ZeminAnalizi

Sismik kırılma etütleri pozları, farklı kurum ve kuruluşların belirlediği birim fiyatlar ve teknik şartlarla ilişkilidir. İşte bazı örnekler: 41.200.1162 Pozu: İller Bankası tarafından belirlenen bu poz, "Sismik Kırılma Etütleri (Karşılıklı Atış, S Dalgası Alımı Dahil) Yapılması (h > 30 m, 24 kanallı)" işini kapsar. 56.535.1110 Pozu: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen bu poz, "12 Kanallı, Karşılıklı Atışlı, S Dalgası Dahil H < 30 m Sismik Kırılma (Refraksiyon) Etüdü" işini kapsar. Bu pozlar, sismik kırılma etütlerinin yapılması için gerekli işçilik, malzeme, ekipman ve diğer masrafları içerir.

Evet, İzmir Bayraklı'da zemin sıvılaşması riski bulunmaktadır. Bayraklı, özellikle 30 Ekim 2020'de meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki Sisam depreminde zemin sıvılaşması nedeniyle önemli ölçüde etkilenmiştir. Zemin sıvılaşması, genellikle yeraltı suyu seviyesinin yüksek olduğu ve alüvyon gibi taşıma kapasitesi düşük zeminlerde görülür.

Zemin sıvılaşmasının tespitinde Standart Penetrasyon Deneyi (SPT) ve Konik Penetrasyon Deneyi (CPT) yaygın olarak kullanılır. SPT Deneyi: Bu deney, zeminin sıkılık derecesini ve ince tane oranını belirleyerek sıvılaşma potansiyelini değerlendirir. CPT Deneyi: Zemin profilinin derinlik boyunca sıkılık ve cinsini sürekli olarak ölçer. Ayrıca, zemin sıvılaşmasının değerlendirilmesinde dane çapı dağılımı, su muhtevası ve Atterberg limit değerlerinin belirlenmesi de gereklidir.

Zeminden kaynaklı deprem hasarının nasıl anlaşılacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, deprem nedeniyle yapılarda oluşan hasarların bazı türleri şunlardır: Eğilme hasarı. Kesme hasarı. Eksenel yük hasarı. Çoklu etki eğilme ve kesme etkileri. Kesme ve eksenel yük etkileri. Deprem nedeniyle oluşan hasarların tespiti için bir uzmana başvurulması önerilir.

Zemin sorgulama için farklı yöntemler kullanılabilir: Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü'nün 3. Zemin Sorgulama Modülü: İl, ilçe, tapu mahallesi/köyü, ada ve parsel numaraları veya parsel numarası girilerek tapu zemin bilgileri sorgulanabilir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi İstanbul İli Jeoloji Haritası: Adres ve kapı numarası yazılarak, bir bölgenin zemin yapısı hakkında bilgi alınabilir. AFAD ve İlgili Kurumlar: Belediyeler, İl Afet ve Acil Durum Müdürlükleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı gibi kurumlardan zemin etüt raporları ve haritalar talep edilebilir. e-Devlet: Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında, e-Devlet üzerinden zeminin risk durumu hakkında bilgi edinilebilir. Ada ve parsel numarası olmadan zemin sorgulaması yapılamaz.

Zemin laboratuvarında bulunan bazı cihazlar şunlardır: Elek analizi cihazı. Hidrometre analiz cihazı. Düşen koni cihazı. Özgül ağırlık deney seti. Kompaksiyon cihazı. CBR (California Bearing Ratio) test cihazı. Ödometre (konsolidasyon) cihazı. Etuv. Serbest basınç ve üç eksenli deney sistemi. Direkt kesme kutusu. Ayrıca, zeminlerin fiziksel, mekanik ve arazi deneylerinin yapılmasına imkan sağlayan Casagrande aleti, nokta yükleme cihazı, üç eksenli hücre kesme cihazı gibi çeşitli cihazlar da mevcuttur.

Z3 zemin sınıfı, sıvılaşmaya yatkın olabilir. Z3 zemin sınıfı, Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği'ne (TBDY-2018) göre orta sıkı-sıkı kum, çakıl veya çok katı kil tabakalarını içeren zemin grubunda yer almaktadır. Zeminin sıvılaşma potansiyelini belirlemek için standart penetrasyon testi (SPT) gibi çeşitli mühendislik testleri yapılmalıdır.

Presiyometre deneyi, zemin ve kayaçların mekanik özelliklerini yerinde (in-situ) belirlemek için kullanılan bir geoteknik deneydir. Deneyin amacı: Zeminin elastik ve plastik deformasyon davranışını ölçmek. Elastisite modülü (EM), limit basınç (PL) ve deformasyon parametrelerini ortaya çıkarmak. Kullanım alanları: Derin temel tasarımı. Şev stabilitesi analizleri. Oturma ve deformasyon analizleri. Deney süreci: 1. Sondaj kuyusunun hazırlanması. 2. Presiyometre probunun yerleştirilmesi. 3. Prob içerisine basınç uygulanarak deformasyonun ölçülmesi. Presiyometre deneyi, zemin taşıma kapasitesinin belirlenmesi ve güvenli temel boyutlandırması için kritik veriler sağlar.

Konsolidasyon deneyi ile belirlenen zemin özellikleri şunlardır: Sıkışma parametreleri. Drenaj özellikleri. Zemin davranışı. Ayrıca, konsolidasyon deneyi, ince taneli toprakların tek boyutlu konsolidasyon davranışını anlamak için kullanılır.

Zemin sınıflandırma yöntemleri arasında en yaygın olanları şunlardır: USCS (Birleştirilmiş Zemin Sınıflandırma Sistemi). AASHTO (Amerikan Karayolları Sınıflandırma Sistemi). TS-1500 Zemin Sınıflama Sistemi. USDA Sınıflama Sistemi. Yerel Zemin Sınıflandırması. Zemin sınıflandırma yöntemleri, zeminlerin dane büyüklüğü, kıvam limitleri, plastiklik özellikleri ve tane boyu dağılımı gibi faktörlere dayanarak farklı sistemler tarafından belirlenir.

Karot sondajda şu nedenlerle kullanılır: Yer altı kaynaklarının keşfi ve değerlendirilmesi. Detaylı jeolojik bilgi sağlama. Kaynakların kalitesini ve miktarını belirleme. Karot sondajı, genellikle kaya gibi sert bölgelerde uygulanır.

Sabit seviyeli permeabilite deneyinde kullanılan zeminler, geçirgenliği yüksek olan iri taneli zeminlerdir. Bu zeminlere örnek olarak şunlar verilebilir: kum; çakıllı kum; temiz çakıllar. Ayrıca, sabit seviyeli permeabilite deneyinin, su boşalımının fazla olduğu zeminlerde daha güvenilir sonuçlar verdiği belirtilmiştir.

Likit limit cihazı, zemin numunesinin nem yüzdesiyle, örnekte açılan oluğu kapamaya gerekli vuruş sayısı arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için kullanılan bir cihazdır. Bu cihaz, killi toprağın plastikten sıvı hale ne zaman geçtiğini belirler ve elde edilen sonuçlar zemin sınıflandırması için kullanılır. İki farklı modeli bulunur: Manuel model. Motorlu model. Likit limit cihazı, ASTM D4318, BS 1377:2 ve AASHTO T89 gibi uluslararası standartlara uygun olarak üretilir.

Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği-2018 ile uyumlu basitleştirilmiş zemin sıvılaşma potansiyeli analizi ve sıvılaşma sonrası oturma, yanal deformasyon, kayma dayanımı kaybı ve kapak tabakası etkisi hesap cetveli programı, TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası tarafından geliştirilmiştir. Bu program, iki bölümden oluşmaktadır: 1. Bölüm 1: Plana esas jeolojik, jeoteknik ve mikrobölgeleme ile diğer mühendislik hizmetlerinin planlama işlerinde kullanılabilir. 2. Bölüm 2: Sıvılaşma sonrası oturma, yanal deformasyon, kayma dayanımı kaybı ve kapak tabakası etkisini içerir. Program, jmo.org.tr adresinden indirilebilir.

Likit limit deneyi, zeminlerin plastik bir malzemeden akıcı bir malzemeye dönüştüğü andaki su muhtevasını belirlemek için yapılan bir testtir. Bu deney, zeminlerin sıvılaşma davranışını değerlendirmek için kullanılır. Likit limit deneyinde kullanılan bazı yöntemler: Casagrande yöntemi. Koni batma yöntemi. Likit limit deneyi, zemin mekaniği uygulamalarında kullanılır ve çeşitli ulusal standartlara dahildir.

Sondajda SPT (Standart Penetrasyon Deneyi) ve log (sondaj günlüğü) şu şekilde yapılır: 1. SPT: Zemine, çekiç yardımıyla standart bir numune alıcının 45 cm çakılması sağlanır. Numune alıcının zemine son 30 cm’lik çakılması için gerekli olan toplam darbe sayısı, zeminin penetrasyon direnci (SPT-N) olarak kaydedilir. İlk 15 cm'lik kısım, çakma borusunun zemini sıklaştırması nedeniyle dikkate alınmaz. 2. Log (Sondaj Günlüğü): SPT sonrası elde edilen zemin katmanları ve hesap parametrelerini içerir. Örnek bir logda, ikinci ve üçüncü 15 cm'lik penetrasyonun toplamı için gereken darbe sayısı kaydedilir ve bu değer SPT-N olarak belirtilir. Not: SPT ve log işlemleri, zemin etüdü ve sondaj konusunda uzman kişiler tarafından yapılmalıdır.

Vs30 değeri, arazi altının sağlamlığı ve dayanıklılığını göstermek için sismik çalışmalarda hesaplanır. Hesaplama yöntemi: Sismik ölçümler. Sondaj deneyleri. Vs30 değerinin hesaplanmasında kullanılan formül veya detaylı bir yöntem hakkında bilgi bulunamamıştır. Vs30 değerinin doğru yorumlanması ve kullanılması için profesyonel jeofizik danışmanlığına başvurulması önerilir.

Esenyurt'un zemini, bazı bölgelerde risk oluşturmaktadır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin verilerine göre, Esenyurt’ta 7.0 büyüklüğünde bir depremde büyük can ve mal kayıpları yaşanabilir. Esenyurt’ta deprem riski yüksek olan bölgeler genellikle eski yapıların yoğun olduğu, zemin yapısının zayıf olduğu ve sağlam olmayan inşaatların bulunduğu mahallelerdir. Esenyurt’ta deprem riski düşük olan bölgeler ise genellikle yeni yapılaşmanın olduğu, modern inşaat tekniklerinin kullanıldığı ve zemin yapısının daha sağlam olduğu yerlerdir. Zemin yapısı, bina dayanıklılığı ve deprem riski hakkında en doğru bilgiyi almak için uzmanlara danışılması önerilir.

Eskişehir'in zemini, bazı bölgeler için sağlam kabul edilirken, bazıları için risk teşkil etmektedir. Sağlam Zemini Olan Bölgeler: Sivrihisar İlçesi: Granodiyorit gibi sağlam bir kayanın üzerinde yer aldığı için deprem açısından daha az riskli kabul edilir. Şehir Merkezinin Batı Bölümleri: Batıya doğru uzanan mahalleler, zemin yapısı nedeniyle daha güvenli sayılmaktadır. Riskli Bölgeler: Odunpazarı ve Tepebaşı İlçeleri: Zemin sıvılaşması ve fay hatlarına yakınlık nedeniyle risk altındadır. Mustafa Kemal Paşa, İhsaniye, Hacıalibey, Yeni, Kurtuluş Mahalleleri: Zemin yapısı ve sıvılaşma tehlikesi nedeniyle depremden etkilenme ihtimali yüksektir. Eskişehir, 2. derece deprem bölgesi olarak sınıflandırılmaktadır ve aktif fay hatlarının etkisi altındadır.

TBDY 2018'e göre taşıma gücü hesaplamak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Zemin parametrelerinin belirlenmesi. 2. Taşıma gücü katsayılarının hesaplanması. 3. Düzeltme katsayılarının uygulanması. 4. Temel taşıma gücü değerinin bulunması. 5. Tasarım dayanımının hesaplanması. Bu hesaplamalar, GeoteknikPro gibi yazılımlar kullanılarak da otomatik olarak yapılabilir. Taşıma gücü hesaplamaları uzmanlık gerektirdiğinden, bir geoteknik mühendisine danışılması önerilir.