Anayasa

Seçim yasası evrensel olarak kabul edilir, çünkü insan hakları evrensel bildirgesinin 21. maddesi ve Birleşmiş Milletler Sivil ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi'nin 25. maddesi'nde yer alan seçme ve seçilme hakkı bu durumu destekler. Ayrıca, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 67. maddesi de genel oy ilkesini vurgulayarak, tüm yurttaşların oy hakkına sahip olduğunu belirtir.

7 Aralık tarihinde meydana gelen bazı önemli olaylar: 1787: Delaware, Amerika Birleşik Devletleri Anayasasını onaylayan ilk eyalet oldu. 1905: Moskova Ayaklanması başladı. 1917: I. Dünya Savaşı: ABD, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na savaş ilan etti. 1921: Kilis, Fransız işgalinden kurtuldu. 1941: II. Dünya Savaşı: Pearl Harbor Saldırısı gerçekleşti; Japon uçakları Amerikan deniz üssü Pearl Harbor'u bombaladı. 1972: Apollo 17, Ay görevine doğru yola çıktı. 2002: Londra'da düzenlenen Dünya Güzellik Yarışması'nda Türkiye Güzeli Azra Akın, Dünya Güzeli seçildi. 2009: Tokat'ın Reşadiye ilçesinde 7 jandarmanın şehit edildiği pusu gerçekleşti. Ayrıca, 7 Aralık Uluslararası Sivil Havacılık Günü olarak kutlanır.

Evet, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurmadan önce Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuruda bulunmak zorunludur. Bu, iç hukuk yollarının tüketilmesi şartının bir parçasıdır ve başvurunun kabul edilebilmesi için gereklidir.

Endonezya, anayasasına göre cumhuriyet rejimine sahip üniter bir devlet olarak yönetilmektedir: 1. Tek Tanrı inancı; 2. Adil ve medeni insanlık; 3. Endonezya'nın birliği; 4. Temsilciler arasında istişarelerin erdemine dayalı demokrasi; 5. Tüm Endonezya halkı için sosyal adalet.

Anayasa Mahkemesi'nin kabul edilmezlik kararına itiraz edilemez, çünkü bu karar kesindir. Ancak, başvuru sahibi, başvurunun kabul edilmezlik kararıyla reddedilmesine ilişkin gerekçeli kararı inceleyerek, Anayasa Mahkemesi'nin kararına karşı ayrıca bir başvuru yapma hakkına sahip olabilir.

Anayasa Mahkemesi'nin 7315 sayılı Güvenlik Soruşturması ve Arşiv Araştırması Kanunu'nun bazı kurallarının iptaline ilişkin kararı, 26 Mart 2025 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararlarının yürürlük tarihi genellikle kararın yayınlandığı tarih olarak belirlenir.

2004 yılında yapılan anayasa değişiklikleri şunlardır: Kadın-erkek eşitliği: Anayasa'nın 10. maddesine, "Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür" fıkrası eklenmiştir. Ölüm cezaları: Anayasa'nın 15. ve 17. maddelerindeki ölüm cezalarına ilişkin hükümler çıkarılmıştır. Basın özgürlüğü: Anayasa'nın 30. maddesindeki, basın araçlarının "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, Cumhuriyetin temel ilkeleri" nedeniyle zapt ve müsadere edilebileceği hükmü kaldırılmıştır. Uluslararası andlaşmalar: Anayasa'nın 90. maddesine, "Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşma hükümlerinin esas alınacağı" hükmü eklenmiştir. Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK): Genelkurmay Başkanlığı'nın YÖK'teki temsili sona erdirilmiştir. Devlet Güvenlik Mahkemeleri (DGM): Anayasa'nın 143. maddesi yürürlükten kaldırılmıştır. Silahlı Kuvvetler harcamaları: Silahlı Kuvvetler'in elinde bulunan devlet mallarının TBMM adına denetlenmesinde gizlilik esası kaldırılmıştır.

1982 Anayasası'nın 175. maddesi, anayasanın değiştirilmesi ile ilgilidir: Bu maddeye göre: 1. Anayasanın değiştirilmesi teklifi, Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tamsayısının en az üçte biri tarafından yazıyla yapılabilir. 2. Değişiklik teklifi, Genel Kurulda iki defa görüşülür ve kabul edilmesi için Meclisin üye tamsayısının beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla karar alınması gerekir. 3. Değişiklik teklifi, kanunların görüşülmesi ve kabulü hakkındaki diğer hükümlere tabidir. 4. Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları bir daha görüşülmek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisine geri gönderebilir. 5. Meclis, geri gönderilen kanunu, üye tamsayısının üçte iki çoğunluğu ile aynen kabul ederse, Cumhurbaşkanı bu kanunu halkoyuna sunabilir. 6. Halkoyuna sunulan anayasa değişikliklerinin yürürlüğe girmesi için, halkoylamasında kullanılan geçerli oyların yarısından çoğunun kabul oyu olması gerekir.

Türkiye'de seçimlerin 5 yılda bir yapılmasının nedeni, 1982 Anayasası'nın 77. maddesinin 1. fıkrasında yer alan düzenlemedir.

Anayasa değişiklik teklifinin ne zaman oylanacağı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, anayasa değişikliği teklifinin oylanma süreci hakkında genel bilgi verilebilir. Anayasa değişikliği teklifleri önce Anayasa Komisyonunda görüşülür, ardından Genel Kurulda iki defa oylanır. Anayasa değişikliği teklifinin kabulü için yapılan oylamanın gizli tutulması gereklidir. Anayasa değişikliği teklifinin oylanma zamanı, teklifin TBMM'ye sunulma tarihine ve yasama takvimine bağlı olarak değişir.

Anayasanın ilk maddesi, devletin şekli ile ilgilidir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 1. maddesi şu şekildedir: >Türkiye Devleti bir Cumhuriyettir. Bu madde, devletin yönetim yapısını belirler.

Anayasa Mahkemesi'nin diğer adı Yüce Divan'dır. Anayasa Mahkemesi, 1961 Anayasası ile kurulmuş ve 1982 Anayasası ile devam ettirilmiştir. Ayrıca, 2010 referandumundan sonra yapısal değişikliklere uğramıştır. Anayasa Mahkemesi'nin temel görevi, yasaların ve diğer hukuki düzenlemelerin Anayasa’ya uygunluğunu denetlemektir.

Meclisin ertelenmesi iki durumda mümkündür: 1. Savaş nedeniyle: Anayasa'nın 78. maddesine göre, savaş sebebiyle yeni seçimlerin yapılmasına imkân görülmezse, Türkiye Büyük Millet Meclisi seçimlerin bir yıl geriye bırakılmasına karar verebilir. 2. İçtüzük gereği: İçtüzüğe göre (m.6), Meclisin çalışmalarını 15 günü geçmemek üzere ertelemesi mümkündür.

Anayasada belirtilen vatandaşlık görevleri dört ana kategoriye ayrılır: 1. Seçme ve seçilme hakkı. 2. Kanunlara uymak. 3. Vergi vermek. 4. Askerlik yapmak. Bu görevler, devletin koyduğu yazılı vatandaşlık yükümlülükleri olarak kabul edilir.

Birinci Meclis'in anayasal rejimi, kuvvetler birliği ve meclis üstünlüğü ilkelerine dayanmaktaydı. Bu dönemde uygulanan meclis hükümeti sistemi ile yasama, yürütme ve yargı yetkileri Büyük Millet Meclisi'nde toplanmıştı. 1921 Anayasası ile kabul edilen bu rejim, milli hâkimiyet ve halkçılık ilkelerini temel almış ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk anayasal düzenini oluşturmuştur.

Anayasanın 5. ve 6. maddelerinin neden değiştirilemeyeceğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, Anayasanın 4. maddesi, 1. maddesindeki devletin şeklinin Cumhuriyet olduğu hakkındaki hüküm ile 2. maddesindeki Cumhuriyetin nitelikleri ve 3. maddesi hükümlerinin değiştirilemeyeceğini ve değiştirilmesi teklif dahi edilemeyeceğini belirtir. Bu maddelerin değiştirilememesinin nedeni, pek çok hukukçuya göre Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin temellerini oluşturması ve bu maddelerde yapılacak değişikliklerin ülkenin temel değerlerini değiştirebileceği endişesidir.

Laiklik Meclisinin amacı, Türkiye'de laikliğe yönelik artan saldırılara karşı mücadele etmek ve laikliği korumaktır. Meclis, bu amaç doğrultusunda aşağıdaki alanlarda çalışmalar yürütmektedir: - Hukuk ve Anayasa: Hukukun laik temeller üzerinde şekillenmesini sağlamak. - Medeni Kanun: Medeni Kanunun laik ilkelerine sadık kalınmasını temin etmek. - Eğitim: Öğretim birliğinin korunması ve dini referanslarla yapılan düzenlemelerin engellenmesi. Ayrıca, Laiklik Meclisi, toplumsal katılımı artırarak tüm yurttaşları laiklik mücadelesine dahil etmeyi hedeflemektedir.

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun Dördüncü Kısmının Beşinci Bölümünde düzenlenen anayasaya karşı suçlar, üç ana kategoriye ayrılır: 1. Anayasayı ihlal suçu (TCK m.309). 2. Yasama organına karşı suç (TCK m.311). 3. Hükümete karşı suç (TCK m.312).

Anayasa'nın 68. maddesi, "Parti kurma, partilere girme ve partilerden ayrılma" başlıklı olup, şu hükümleri içerir: Vatandaşlar, siyasi parti kurma ve usulüne göre partilere girme ve partilerden ayrılma hakkına sahiptir. Parti üyesi olabilmek için 18 yaşını doldurmuş olmak gerekir. Siyasi partiler, Anayasa ve kanun hükümleri içerisinde faaliyetlerini sürdürürler. Siyasi partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, devletin bağımsızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına, eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve laik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz. Sınıf veya zümre diktatörlüğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi amaçlayamaz. Suç işlenmesini teşvik edemez.

Anayasa Mahkemesine "son çare mahkemesi" denmesinin nedeni, temel hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği iddiasıyla yapılan başvuruların, diğer yasal yollar tükendiğinde veya olmadığında, en son başvurulabilecek yol olmasıdır. Bireysel başvuru, Türkiye'de hukukta en son çare olarak kullanılabilen bir yoldur.