Alevilik

Kızılbaşların kökeni çeşitli iddialara dayanmaktadır: 1. Şah İsmail Dönemi: En yaygın kabul gören iddiaya göre, Kızılbaş adı, Şah İsmail'in askerleri için kullandığı kırmızı takkelerden gelmektedir. 2. Şeyh Haydar: Erdebil Tekkesi şeyhi Şeyh Haydar, müritlerine on iki dilimli kızıl bir taç giydirmiş ve bu nedenle Erdebil Tekkesi mensuplarına Kızılbaş denilmiştir. 3. Şamanlık Dönemi: Müslümanlıktan önce Şamanlık dinine mensup olan Türkmenlerin, dini ayinlerinde başlarına kırmızı külah giymeleri, daha sonra Alevi dedelerinin de bu geleneği sürdürmesiyle Kızılbaş isminin ortaya çıktığı düşünülmektedir. 4. Tarihi İpek Yolu: Tarihi İpek Yolu'nun kontrolü için güçlenen Türkmenlerin, Osmanlı ve diğer devletler tarafından tehdit olarak görülmesi ve bu nedenle "Kızılbaş ülkesi" olarak adlandırılması da bir diğer köken iddiasıdır.

Kırklar mumunu, Alevilik inancına göre, Evliyalar yakar.

"Elif Ana: İyiliğe Giden Yol" filmi, Anadolu Alevilerinin yaşam anlayışından sevgi, barış, eşitlik, paylaşma, hoşgörü ve merhamet gibi evrensel değerleri özünde barındıran ve bunları tüm yaşamla paylaşan hayırsever bilge Elif Ana'nın yaşam öyküsünü anlatmaktadır. Filmde ayrıca, keramet sahibi ve geleceği önceden sezen bir kadın olan Elif Ana'nın hayatı boyunca herkese iyilik yapması ve ömrünün sonunda dünyanın en büyük kötülüğüne maruz kalması da konu edilmektedir.

"Elif Ana" (2022) filmi, geleceği görebilen bilge bir kadın olan Elif Ana'nın hayatını anlatıyor. Filmde, Elif Ana'nın çocuk yaşta evden kaçıp dağlarda ve mağaralarda yaşaması, Alevilikte "analık-dedelik" unvanının kan bağıyla değil, kişinin kendisi tarafından kazanılması gibi konular işleniyor. Ayrıca, Maraş Katliamı gibi tarihsel olaylara da değiniliyor.

Alevilik'te altı çeşit cem ismi bulunmaktadır: 1. İrşat Cemi: Gençleri aydılatma cemi. 2. Koldan Kopma Cemi: Suç işleyenlerin, düşkünlerin yargılandığı cem. 3. Müsahiplik Cemi: İkrar veren aileler arasındaki birlikteliği işleyen cem. 4. Lokma ve Dardan İndirme Cemi: Her hangi bir konuda adak adayanlar için yapılan cem. 5. Abdal Musa Kurban Cemi: Kurban kesip çevreye dağıtılan cem. 6. Görgü Cemi: Aleviler'de çok özel ve önemli bir cemdir.

Aşık Mahzuni Şerif, Alevi-Bektaşi inancına mensuptur.

Pir ve dede kavramları, farklı bağlamlarda kullanılsa da bazı durumlarda aynı anlamı taşıyabilir. Pir, genellikle bir tarikatın veya dergahın lideri veya rehberi anlamına gelir. Ancak, Alevilik gibi bazı inanç sistemlerinde dede, ocakzâde soyundan gelen ve topluluk içinde manevi rehberlik yapan bir figürdür. Bu durumda, pir ve dede kavramları farklı rolleri ifade eder.

"Alevin güle dönmesi" ifadesi, Alevilik inancında devri daim olsun sözüyle bağlantılı olabilir. Bu söz, ruhun bir döngü içinde sonsuza kadar var olacağına dair bir inancı ifade eder. Dolayısıyla, alevi güle dönmesi, ruhun dönüşüm ve yeniden doğuş sürecini sembolize edebilir.

"Uyur İdik Uyardılar" türküsünün hikayesi, 16. ve 17. yüzyıllarda Anadolu'da yaşanan büyük bunalımlar ve Alevi topluluklarının karşılaştığı zorluklar etrafında şekillenir. Bu dönemde, Şah İsmail'in (Hatayi) Anadolu'yu ele geçirme çabaları ve Osmanlı Devleti'nde çıkardığı ayaklanmalar, Alevilerin ciddi sıkıntılar yaşamasına neden olmuştur. Türkünün sözlerinde geçen "uyur idik uyardılar" ifadesi, gaflet uykusunda olan toplulukların uyandırılması ve gerçeğe kavuşturulması metaforunu taşır.

Şah-ı Merdan Ali, Alevi inancında Hz. Muhammed'in kuzeni ve damadı olan Ali'nin unvanıdır. Önemli özellikleri: - Yüksek ahlaki değerleri ve bilgeliği ile tanınır. - Alevilik inancının temel taşlarından biri olup, "Hak-Muhammed-Ali" üçlemesinin bir parçasıdır. - İslam'ın kuruluş döneminde Hz. Muhammed'in yanında yer almış, cesaretiyle onu korumuştur. - Ali'nin, 661 yılında Hariciler tarafından öldürülmesi, Aleviler için önemli bir matem olayıdır.

Çerağ (lamba) Alevilikte, inananların kalplerinde Allah, Muhammed ve Ali'nin ışığının uyanması için yakılır. Ayrıca, çerağ yakmak Hızır orucu tamamlandıktan sonra kutsal yerlerde yapılan bir ritüeldir ve bu vesileyle fakirlere yardım edilir.

Oktay Kaynarca, Celali aşiretine mensup bir Alevi ailenin çocuğudur.

Abdullah Papur, Kürt Alevisi bir ailenin çocuğu olarak doğmuştur. Dolayısıyla, herhangi belirli bir aşiretten geldiği bilgisi bulunmamaktadır.

Cem'de lokma dağıtmak, Alevi inancında toplumsal birlik ve dayanışmayı simgeleyen bir uygulamadır. Bu gelenekte lokma, cem töreni sırasında yapılan dua ve hayırların ardından dağıtılan özel bir tatlıdır.

Alevi deyişleri, genellikle 7'li hece ölçüsü ile söylenir çünkü bu ölçü, anonim halk şiirinin ve türkülerin ortak özelliklerinden biridir.

"Bir Ses Böler Geceyi" filmi, Yağmurlu bir gecede yaptığı kaza sonucu kendisini bir cemin içinde bulan Süha ve Hakk’ı ararken Hakk’a yürüyen İsmayil’in kesişen yaşamlarını anlatıyor. Film, Alevilerin "Ölmeden evvel ölmek" olarak tanımladıkları "Görgü Cemi" etrafında, insanın kendisini sorgulamasını konu alıyor. Ayrıca, üniversite görevlisi Süha'nın, önündeki boş bir mezardan kendi geçmişine doğru gizemli ve gerilim dolu bir yolculuğa çıkması da hikayenin önemli bir parçası.

Koray Avcı, aslen Erzincan ilinin Tercan ilçesindendir. Alevi olup olmadığı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır, ancak Koray Avcı'nın bir konserinde Alevi olduğunu açıkladığı bilinmektedir.

4 Kapı 40 Makam öğretisinde 4 kapı şunlardır: 1. Şeriat Kapısı. 2. Tarikat Kapısı. 3. Marifet Kapısı. 4. Hakikat Kapısı.

“Elif Ana: İyiliğe Giden Yol” filmi, Anadolu Alevilerinin yaşam anlayışından sevgi, barış, eşitlik, paylaşma, hoşgörü ve merhamet gibi evrensel değerleri içselleştirmiş ve bunları tüm yaşamla paylaşan hayırsever bilge Elif Ana’nın yaşam öyküsünü anlatıyor. Filmde, Elif Ana’nın ömrü boyunca yaptığı iyilikler ve çevresindeki insanlara yardımları işleniyor.

Ras-el Seni bayramı, Arap Alevileri tarafından 14 Ocak tarihinde kutlanır. Kutlamalar şu şekilde gerçekleşir: 1. El Öpme: Sabahleyin küçükler, büyüklerinin ellerini öper. 2. Hediye Verme: Büyükler, küçüklere aydiye adı verilen hediyeler ve harçlık verir. 3. Eğlence: Aileler bir araya gelip eğlenir, özel yemekler (kıbbi, zlibi gibi) hazırlanır. 4. Dini Ritüeller: Bu bayram, Hz. Musa'nın halkını Firavun'un zulmünden kurtardığı gün olarak kabul edilir ve bu nedenle dini bir anlam taşır.