmesi: Boy, ağırlık ve baş çevresi ölçülür, bunlar büyüme eğrileri üzerine işaretlenir. Taramalar: Gelişimsel kalça çıkığı, doğuştan kalp hastalıkları gibi durumlar için gerekli taramalar yapılır. Aşılama: Çocuğun aşı şeması kontrol edilir ve gerekli aşılar yapılır. Sağlık eğitimi ve danışmanlık: Beslenme, kazalar, çocuk bakımı gibi konularda aile eğitimi verilir. İzlem, doğumdan adolesan dönemin sonuna kadar belirli aralıklarla sürdürülür.

Rota aşısı yapılmazsa, rota virüsü enfeksiyonu riski artar ve bu durum çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir: Bebekler ve küçük çocuklar rota virüsüne karşı daha savunmasız kalır ve hastalık ağır seyredebilir. Hastaneye yatış oranları artar, bu da sağlık sistemine ek yük getirir. Dehidrasyon (sıvı kaybı) riski yükselir, bu da özellikle çocuklarda hayati tehlike oluşturabilir. Toplumda rota virüsü salgınlarının sıklığı artar ve bu durum genel sağlık bilincini azaltır. Rota virüsüne karşı en etkili korunma yöntemi aşıdır.

Devlette yapılan aşıların ücretli olmasının birkaç nedeni vardır: Maliyet ve Bütçe Kısıtlamaları. Erişilebilirlik. Ücretli (özel) aşılar arasında rota virüs, HPV, influenza (grip) ve meningokok aşıları bulunur.

Supervac-9 aşısı, sığır, koyun, keçi, kuzu ve oğlaklarda aşağıdaki hastalıklara karşı aktif bağışıklık sağlamak için kullanılır: enterotoksemi (hemorajik ve nekrotik enterit, yumuşak böbrek hastalığı, struck, kuzu dizanteri); enfeksiyöz nekrotik hepatit; kötü huylu ödem; bradzot; yanıkara; tetanos; psödotüberküloz (kazeöz lenfadenit); salmonellozis (buzağı gastroenteriti).

Gebelikte tetanoz aşısı, gebeliğin 20. haftasından sonra genellikle iki doz olarak uygulanır. Dozların uygulama zamanları: 1. İlk doz: 20. gebelik haftasından sonra yapılır. 2. İkinci doz: İlk dozdan en az 4 hafta sonra, tercihen 24-32. haftalar arasında uygulanır. Eğer anne adayı daha önce hiç tetanoz aşısı olmamışsa, üçüncü doz doğumdan en az 6 ay önce yapılabilir. Her durumda, aşı programının kişiye özel belirlenmesi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

14 yaş için tetanoz aşısı zorunlu değildir, ancak aşı, ulusal aşı takvimine göre 13 yaşında pekiştirme dozu olarak uygulanır. Daha önce aşı geçmişi bilinmeyen yetişkinlerde ise tetanoz aşılaması Td (erişkin tip difteri-tetanoz) aşısı şeklinde uygulanır ve bu durumda 10 yılda bir hatırlatma dozu önerilir. Tetanoz aşısı, yaralanma durumlarında da gerekli görülebilir; bu durumda aşı geçmişi değerlendirilerek ek doz veya tetanoz immunglobulini uygulanabilir. Aşı olup olmama kararı almadan önce bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Yurtdışına kedi çıkarmak için gerekli aşılar: Kuduz Aşısı: Uluslararası sağlık protokollerine uygun şekilde uygulanmış kuduz aşısı gereklidir. Diğer Aşılar: Kedinin genel sağlık durumu ve gidilecek ülkenin gereksinimlerine bağlı olarak panleukopeniya, calicivirus, rhinotracheitis gibi diğer temel aşılar da gerekebilir. Parazit Tedavisi: Kedinin dış ve iç parazitlerden arındırılmış olması şarttır. Ayrıca, kuduz titrasyon testi de yapılmalıdır; bu test, hayvanın bağışıklık sisteminin kuduz virüsüne karşı yeterli düzeyde antikor geliştirdiğini doğrular. Ek olarak, evcil hayvan pasaportu, sağlık sertifikası ve veteriner onayı gibi belgeler de gereklidir. Her ülkenin evcil hayvan ithalatı konusunda belirlediği kurallar farklı olabileceğinden, seyahatten önce ilgili ülkenin gereksinimlerinin kontrol edilmesi önerilir.

Aşı olanların kaç yıl yaşadığına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, aşıların etkisi ve koruma süresi, aşı türüne ve kişinin bağışıklık sistemine göre değişebilir. Ayrıca, bazı aşıların yan etkisi olarak ortaya çıkan durumların ölümcül olabileceğine dair iddialar bulunsa da, bu iddiaların bilimsel bir temeli yoktur. Aşıların etkisi ve koruma süresi hakkında en doğru bilgiyi, ilgili aşıların prospektüsünden veya bir sağlık uzmanından almak mümkündür.

9. ayda yapılması gereken aşı, KKK (Kızamık, Kızamıkçık ve Kabakulak) aşısıdır. Bu aşının yapılmamasının sonuçları şunlar olabilir: Hastalık riski: Kızamık, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklara karşı bağışıklık kazanılmaz. Ciddi sağlık sorunları: Bu hastalıklara bağlı olarak orta kulak iltihabı, zatürre, beyin iltihabı gibi ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Seyahat kısıtlamaları: Bazı ülkeler, aşı kontrolü yapabilir ve aşı olmayan kişilerin girişine izin vermeyebilir. Aşıların yan etkileri olabilir, bu nedenle aşı öncesi bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

İç parazit aşılarının uygulanması, ülke ve bölgeye göre farklılık gösterebilir. Aşının uygulanmasının zorunlu olup olmadığı, ülkenin veterinerlik yasalarına ve belirli klinik politikalara bağlı olarak değişebilir. Evcil hayvan sahipleri, veterinerleri ile iletişime geçerek aşı takvimini ve zorunlulukları öğrenmeli ve düzenli olarak aşıları yaptırmalıdır. 1 yaşını dolduran kediler için her 3 ay içerisinde bir defa iç parazit aşısının yapılması zorunludur.

Küba'da kanser tedavisinde kullanılan aşılar şunlardır: CIMAvax-EGF: Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde kullanılan, EGF proteinine karşı immün sistemi harekete geçiren bir aşıdır. Racotumomab (Vaxira): Küçük hücreli dışı akciğer kanserinde, GM3 proteini pozitif olduğunda kullanılan bir aşıdır. Nimotuzumab (Cimaher): Baş ve boyun kanserleri, pankreas ve yemek borusu kanserleri ile nüks etmiş çocukluk çağı beyin tümörlerinde kullanılan bir monoklonal antikor ilacıdır. Küba'da kanser aşıları, sadece belirli kanser türleri ve belirli evrelerde, kemoterapi veya radyoterapi ile birlikte uygulanır. Küba aşı ve ilaçlarının etkileri konusunda bilimsel yayınlar bulunmamaktadır.

HTV aşısı sonrası dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak aşı sonrası dikkat edilmesi gerekenler şunlardır: Yan etkiler: Aşı sonrası yaygın yan etkiler arasında aşının yapıldığı yerde kızarıklık ve şişlik, genel yorgunluk hissi, baş ağrısı, kas ağrıları, eklem ağrıları, titreme ve ateş yüksekliği bulunabilir. Alerjik reaksiyonlar: Ciddi alerjik reaksiyon (anafilaksi) nadir görülür, ancak ilk 20 dakika içinde ortaya çıkabilir. Günlük yaşam: Aşı olan kişiler, maske, mesafe, el temizliği gibi önlemlere devam etmelidir. Aşı sonrası dikkat edilmesi gerekenler, aşıya ve kişinin sağlık durumuna göre değişebilir. Detaylı bilgi için sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Buzağıya yapılan bazı aşılar: Şap aşısı. Corona ve rota aşısı. E. coli aşısı. Septisemi serumu. Leptospiroz aşısı. Enterotoksemi aşısı. BRSV aşısı. Aşıların uygulama zamanları ve türleri, buzağının durumuna ve veteriner hekimin önerilerine göre değişebilir.

Meningokok menenjit aşısı sertifikası almak için, aşının uygulanmasını sağlayan sağlık kuruluşundan veya ilgili sağlık otoritelerinden belge talep edilebilir. Türkiye'de meningokok aşıları özel aşı listesinde yer aldığından, aşı uygulaması ve sertifika verilmesi genellikle uzman doktorlar tarafından yapılır. Adımlar: 1. Aşılama: Meningokok aşısı, genellikle kas içine enjeksiyon yoluyla uygulanır ve belirli yaş gruplarına veya risk gruplarına göre planlanır. 2. Sertifika Talebi: Aşı uygulandıktan sonra, aşı yapılan kurumdan veya sağlık otoritelerinden meningokok menenjit aşısı sertifikası talep edilebilir. Önemli Notlar: - Aşı uygulaması ve sertifika verilmesi için doktor kontrolü gerekebilir, özellikle hamileler ve emziren anneler için. - Aşı sertifikası, genellikle aşının türü, uygulama tarihi ve yeri gibi bilgileri içerir.

Hayır, OPA ve IPA aşıları aynı değildir. OPA (Oral Polio Aşısı), çocuk felci (poliomyelit) hastalığına karşı ağızdan iki damla şeklinde yapılan canlı aşıdır. IPA (İnaktif Polio Aşısı) ise koldan kas içerisine yapılan ölü aşıdır. Her iki aşı da çocuk felcine karşı koruma sağlar, ancak uygulama yöntemleri ve türleri farklıdır.

Hepatit B aşısı genellikle üç doz halinde uygulanır. Bebekler için doz şeması: İlk doz, doğumdan sonraki ilk 24 saat içinde yapılır. İkinci doz, birinci ayın sonunda uygulanır. Üçüncü doz, altıncı ayın sonunda yapılır. Yetişkinlerde doz şeması: Daha önce hepatit B aşısı olmayan kişilere de üç doz aşı önerilir. Dozlar arasında genellikle bir aylık ara bırakılır, ancak hızlı koruma gerekiyorsa bu süre 21 güne indirilebilir. Dördüncü doz, üçüncü dozdan en az 11 ay sonra uygulanabilir. Hepatit B aşısı ile ilgili en doğru bilgi ve uygulama için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

6 ay aşısı sonrası ateş düşürücü kullanımı, ateşin 38°C'nin üzerine çıkması veya 3 günden uzun sürmesi durumunda önerilir. Ateşin 38°C'nin altında olması durumunda genellikle müdahale gerekmez. Ancak, her durumda en doğru hareket tarzını belirlemek için bir doktora danışılması önerilir. Ateş düşürücü kullanımı için, doktorun önerisiyle uygun dozda parasetamol içeren ateş düşürücüler kullanılabilir.