ZeminAnalizi

Evet, İzmir Bayraklı'da zemin sıvılaşması riski bulunmaktadır. Bu durum, özellikle Mansuroğlu Mahallesi'nde yapılan incelemelerde tespit edilmiştir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın onayladığı imar planlarında da bu risk belirtilmiş ve zemin etütlerinde sıvılaşma analizlerinin yapılması gerektiği vurgulanmıştır.

Sıvılaşma, arazi ve laboratuvar deneyleri ile tespit edilir. Arazi deneyleri arasında en yaygın kullanılanlar: - Standart Penetrasyon Deneyi (SPT); - Konik Penetrasyon Deneyi (CPT); - Sismik Koni Penetrasyon Deneyi (SCPT); - Yassı Dilatometre Deneyi. Laboratuvar deneyleri ise dinamik koşullarda zemin özelliklerini belirlemek için kullanılır ve bunlar arasında: - Devirsel Üç Eksenli Basınç Deneyi; - Devirsel Direkt Kesme Kutusu Deneyi; - Devirsel Burulmalı Kesme Kutusu Deneyi; - Resonant Kolon Deneyi; - Ultrasonik Darbe (Pulse) Deneyi.

Zeminden kaynaklı deprem hasarını anlamak için aşağıdaki belirtiler gözlemlenebilir: 1. Oturma, kayma veya eğilme: Bina çevresinde zeminle ilgili bu tür hareketler, temelde bir problem olduğunu gösterebilir. 2. Fay, heyelan veya yanal yayılma: Temel alanında ve çevresinde bu tür zemin çatlakları tespit edilebilir. 3. Sıvılaşma: Zeminde aşırı oturma ve kabarma gibi sıvılaşma belirtileri aranmalıdır. Ayrıca, uzman mühendisler tarafından yapılacak detaylı incelemeler de zeminden kaynaklanan hasarların tespitinde kritik öneme sahiptir.

Zemin sorgulama iki farklı yöntemle yapılabilir: 1. Deprem Bilgi Sistemi: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi tarafından geliştirilen bu sistem, Türkiye'nin her noktasının zemin bilgilerini gösteren internet tabanlı bir uygulamadır. 2. AFAD Zemin Sorgulama: AFAD'ın resmi web sitesi üzerinden yapılan bu sorgulama, deprem riski taşıyan bölgelerde zemin özelliklerini belirlemek için kullanılır. Sorgulama adımları şu şekildedir: 1. AFAD'ın web sitesine girip "Zemin Sorgulama" bölümüne giriş yapmak. 2. Sorgulamak istenen adresi veya konum bilgilerini girmek. 3. Sistemin sunduğu bilgilere göre zemin özelliklerini ve risk durumunu incelemek.

Zemin laboratuvarında bulunan bazı cihazlar şunlardır: 1. Casagrande Aleti: Zeminlerin likit limit değerlerini tespit etmek için kullanılır. 2. Düşen Koni Aleti: Yine likit limit tespiti için kullanılır. 3. Hidrometre: İnce daneli zeminlerin dane dağılımını belirlemek için kullanılır. 4. Proktor Aleti: Zeminlerin kompaksiyon davranışını tespit etmek için kullanılır. 5. Konsolidasyon Cihazı: Zeminlerin konsolidasyon davranışını incelemek için kullanılır. 6. Los Angeles Cihazı: Numunelerin aşınma dayanımını test eder. 7. Nokta Yükleme Cihazı: Numunelerin basınç dayanımını ölçer. 8. CBR Test Cihazı: Zeminlerin California Bearing Ratio (CBR) değerini belirler. 9. 3 Eksenli Hücre Kesme Cihazı: Zeminlerin kayma gerilmesi parametrelerini tespit eder. 10. Dinamik Üç Eksenli Hücre Kesme Cihazı: Dinamik koşullarda kayma gerilmesi parametrelerini ölçer.

Z3 zemin, sıvılaşmaya yatkın olabilir, çünkü sıvılaşma genellikle gevşek, granüler ve suya doygun zeminlerde meydana gelir. Zeminin sıvılaşma potansiyelini etkileyen faktörler arasında tane boyutu, yoğunluğu, derinliği ve eğim gibi özellikler bulunur. Bu nedenle, zemin sıvılaşması riski olan alanlarda, zemin iyileştirme yöntemleri kullanılarak sıvılaşma önlenmeye çalışılır.

Presiyometre deneyi, zeminin yük/deformasyon parametrelerinin belirlendiği bir arazi (in-situ) deneyidir. Deney süreci şu şekilde gerçekleşir: 1. Genişleyebilir silindirik bir prob, önceden delinmiş bir kuyuya indirilir. 2. Prob şişirilir ve bu esnada prob içerisindeki basınç ve hacim değişiklikleri ölçülür. Bu deney, zeminin taşıma kapasitesi ve yer değiştirme davranışını değerlendirmek için kullanılır ve genellikle temel tasarımı, altyapı projeleri ve zemin stabilitesi analizleri için önemlidir.

Zemin sınıflandırma yöntemleri genel olarak üç ana kategoriye ayrılır: 1. Fiziksel ve Mekanik Yöntemler: Bu yöntemler, test çukuru, sondaj ve zemin örneği alma gibi teknikleri içerir. - Test Çukuru: Zeminlerin tabakalarını gözlemleyerek sınıflandırılmasını sağlar. - Sondaj: Zeminlerin derinliklerindeki katmanları inceleyerek mekanik özelliklerini belirler. - Zemin Örneği Alma: Laboratuvar ortamında analiz edilerek zemin özellikleri hakkında detaylı bilgi elde edilir. 2. Hidrolik Yöntemler: Zeminin su geçirgenliği ve su tutma kapasitesini belirlemek için kullanılır. 3. Gelişmiş Yöntemler: Jeofiziksel yöntemler, lazer tarama, yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri ve hava fotoğrafçılığı gibi teknikleri içerir. - Jeofiziksel Yöntemler: Yüzey dalga yansıma, manyetik rezonans görüntüleme ve sismik gözlem teknikleri ile zeminin altındaki yapıları görüntüler. Ayrıca, zeminlerin sınıflandırılmasında USCS (Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi) gibi sınıflandırma sistemleri de kullanılır.

Konsolidasyon deneyi ile aşağıdaki zemin özellikleri belirlenir: 1. Sıkışabilirlik: İnce taneli zeminlerin kompresibilite karakteristiği. 2. Oturma: Yük gelecek zeminin zamanla nasıl bir hareket göstereceği. 3. Taşıma kapasitesi: Zeminlerin uzun vadeli davranışı ve mühendislik özellikleri. 4. Ön konsolidasyon basıncı: Zeminlerin olası oturma miktarlarının hesaplanması için gerekli parametreler.

Karot sondajda çeşitli nedenlerle kullanılır: 1. Zemin ve Kayaç Örnekleri: Karot, zemin ve kayaç örnekleri almak için ideal bir yöntemdir ve bu örnekler jeolojik incelemeler, zemin özelliklerinin belirlenmesi ve yapı projeleri için temel araştırmalar gibi amaçlarla kullanılır. 2. Detaylı Veri Sağlama: Karot örnekleri, yer altındaki kayaçların ve mineral yataklarının kesitlerini temsil eder, bu da jeologların yer altındaki formasyonların tam bir profilini çıkarmalarını sağlar. 3. Verimlilik: Otomatik matkap ucu ve toplama sistemleri, işçilik ve zaman tasarrufu sağlar. 4. Maden Araştırmaları: Maden yataklarının keşfi ve değerlendirilmesi için sondaj işlemleri gerçekleştirilir.

Sabit seviyeli permeabilite yöntemi, büyük geçirgenlik gösteren kumlu veya çakıllı zeminlerde kullanılır.

Likit limit cihazı, zemin numunesinin nem yüzdesiyle, örnekte açılan oluğu kapamaya gerekli vuruş sayısı arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için kullanılan bir cihazdır. Bu cihaz, killi zeminin plastikten sıvı hale geçmesini belirler ve elde edilen sonuçlar zemin sınıflandırması için kullanılır. İki ana türü vardır: 1. Manuel likit limit cihazı: El ile çalıştırılır ve krank kam kolu mekanizması ile çalışır. 2. Motorlu likit limit cihazı: Otomatik olarak çalışır ve daha yüksek hassasiyetle eşit dağılımlı test sonuçları verir.

JMO (Jeoloji Mühendisleri Odası) tarafından geliştirilen "Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 İle Uyumlu Basitleştirilmiş Zemin Sıvılaşma Potansiyeli Analizi ve Oturma Hesabı" programı, zemin sıvılaşma potansiyelini ve oturma hesabını yapmak için kullanılabilir.

Likit limit deneyi, zeminin içerdiği su muhtevasına bağlı olarak kil, silt gibi ince daneli zeminlerin kıvamını belirlemek amacıyla yapılan bir laboratuvar deneyidir. Bu deneyden elde edilen su muhtevası sonuçları, zeminin şekil değiştirebilme yeteneği hakkında fikir verir. Deneyin yapılışı: 1. Zemin örneğine su eklenerek kıvamı sertten yumuşağa dönüştürülür. 2. Likit limit, standart boyutlu bir oluk tarafından kesilen toprak parçasının, 25 vuruşluk bir darbe altında 12 mm mesafe boyunca birlikte akacağı minimum su içeriği olarak tanımlanır. 3. Elde edilen veriler bir grafik üzerine çizilir ve 25 darbedeki su içeriği likit limit olarak belirlenir.

Esenyurt'un zemini, genel olarak alüviyal topraklardan oluştuğu için sıvılaşma riski taşımaktadır. Ancak, Esenyurt'un bazı bölgeleri uzmanlar tarafından zemini en sağlam ilçeler arasında sayılmaktadır.

Vs30 değeri, yerel zemin koşullarının sağlamlığını ve deprem riskini değerlendirmek için kullanılan bir parametredir ve 30 metre derinliğe kadar olan zemin tabakalarının ortalama kesme dalgası hızı olarak tanımlanır. Vs30 değerinin hesaplanması, sismik uygulamalar sonrasında elde edilen verilere dayanır ve genellikle arazide yapılan sondaj deneyleri ile belirlenir.

Sondajda SPT (Standart Penetrasyon Testi) ve log işlemleri şu şekilde yapılır: 1. SPT: Zemine bir boru, çekiç yardımıyla saplanır ve her 15 cm derinliğe indiğinde kaç darbede ilerlediği not edilir. 2. Log: Sondajlardan elde edilen bilgiler, sondaj loğuna kaydedilir. Bu log, aşağıdaki bilgileri içerir: - Proje adı ve yeri; - Sondaj noktasının numarası, yeri ve koordinatları; - Sondaj kuyusunun zemin kotu; - Sondajla geçilen tabakaların başlangıç ve bitiş kotları; - Sondajla geçilen tabakaların tarifi, zeminin yapısı; - Numune alıcının tipi, dış ve iç çapları; - Kaya sondajı olduğu takdirde, karot veya numunelerin litolojik tanımı.

Eskişehir'in zemini, bazı ilçeler açısından sağlam olarak değerlendirilmektedir. Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Can Ayday'a göre, Eskişehir'in en sağlam zeminine sahip ilçesi Sivrihisar'dır. Ancak, Eskişehir'in batısında bulunan İnönü ilçesi, Eskişehir fay zonu üzerinde olduğu için oldukça tehlikeli bir konuma sahiptir.

TBDY (Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği) kapsamında zemin taşıma gücü, aşağıdaki formülle hesaplanır: qult = c \ Nc + σ \ Nq \ tan(ϕ). Burada: - qult: Taşıma gücü (kN/m²). - c: Kohezyon (kN/m²). - σ: Zemin üzerindeki efektif yük (kN/m²). - Nc, Nq: Kohezyon ve iç sürtünme açısına bağlı taşıma kapasitesi katsayıları. - ϕ: İç sürtünme açısı (derece). Güvenlik faktörü eklenerek kullanılabilir taşıma gücü hesaplanır: qgüvenlik = qult / Güvenlik Faktörü. Bu hesaplamalar için zemin etüt raporları, geoteknik incelemeler ve sondaj-laboratuvar testleri gibi detaylı veriler gereklidir.

Göl villalarının depreme dayanıklı olup olmadığı, yapının inşa edildiği zemin ve kullanılan malzemelere bağlıdır. Depreme dayanıklı villalar, sismik kuvvetleri azaltan özelliklerle tasarlanır ve inşa edilir. Ancak, göl havzası gibi alüvyonlu ve suya doygun zeminler, deprem sırasında sıvılaşma riski taşıyabilir.