Aşılar

Türkiye'de uygulanan güncel çocukluk dönemi aşı takvimi ve aşılar: Doğumda: Hepatit B (1. doz) ve BCG (Tüberküloz) aşısı. 2. ay: Difteri, Tetanoz, Boğmaca (DTaB), Hib, IPV (Polio) ve Hepatit B (2. doz). 4. ay: DTaB, Hib, IPV (Polio). 6. ay: DTaB, Hib, IPV (Polio) ve Hepatit B (3. doz). 9. ay: Kızamık (ilk doz). 12. ay: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK) ve Suçiçeği aşısı. 18. ay: DTaB, Hib, IPV (pekiştirme dozları). 4-6 yaş: DTaB ve IPV (Polio) pekiştirme dozları, KKK tekrar dozu. 12 yaş: Hepatit A (2 doz olarak yapılır). 13-18 yaş: Tetanoz ve Difteri (Td) pekiştirme dozu. Zorunlu aşılar, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulan aşı takvimine göre yapılması gereken aşılardır ve ücretsiz olarak uygulanır. Aşılar, belirli bir hastalığa yakalanmadan önce kişilere ulaşıp onların bağışıklanmalarını sağlamak amacıyla verilir.

Haemophilus influenzae (H. influenzae), gram-negatif, kokobasil, Pasteurellaceae ailesine ait fakültatif anaerobik bir bakteridir. Özellikleri: Kapsüllü ve kapsülsüz şekilleri vardır. Genellikle endemik olup, yuvalarda ve kronik hastaların tedavi edildiği merkezlerde salgınlar yapar. Mart-mayıs ve ekim-kasım aylarında daha sık görülür. Neden olduğu bazı hastalıklar: menenjit; kan zehirlenmesi (sepsis); zatürre; eklem iltihabı; kalp zarı iltihabı; deri ve derinin altında yer alan yumuşak dokuların iltihabı; kemik iltihabı; sinüzit; otit (orta kulak iltihabı). H. influenzae, genellikle burun ve boğazda hastalığa yol açmaksızın kalır. H. influenzae'ye karşı korunma, Hib aşısı ile sağlanır.

SGK, HPV aşısını genel sağlık sigortası kapsamında karşılamamaktadır. HPV aşısı, 9 yaşından itibaren hem kız hem de erkek çocuklara uygulanabilmektedir. Aşı, özel sağlık sigortası kapsamında olabilir, ancak bu genellikle ilaç teminatı altında yer alır.

11 yaşındaki bir çocuğa hangi iğnenin yapılması gerektiği, çocuğun sağlık durumuna ve doktor tarafından yapılan değerlendirmeye bağlıdır. 11 yaşındaki bir çocuğa yapılabilecek bazı iğne uygulamaları: Dodex iğnesi. Erken ergenlik tedavisi için hormonsal iğneler. Çocuklarda iğne uygulaması, profesyonel bir hemşire veya doktor tarafından yapılmalıdır.

Aşı bilgisi dersi, genellikle "Aşı Bilgisi ve Temel İmmünoloji" adıyla, üniversitelerde bahar döneminde verilen bir ders olup, immünolojinin temel bileşenleri, immün yanıt, aşırı duyarlılık reaksiyonları, otoimmün hastalıklar, aşılar ve aşılama konularını kapsar. Bu derste öğrenciler: İmmün sistemin yapısal öğelerini tanımlar. Bağışıklık tiplerini tanımlar. Aşıları ve aşı tiplerini tanımlar. Aşılarla immünizasyonu tanımlar. Ders, genellikle 2 teori ve 1 uygulama saatinden oluşur ve 4 AKTS kredisine sahiptir.

Menenjite karşı aşıların yan etkileri genellikle hafif ve kısa sürelidir. En yaygın yan etkiler: aşının yapıldığı bölgede ağrı, kızarıklık ve şişlik; hafif ateş; yorgunluk veya halsizlik; baş ağrısı; kas ağrıları. Nadir durumlarda görülebilecek ciddi yan etkiler: ciltte yaygın döküntü ve kaşıntı; yüzde ve boğazda şişme; nefes almada zorluk veya hırıltı; şiddetli baş dönmesi veya bayılma; kalp atışında düzensizlik; hızla yükselen ateş veya şiddetli kas ağrıları. Herhangi bir yan etki durumunda, bir sağlık profesyoneline danışmak önemlidir.

Faz 2 ve Faz 3 arasındaki fark, klinik deneylerin aşamalarındaki rollerinden kaynaklanır: Faz 2: Aşı, güvenliğini ve bağışıklık tepkisi oluşturma yeteneğini daha fazla değerlendirmek için birkaç yüz gönüllüye verilir. Faz 3: Aşı, binlerce gönüllüye ve aşıyı almayan, ancak bir plasebo alan benzer bir grup insana verilir. Faz 2 ve Faz 3 arasındaki temel fark, test edilen grubun büyüklüğü ve aşının etkinliğinin daha geniş bir popülasyonda doğrulanmasıdır.

Toxipra aşısı, ilk aşılamayı takiben 20 ile 25 gün sonra tekrarlanmalıdır (rapel uygulama). Uzun süreli ve güçlü bağışıklığı devam ettirmek için hayvanlar her 12 ayda bir aşılanmalıdır. Yumuşak böbrek hastalığının yaygın olduğu yerlerde, her 6 ayda bir (bahar ve güz) aşılama önerilir. Aşı uygulama sıklığı, hayvanların yaşına ve saha enfeksiyonlarının durumuna göre değişebilir. En doğru uygulama programı için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Syva aşısı olarak belirtilen bir aşı bulunmamaktadır. Ancak, yaygın olarak yapılan bazı aşıların uygulama zamanları şu şekildedir: Hepatit B aşısı: Doğumdan sonra ilk doz, 1. ayın sonunda ikinci doz ve 6. ayın sonunda üçüncü doz olarak uygulanır. Beşli karma aşısı: 2. ay, 4. ay, 6. ay ve 18. ay olmak üzere dört doz halinde yapılır. Suçiçeği aşısı: 12. ayın sonunda tek doz olarak uygulanır, ikinci doz 24-36. aylar arasında yapılabilir. Aşı takvimi, çocuğun sağlık durumuna ve bölgesel sağlık otoritelerinin önerilerine göre değişiklik gösterebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Verem (BCG) aşısı sonrası oluşan iz, genellikle 4-6 hafta içinde iyileşir. Eğer aşı yerinde şişlik artıyor, kızarıklık yayılıyorsa ya da ağrı hissediliyorsa, mutlaka bir uzmana danışılmalıdır.

Varicella (su çiçeği) hastalığına karşı bağışıklık sağlamak için suçiçeği aşısı yaptırılabilir. Suçiçeği aşısı iki doz halinde uygulanır: 1. İlk doz, 12-15 aylıkken. 2. İkinci doz, 4-6 yaş arasında. Daha büyük çocuklar, ergenler ve yetişkinler de aşısızsa iki doz suçiçeği aşısına ihtiyaç duyar. Aşının bazı özellikleri: Aşılama sonrası döküntü olmadığı sürece özel bir önlem alınması gerekmez. Eğer döküntü varsa, bağışıklığı zayıf kişilerle temastan döküntü tamamen kaybolana kadar kaçınılmalıdır. Aşı, soğuk algınlığı gibi hafif hastalıkları olan kişilere yapılabilir. Aşının bazı riskleri: Enjeksiyon yerinde kızarıklık ve şişlik. Yorgunluk, kas ağrısı, baş ağrısı, titreme, ateş, mide ağrısı ve bulantı. Zatürre, beyin veya omurilik zarlarının enfeksiyonu ve nöbet gibi daha ciddi reaksiyonlar çok nadiren görülür. Aşılama öncesi bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Evet, üniversite hastaneleri aşılama için rapor verebilir. Aşılama için alınacak raporun, eğitim araştırma hastanelerinden ya da üniversite hastanelerinden alınması gerekmektedir. Aşılama yaptırabilmek için resmi olarak evli olmak ve 900 prim gününü tamamlamış olmak gibi koşullar bulunmaktadır.

Louis Pasteur'un geliştirdiği kuduz aşısına, hastalıkların önlenmesi amacıyla uygulanmasından dolayı aşı denmiştir. Pasteur, kuduz aşısını Pierre Paul Émile Roux ile birlikte geliştirmiştir.

4 aylık bir bebek, aşı sonrası genellikle 1-2 gün boyunca huysuz olabilir. Her çocuğun farklı olduğu göz önünde bulundurulmalıdır; bazı bebeklerde huzursuzluk daha kısa sürebilirken, diğerlerinde ise daha uzun sürebilir. Eğer belirtiler 2-3 gün içinde geçmezse veya endişe verici boyutlarda ise bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Hepatit B aşısı dört farklı türde olabilir: 1. Plasma kökenli, birinci nesil hepatit B aşısı. 2. Adjuvansız, mayadan türetilmiş rekombinant hepatit B aşısı (ikinci nesil). 3. Memeli hücresinde üretilmiş rekombinant hepatit B aşısı (üçüncü nesil). 4. Kombine hepatit B aşıları (hepatit A aşısı ve difteri, tetanoz, aselüler boğmaca ve inaktif poliovirüsü ile birleştirilmiş). Hepatit B aşısı genellikle üç doz halinde uygulanır.

Evet, Rotarix ve RotaTeq aşıları aynı anda yapılabilir. Her iki aşı da diğer aşılarla birlikte uygulanabilir. Aşı takvimi ve uygun aşı seçimi için mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

2 ay aşısı sonrası huzursuzluk genellikle 1-3 gün sürebilir. Her bireyin tepkisi farklı olabilir, ancak genellikle bu süre zarfında huzursuzluk, yorgunluk ve hafif ateş gibi belirtiler görülebilir.

Evet, askerlikte iğne (aşı) yapılması zorunludur. Askerlere yapılan iğneler genellikle tetanoz, menenjit ve kızamık aşılarından oluşur.

Varicella (suçiçeği) aşısı, genellikle 12 ay ile 12 yaş arasındaki tüm sağlıklı çocuklar için tek doz olarak önerilir. Aşının uygulanmaması gereken durumlar arasında gebelik, ciddi alerjik reaksiyon öyküsü, bağışıklık sistemi zayıflığı ve son 4 hafta içinde başka bir aşı yapılmış olması yer alır. Aşılama programı hakkında en doğru bilgiyi, bir sağlık uzmanından almak önemlidir.

Köpeklerde aşı takvimi, köpeğin yaşı, sağlık durumu, ırkı ve yaşam tarzı gibi faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Yavru köpekler için genel aşı takvimi: 6-8 hafta: Distemper, parvovirüs, hepatit ve parainfluenza aşılarının ilk dozları. 10-12 hafta: İkinci DHP-Pi, leptospiroz ve bordetella aşıları. 14-16 hafta: Üçüncü DHP-Pi ve kuduz aşısı. 12 ay: İlk yıllık aşılar (DHP-Pi, leptospiroz, kuduz). Yetişkin köpekler için genel aşı takvimi: Yıllık aşılar: DHP-Pi, leptospiroz, bordetella. 3 yıllık aşılar: Kuduz. Ek aşılar: Lyme, mantar gibi hastalıklara karşı veterinerin önerisiyle yapılabilir.