Anayasa

Japonya'nın monarşi ile yönetilmesinin nedeni, 1947 yılında kabul edilen anayasada yer alan Anayasal Monarşi sistemidir. Bu sisteme göre, İmparator'un görev ve yetkileri tamamen törensel olup, yönetim erkinin başı Başbakan'dır.

Kralın yetkileri, İngiltere'de anayasal monarşi sistemi çerçevesinde büyük ölçüde sembolik ve törensel niteliktedir. Kralın sahip olduğu bazı yetkiler şunlardır: 1. Parlamentoyu Açmak: Parlamentoyu resmen açar ve kapanış seremonisine liderlik eder. 2. Başbakanı Atamak: Genel seçimden sonra veya başbakanın istifası durumunda yeni başbakanı atar. 3. Kanunları Onaylamak: Parlamentodan geçen yasalara "Kraliyet Onayı" verir. 4. Savaş İlan Etmek: Uygulamada bu yetki, Başbakan ve Parlamento tarafından kullanılsa da kralın da savaş ilan etme yetkisi vardır. 5. Onur Vermek: Şövalyelik ve çeşitli nişanlar gibi onur unvanlarını verir. Kral, ayrıca Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanı olarak da görev yapar.

Siyasi partilerin odak olması, Anayasa'nın 68. maddesine göre, bir siyasi partinin yasaklanan eylemleri yoğun bir şekilde işlemesi ve bu durumun parti organları tarafından zımnen veya açıkça benimsenmesi anlamına gelir. Bu durumda, Anayasa Mahkemesi, partinin bu nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiğini tespit ederse, parti temelli olarak kapatılabilir.

Usulsüz tebligat, aşağıdaki anayasal hakların ihlaline yol açabilir: 1. Adil yargılanma hakkı: Tebligatın usulüne uygun yapılmaması, adil yargılanma ilkesini zedeler. 2. Hukuki dinlenilme hakkı: Muhatabın hukuki bir işlemde bilgi sahibi olma hakkını engeller. 3. Savunma hakkı: Usulsüz tebligat nedeniyle kişi, savunma hakkını kullanamayabilir.

Anayasanın ilk dört maddesinin değiştirilemezliği, 1982 Anayasası'nın 4. maddesi ile kabul edilmiştir. Bu madde, 1961 Anayasası'ndaki ilk üç maddenin aynen korunmasıyla birlikte, 2. maddeye "toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı, Atatürk milliyetçiliğine bağlılık" ilkelerinin eklenmesiyle ve 3. maddeye "bayrağı ay yıldızlı al bayrak, milli marşı İstiklal Marşı'dır" ifadelerinin eklenmesiyle oluşmuştur. Ancak, değiştirilemezlik ilkesi ilk olarak 1924 Anayasası'nda yer almış ve 1961 Anayasası'nda da korunmuştur. 1982 Anayasası'nda, Danışma Meclisi'nde ve Milli Güvenlik Konseyi'nde yapılan tartışmalar sonucunda, sadece ilk maddenin değil, devletin temel niteliklerini belirleyen 2. maddenin ve bayrak, marş ile başkenti içeren 3. maddenin de değiştirilemeyeceği hükme bağlanmıştır.

Evet, Danıştay kararına karşı Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapılabilir. Bu, Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru yollarının bir parçasıdır. Bireysel başvuru yapabilmek için, öncelikle iç hukuk yollarının tükenmiş olması ve ihlalin öğrenilmesinden itibaren 30 gün içinde başvurunun yapılması gerekmektedir.

Anayasanın 653. maddesi bulunmamaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın maddeleri arasında 653. madde yer almamaktadır. Eğer belirli bir madde numarası veya konu hakkında bilgi arıyorsanız, daha fazla detay vererek yardımcı olabiliriz. Bazı önemli anayasa maddeleri: Madde 42: Eğitim ve öğrenim hakkı ve ödevi. Madde 48: Çalışma ve sözleşme hürriyeti. Madde 5982/1: Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir, devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Madde 2709: Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

Kadınlar ve erkekler farklı pasaport almazlar, çünkü günümüz kanunları evlilik durumunda soyadının değişmesine rağmen pasaportun cinsiyet ayrımı yapmadan yenilenmesini öngörmektedir. Ancak, geçmişte pasaport kanunlarında kadın ve erkek çocuklarına farklı haklar tanıyan maddeler bulunmaktaydı.

Sened-i İttifak'ın önemi şu şekilde özetlenebilir: 1. Padişahın Otoritesinin Sınırlanması: Sened-i İttifak, Osmanlı padişahının mutlak otoritesini ilk kez sınırlayan belgelerden biridir. 2. Merkezî ve Taşra Güçleri Arasında İttifak: Ayanlar ve merkezî idare arasında bir ittifak mukavelesi olarak, devletin ancak bu iki güç arasındaki işbirliğiyle eski gücüne kavuşabileceğini öngörmüştür. 3. Demokratik Bir Adım: Anayasal bir belge olarak, Osmanlı Devleti'nde görülen ilk demokratik hareketlerden biri olarak kabul edilir. 4. Savaş Organizasyonuna Katkı: Osmanlı savaş organizasyonuna yaptıkları etkin katkı dolayısıyla nüfuz alanlarını genişleten ayanların, siyasî ve malî imkânlarının tanınması, devletin genel istikrarına olumlu etki etmiştir. Ancak, Sened-i İttifak'ın ömrü, Alemdar Mustafa Paşa'nın ölümüyle birlikte sona ermiştir.

1961 Anayasası ve 1982 Anayasası arasındaki bazı farklar şunlardır: İnsan Hakları Odağı: 1961 Anayasası insan haklarına dayalı bir milli anayasa iken, 1982 Anayasası insan haklarına saygılı bir anayasa olarak kabul edilir. Devlet Şeklinin Değişmezliği: 1961 Anayasası'nda devlet şeklinin cumhuriyet olduğu hükmü değiştirilemezken, 1982 Anayasası'nda bu madde çıkarılmıştır. Yürütme Görevi: 1961 Anayasası'nda yürütme görevi, kanunlar çerçevesinde cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu tarafından yerine getirilir; 1982 Anayasası'nda ise yürütme yetkisi ve görevi, cumhurbaşkanı ve bakanlar kurulu tarafından anayasaya ve kanunlara uygun olarak kullanılır. Eşitlik: 1961 Anayasası'nda herkes, dil, ırk, cinsiyet gibi ayrımlar gözetilmeksizin kanun önünde eşittir; 1982 Anayasası'nda ise temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma karşı ödevlerini de içerir. Katılık: 1982 Anayasası, 1961 Anayasası'na göre daha katı bir yapıya sahiptir. Bu farklar, iki anayasanın genel görünümlerinin benzer olmasına rağmen, detaylarda ve içeriklerde belirgin farklılıklar olduğunu göstermektedir.

Anayasada sosyal haklar, genellikle aşağıdaki kategorilere ayrılır: Sağlık hizmetlerine erişim hakkı. Eğitim hakkı. Adil konut hakkı. Sosyal güvenlik hakkı. Çalışma hakkı. Ücrette adaletin sağlanması ve asgari ücret. Beslenme hakkı. Bazı toplumsal kesimlerin (engelliler, çocuklar, yaşlılar gibi) korunması. Ayrıca, sendika hakkı, toplu sözleşme hakkı ve grev hakkı gibi sosyal haklar da devletin konumu bakımından negatif statü haklarıyla aynı özelliği gösterir.

Somut norm denetimi (itiraz yolu) ve iptal davası, anayasa yargısında iki farklı denetim yolunu ifade eder. Somut norm denetimi, bir davaya bakmakta olan mahkemenin, o davada uygulayacağı kanun hükmünün anayasaya aykırı olduğu iddiasıyla Anayasa Mahkemesi'ne başvurması sürecidir. İptal davası (soyut norm denetimi) ise, anayasada özel olarak belirtilen kişi, organ veya teşkilatların, yasama organı tarafından kabul edilip resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan bir kanunun anayasaya aykırı olduğu iddiası ile Anayasa Mahkemesi'ne başvurması ile başlatılan denetim biçimidir.

Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) heyet değişikliği kararı, davalarda tanıkları dinleyen hakimlerin değiştirilerek kararın başka bir heyet tarafından verilmesinin hak ihlali olduğuna hükmetmesidir. AYM, bu karara 15 Şubat 2024 tarihinde ulaşmış, ancak karar 15 Kasım 2024 tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. AYM, adil yargılanma hakkı kapsamındaki "hakkaniyete uygun yargılama" hakkının ihlal edildiğine oybirliğiyle karar vermiştir. Bu karar, özellikle İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun yargılandığı "Ahmak Davası"nda da heyet değişikliğinin adil yargılanma ilkesini ihlal ettiği gerekçesiyle gündeme gelmiştir.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 148. maddesine göre Türkiye'de kurulmuştur. AYM, 25 Nisan 1962 tarihinde faaliyete geçmiştir.

68 sayılı yasa, farklı alanlarda çeşitli düzenlemelere atıfta bulunabilir. İşte bazı örnekler: Sanayileşme İcra Komitesi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi. Basında Fikren veya Bedenen Çalışanlara Verilecek Borç Para ve Yapılacak Yardımlar Hakkında Genel Kurul Kararı. Türk Ceza Kanunu (TCK) Madde 68. İcra ve İflas Kanunu (İİK) Madde 68.

Anayasanın 101. maddesi, Cumhurbaşkanının seçilme şartlarını düzenler: Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir. Anayasanın 102. maddesi, Cumhurbaşkanı seçim usulünü belirler: Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Bu maddeler, 21/01/2017 tarihli ve 6771 sayılı Kanun ile değiştirilmiştir.

Kaymakamlık sınavında iki bölüm bulunmaktadır: Genel Yetenek ve Genel Kültür Testi ile Alan Bilgisi Testi. Genel Yetenek ve Genel Kültür Testi kapsamında sorulan soru sayıları ve yüzdelik dilimleri şu şekildedir: - Türkçe: 20 soru (%14); - Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi: 8 soru (%4); - Türkiye’nin Sosyo-Ekonomik Yapısı: 8 soru (%6); - Türkiye’de Demokratikleşme ve İnsan Hakları: 6 soru (%6). Alan Bilgisi Testi kapsamında sorulan soru sayıları ise şöyledir: - Anayasa Hukuku: 18 soru (%13); - İdare Hukuku: 20 soru (%18); - Türkiye’nin İdari Yapısı: 16 soru (%14); - Türkiye’de Mahalli İdareler: 12 soru (%9); - Ekonomi: 12 soru (%12). Toplamda 120 soru sorulmaktadır.

1908 Osmanlı Anayasası, 23 Temmuz 1908'de yeniden yürürlüğe giren ve İkinci Meşrutiyet'in temelini oluşturan Kanun-ı Esasi'dir (Osmanlı Anayasası). Bu anayasa ile: Parlamenter sistem yeniden kurulmuş ve Meclis-i Mebusan seçimleri yapılarak farklı etnik ve dini grupların temsil edildiği bir parlamento oluşturulmuştur. Basın ve düşünce özgürlüğü sağlanmış, sansür kaldırılmış ve fikir özgürlüğü genişlemiştir. Siyasi partiler kurulmuş ve çok partili hayata geçilmiştir. Padişahın yetkileri sembolik düzeye indirilmiş ve vekiller heyeti (bakanlar kurulu) meclise karşı sorumlu hale getirilmiştir. 1909'da yapılan değişikliklerle meclisin yetkileri artırılmış, toplantı ve dernek kurma özgürlüğü ile haberleşmenin gizliliği anayasaya eklenmiştir.

Bülent Yücel'in anayasa hukuku kitapları Adalet Yayınevi tarafından yayımlanmıştır.

Altı Ok, 1961 yılında yapılan yeni anayasada, "milli, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti" ifadesinin anayasanın ikinci maddesi olarak kabul edilmesi nedeniyle anayasadan çıkarılmıştır. 1950 yılında Demokrat Parti'nin iktidara gelmesiyle Altı Ok'un anayasadan çıkarılması gündeme gelmemiş, bu değişiklik 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından gerçekleşmiştir. Anayasa hukukçuları, 1940'lı yılların başından itibaren Altı Ok'un anayasaya eklenmesinin, partinin programındaki konuların kanun gücünde olmaması ve yargıçları bağlamaması nedeniyle sorunlu olduğunu belirtmişlerdir.