Alevilik

Uyur İdik Uyardılar türküsünün hikayesi şu şekilde özetlenebilir: İran’daki Safavi Devleti’nin siyasal emelleri nedeniyle Aleviler birtakım bunalımlar içine düşmüşlerdir. Şeyhlikle şahlığı birleştiren Safavi Devleti’nin kurucusu Şah İsmail (Hatayi), Anadolu’yu ele geçirmeyi düşünmektedir. Devlet, bu ayaklanmalara karşı tedbir alır ve Yavuz Sultan Selim ile Şah İsmail’in çarpışması sonucu on binlerce Alevi öldürülür. Durmayan bir kovuşturma içinde büyük sıkıntılara düşen Aleviler, bölük bölük Doğu Anadolu dağlarındaki halk arasına karışıp canlarını kurtarmaya çalışırlar. Pek çok derviş, ellerinde sazlarıyla propaganda gezilerine çıkar ve beklenen kurtuluş günü için ülküyü ayakta tutmaya çalışır. 18. ve 19. yüzyıllarda ülkü küllenir gibi olur. Ancak beklenen Mehdi gelmez ve beklenen gün gelmez. Ozanlar, moral vermek için “umut nefesleri” düzer. Yıllar ve yüzyıllar geçip giderken umutlar tükenir. Uyur İdik Uyardılar türküsü, bu süreci ve beklentileri anlatır.

Şah-ı Merdan Ali, Alevi inancına göre İslam'ın dördüncü halifesi ve Hz. Muhammed'in damadıdır. Bazı lakapları: Murtaza; Şir-i Yezdan (Allah'ın Arslanı); Keremallahü veçhe; Ebu Turab. Önemli özellikleri: Cesaret ve yiğitlik: Savaşçı kimliği ve cesaretiyle Hz. Muhammed'in övgüsünü kazanmıştır. Bilgelik: "İlim şehrinin kapısı" olarak anılır ve bilgiye büyük önem verir. Liderlik: Aleviler için önderdir ve "şah" olarak kabul edilir. Hayatı: 598 yılında Mekke'de doğmuştur. Hz. Fatıma ile evlenmiş ve bu evlilikten Hasan ve Hüseyin dünyaya gelmiştir. Umeyye oğullarından Muaviye ile mücadele etmiş ve 661 yılında şehit edilmiştir.

Çerağ (mum) yakılmasının bazı nedenleri: Alevi inancında ibadet: Cem evinde ibadetin yapılacağı günün akşamı, ilahi nuru temsilen bir çerağ yakılır. Hızır orucu: Hızır orucu sırasında, Hızır için çerağlar yakılır. Ritüel ve sembolizm: Çerağ, Tanrı'nın nurunu simgeler ve batın çerağı'nın (nur) uyanması için yakılır. Bektaşi inancı: Bektaşi ritüellerinde, ölen bir Bektaşi'nin naaşı etrafında, onun varlık aleminden zulmete intikal ediş biçimini sembolize etmek için on iki mum yakılır.

Oktay Kaynarca, herhangi bir aşirete mensup değildir. Kaynarca, 27 Ocak 1965 tarihinde İstanbul'un Üsküdar ilçesinde doğmuştur.

Abdullah Papur, Kürt Alevi bir ailenin çocuğudur. Aşiret bilgisi mevcut belgelerde yer almamaktadır.

Cem'de lokma dağıtmak, Alevilik inancında birkaç anlama gelir: Toplumsal dayanışma ve yardımlaşma: Lokma, topluluk üyeleri arasında yardımlaşma ruhunu güçlendirir ve ihtiyaç sahipleri için destek mekanizması oluşturur. Manevi arınma ve eşitlik: Lokma dağıtımı, manevi bir bağ kurmayı ve eşitlik anlayışını pekiştirmeyi sağlar. Rızalık ve helalleşme: Lokma, bir helallaşma ve rızalık alma ritüelidir; topluluktaki her bireyin birbirinden razı olmasını ifade eder. Dini ve kültürel bir ritüel: Lokma, cem törenleri, özel günler ve anma etkinlikleri sırasında gerçekleştirilen kutsal bir ibadettir. Lokma, genellikle dua ve niyetlerle hazırlanır ve dağıtılır; bu süreçte eşitlik, adalet ve kardeşlik duyguları ön plana çıkar.

Alevi deyişleri, 7'li, 8'li veya 11'li hecelerle hece vezni ile söylenir çünkü bu ölçüler, Alevi-Bektaşi şiirlerinin ortak özellikleri arasında yer alır. Alevi deyişleri, aynı zamanda halk şiiri nazım şekli olarak da kabul edilir.

Koray Avcı, aslen Erzincan'ın Tercan ilçesindendir. Alevi olup olmadığına dair farklı bilgiler bulunmaktadır: Bir konserinde Alevi olduğunu açıklamıştır. Ali bin Ebu Talib'in kılıcı Zülfikar'ı betimleyen bir kolyesi vardır. Kendini "kültürüne sıkı sıkıya bağlı biri" olarak tanımlamaktadır. Ancak, bazı kaynaklar Koray Avcı'nın Alevi olmadığını belirtmektedir.

Dört Kapı Kırk Makam, Alevilik-Bektaşilik inancında kişinin olgunluğa ulaşması için geçmesi gereken aşamaları ifade eder. Bu dört kapı ve her birinin on makamı şunlardır: 1. Şeriat Kapısı: İman etmek. İlim öğrenmek. Helal kazanmak. İbadet etmek. Ailesine faydalı olmak. Çevreye zarar vermemek. Peygamberin emirlerine uymak. Şefkatli olmak. Temiz olmak. Faydasız ve gereksiz işlerden sakınmak. 2. Tarikat Kapısı: Tüm insanları bir görmek. Gerçeği gizlememek. Manayı bilmek. İlahi sırrı öğrenmek. İlahi varlığa ulaşmak (Vahdet-i Vücud). 3. Marifet Kapısı: Kendini bilmek. Su gibi duru olmak. İlim irfan sahibi olmak. Güzel ahlaklı olmak. Sabırlı olmak. Hoşgörülü olmak. Bencil olmamak. Kin ve garezden uzak durmak. Özüne sadık olmak. Cömert ve yiğit olmak. 4. Hakikat Kapısı: Hakk’ın varlığına ulaşmak. Hakk’ın sırını öğrenmek. Gerçeği bilmek ve gerçeği gizlememek. Birlik ve beraberliğe yönelmek. İnsanı sevmek, bir görmek. İyilik yapmak. Mütevazı olmak. Kimseyi hor görmemek. Kimsenin ayıbını görmemek. Eğitici ve öğretici olmak.

"Elif Ana: İyiliğe Giden Yol" filmi, hayırsever ve bilge bir kadın olan Elif Ana'nın yaşam öyküsünü gerçek hayattan uyarlayarak anlatıyor. Filmin konusu: Elif Ana, ermiş bir kadındır ve Alevilikte kan bağı ile aktarılan “analık” ünvanını, o soy ağacından olmamasına rağmen almıştır. Hayatı boyunca insanlara yardım eden, iyilik yapan Elif Ana, “iyilik meleği” olarak anılır. Kör olmak üzere olan Elif Ana, gözünü kurtarmak için Maraş’tan Ankara’ya gider ve hastanede, gözlerinin önünden bir film şeridi gibi hayatı geçer. Çocukluğundan yaşlılığına kadar birçok dönemi zihninde yeniden canlandırır. Film, Elif Ana'nın yaşamı aracılığıyla "iyiliğe giden yolu" tarif ediyor.

Ras-el Seni bayramı, Arap Alevileri tarafından Rumi takvime göre 14 Ocak'ta kutlanır. Kutlama gelenekleri şunlardır: Ziyaretleşme: Küçükler büyüklerinin elini öper, büyükler küçüklere hediyeler ve harçlık verir. Eğlence: Bir araya gelip eğlenilir. Yemek: Kıbbi (bir tür içli köfte) ve zlibi (zeytinyağında kızartılmış ekmek) gibi yemekler yapılır. Bu bayram, Hz. Musa'nın halkını Firavun'un elinden kurtardığı gün olarak kabul edilir. Ras-el Seni'den 6 gün sonra kutlanan Ğidil Kiddes bayramı ise Hz. İsa'nın vaftiz edildiği gün olarak sayılır.

Birlik Cemi, Alevilikte önemli bir ibadet biçimi olup, "birlik" ve "bir olma" anlayışını güçlendirmeyi amaçlar. Birlik Ceminin bazı anlamları: Toplumsal uyum: Cem sırasında, toplumun fertleri arasındaki kırgınlıklar giderilir ve herkes barış içinde ibadet eder. Hakk ve insan: Alevi inancında, Hakk insanın özündedir; bu cem, insanın kendi özüyle ve toplumla bütünleşmesini simgeler. Eğitim: Çocukların ve yetişkinlerin birlikte katıldığı, aynı zamanda eğitim amaçlı bir cemdir. Bolluk ve bereket: Harmanın, hasatın bitip de kışa girilmesiyle birlikte, bolluğun, bereketin, temizliğin ve arınmanın sembolü olarak yapılır.

VK'da "dede" olmanın bir yolu yoktur. VK, sosyal medya platformu olup, kullanıcı profilleri ve hesapları belirli kurallara göre oluşturulur ve yönetilir. "Dede" unvanı veya rolü, VK'da resmi bir statü veya pozisyon değildir. Eğer başka bir konuda yardım gerekiyorsa, lütfen daha fazla bilgi verin.

Evet, "Bir Ses Böler Geceyi" bir Alevi filmidir. Ersan Ersever'in yönettiği film, Ahmet Ümit'in 1994'te yayımlanan aynı adlı romanından sinemaya uyarlanmıştır.

Zülfikar'da iki başlı yılan bulunmadığına dair bilgi mevcuttur. Zülfikar, İslam peygamberi Muhammed'in damadı ve Dört Büyük Halife'den biri olan Hz. Ali'nin çatal şeklinde iki başlı kılıcının adıdır. Zülfikar'ın iki başının temsil ettiği bazı anlamlar şunlardır: Zahiri ve batini yorum. İlim ve iman. Kafirlerle ve nefsle savaş. İyilik, inanç, doğruluk ve adalet.

Pir Sultan Abdal, 16. yüzyılda yaşamış ve Alevi-Bektaşi Türk halk edebiyatının önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilen bir şairdir ve "abdalların piri" olarak anılmaz. Pir Sultan Abdal mahlasını kullanan altı farklı kişi olduğu düşünülmektedir: III. Murat döneminde Sivas valisi olan Deli Hızır Paşa tarafından idam ettirilen Banazlı Âşık Pir Sultan; Merzifon ve Çorum yöresinden "Pir Sultan’ım Haydar"; Artova'nın Daduk köyünden Abdal Pir Sultan; aruz vezni ile yazılmış deyişlerin sahibi Pir Sultan Abdal; Banazlı Pir Sultan'dan sonra yaşayıp onun asılmasına dair deyişler söyleyen Pir Sultan Abdal; asıl adının Halil İbrahim olduğunu belirten Pir Sultan Abdal. Halk edebiyatı araştırmacıları, gerçek Pir Sultan Abdal olarak Banazlıyı kabul eder.

Yusuf Ziya Bahadınlı'nın "Öyle Bir Aşk" kitabı, yazarın çocukluğundan itibaren yaşamının önemli dönemlerinden kesitler sunarak hayatı, mücadelesi ve fikriyatına ışık tutar. Kitapta ele alınan bazı konular: Çocukluk: Bahadın köyünde geçen çocukluk anıları ve kitapla tanışma süreci. Köy Enstitüsü: Yazarın kişiliğinin ve dünya görüşünün şekillenmesinde Köy Enstitüsü anılarının rolü. Öğretmenlik: Kendi köyü olan Bahadın’da öğretmenlik dönemi ve köy enstitülerinde alınan eğitimin sorgulanması. Milletvekili Dönemi: Türkiye İşçi Partisi'nde milletvekilliği ve bu süreçte yaşanan deneyimler. İlya Ehrenburg'un da dediği gibi, bellek bazen bir ağacı, bazen bir bekçi kulübesini, bazen de bir insanı aydınlatan bir fareyi andırır.

Bozatlı Hızır, Alevi inancına göre Şubat ayının ikinci haftasında Salı, Çarşamba ve Perşembe günleri gelir. Hızır ayı, kışın başladığı ve Anadolu'yu kar örtüsünün kapladığı Ocak ayının ortasından Şubat ayının ortasına kadar olan dört haftalık süreyi kapsar.

Börklüce Mustafa, 14. yüzyılın ikinci yarısı ile 15. yüzyıl başında yaşamış, Türkmen Alevi halk önderidir ve Şeyh Bedreddin'in başlıca mürididir. Börklüce Mustafa'nın hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Şeyh Bedreddin'in müridi olması: 14. yüzyılın sonlarında Aydın yakınlarındaki köyünü ziyaret eden Şeyh Bedreddin'in müridi olmuştur. Sisam Adası'nda yaşaması: Bir dönem Sisam Adası'nda yaşadığı tahmin edilmektedir. İsyan: Osmanlı idaresinden memnun olmayan köylüleri ve yoksul dervişleri etrafına toplayarak, din ayrımı gözetmeyen bir anlayışla, paylaşımcı bir köylü hareketi örgütleyerek 1415-1416 yıllarında isyan etmiştir. İsyanın büyümesi: İsyanının başlangıcında I. Mehmed'in Saruhan valisi İskender Paşa'nın ordusunu yenilgiye uğratmıştır. Yenilgi ve esir düşmesi: Daha sonra Osmanlı ordusu tarafından kuşatılmış, esir düşmüş ve Ayasluğ'a (Selçuk) getirilmiştir. Ölümü: İşkence görmesine rağmen inancından dönmemiş, çarmıha gerilerek öldürülmüştür. Börklüce Mustafa, kadınlar hariç, erzak, giyim kuşam, hayvan ve arazi gibi şeylerin hepsinin herkesin müşterek malı olduğunu savunmuştur.

Dede sazı, Malatya Arguvan ve Kahramanmaraş Elbistan bölgelerine ait bir bağlama türüdür. Ayrıca, Pazarcık, Kayseri Sarız, Gaziantep ve Sivas gibi yerlerde de kullanılır.