Vicdanın felsefi temelleri iki ana yaklaşım üzerinden incelenebilir: Immanuel Kant'ın ahlak felsefesi ve İslam düşüncesi 23.

Kant'ın ahlak felsefesinde vicdan, bireyin ahlaki yasaya karşı duyduğu yükümlülük hissi olarak tanımlanır 3. Buna göre vicdan, bireyin kendi aklını kullanarak evrensel yasayı kavraması ve kendisini ona göre değerlendirmesidir 2. Kant'a göre vicdan, bireyin iç dünyasında kurduğu bir ahlaki mahkemedir 2.

İslam düşüncesinde ise vicdan doğrudan bu isimle anılmasa da, fıtrat kavramı bu bağlamda oldukça merkezi bir rol oynar 2. Kur'an'a göre insan, doğuştan iyiliğe meyilli olarak yaratılmıştır ve vicdan, Allah'ın insana yerleştirdiği ahlaki kodların bir tür içsel yankısıdır 2.

Ayrıca, Sokrates ve Aristoteles gibi filozoflar da vicdanın ahlaki muhakemede rehberlik eden bir güç olarak anlamını derinlemesine incelemiştir 1.