Yörükler

"Dağları yurt tutanlar" ifadesi, farklı bağlamlarda farklı toplulukları ifade edebilir. Yörükler: "Dağları yurt tutan Yörük Aile" başlıklı bir YouTube belgeseli bulunmaktadır. Sarıkeçililer: "Toroslar'da Dağları Yurt Tutanlar! (Sarıkeçililer, Yörük Türkmenler)" başlıklı bir TRT belgeseli mevcuttur. Ayrıca, "Dağları yurt tutanlar" ifadesi, "Türk yurdu" anlamında da kullanılabilir.

Balıkesir'de en çok yaşayan Yörük grupları arasında Karakeçili, Yağcıbedir, Kılaz, Hardal, Nacakçı, Yüncü, Kubaş, Kızılkeçili, Şehitli, Söğüt, Kirli Kubaş, Kebekli Avşarı ve Horturum Yörüğü bulunmaktadır. Balıkesir Yörükleri, 1862 yılından sonra zorla yerleşik hayata geçirilmiştir.

Yörüklere "yörük" denmesinin nedeni, Türkçedeki "yürümek" kelimesinden türemiş olmasıdır. "Yörük" kelimesi yerine "yürük" kelimesi de kullanılmaktadır. Bazı görüşlere göre ise Yörüklerin yürüyerek Anadolu'ya gelmelerinden dolayı bu adı aldıkları düşünülmektedir. Sümer'e göre ise Yörük kelimesine ilk defa 1436 yılında yazılan Yazıcıoğlu Ali'nin Tarih-i Âl-i Selçuk adlı eserinde rastlanılmıştır. Yörük, göçebe yaşam tarzını benimseyen, Oğuz Türklerine dayanan ve hayvancılıkla geçinen toplulukları ifade eder.

Hatay'ın Kırıkhan ilçesi, Oğuz Boyları başta olmak üzere çeşitli Türk boylarının bir arada yaşadığı bir yerleşim yeridir. Kırıkhan'daki bazı Türk boyları: Yörükler; Kırgızlar; Tatlar. Bu boylar, zamanla kültürel ve dilsel etkileşimler sonucu kaynaşmış ve Kırıkhan'ın kültürel yapısını oluşturmuştur.

Ala çuvalı, özellikle Anadolu'nun İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerine aittir. Ayrıca, Toroslar, Göcer Bölgesi, Batı Anadolu Bölgesi, Konya ve Kayseri civarında da görülmektedir. Ala çuvallar, yünden dokunmuş olup, renk ve nakış bakımından çok zengindir.

Karakeçili Yörükleri, Anadolu'da iskân edilmeden önce konar-göçer bir yaşam süren Türkmen topluluklarından biridir. Karakeçili Yörüklerinin bazı özellikleri: Köken: Bozoklardan Günhan'ın (Oğuz Han'ın altı oğlundan en büyüğü) dört kolundan birincisi ve 24 Oğuz boyundan en büyüğü olan Kayı boyuna bağlıdırlar. Tarihî Rol: Anadolu'nun Türkleşmesinde önemli bir rol oynamışlardır. Dağılım: Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde, özellikle Eskişehir, Bilecik, Bursa, Balıkesir ve Adapazarı'nda yoğun olarak bulunurlar. Adlandırma: Osmanlı kayıtlarında "Ulu Yörük" olarak anılan birliğin bir koludurlar. İsimlendirme: Kendilerini 12 kola ayırırlar; bunlar arasında Veliler, Poyrazlı, Softalı gibi boylar bulunur. Karakeçili Yörükleri, Süleyman Şah ve Ertuğrul Gazi liderliğinde Fırat Nehri'ni takip ederek Rakka üzerinden Anadolu'ya gelmişlerdir.

"Makbule" kelimesinin soyu hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, "Makbule" ismi yaygın olarak kullanılan ve kabul anlamına gelen bir kelimedir. Makbule Atadan ise, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün kız kardeşidir.

Yörüklerin en çok söylediği türkü hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Yörükler tarafından sıkça söylenen bazı türkü türleri şunlardır: Gelin ağlatma türküleri. Hoya (boğaz havası). Yörüklerin söylediği türkülerin çeşitliliği ve bölgesel farklılıkları nedeniyle, en çok söylenen türkü konusunda kesin bir yargıya varmak zordur.

Isparta Yörükleri, çeşitli aşiretlere mensuptur. Bu aşiretlerden bazıları: Honamlı Aşireti: Sütçüler (Yeşilyurt) ve Şarkikaraağaç (Gedikli) ilçelerinde bulunmaktadır. Karaçakal Aşireti: Aksu (Sofular) ilçesinde yer almaktadır. Hayta Aşireti: Isparta ve Antalya civarında bulunmaktadır. Töngüşlü, Gebizli, Uluğyörük gibi aşiretler de Isparta'da yer almıştır, ancak günümüzde kayıtlarda bulunmamaktadır. Ayrıca, Isparta ve çevresinde Murad, Kozlu, Bayır, Kasımoğlu, Saruhan gibi birçok Yörük aşireti de kayıtlarda yer almaktadır.

Avşar Elleri türküsünün hikayesi, Avşarlar'ın 19. yüzyılda yaşadığı göç ve yerleşim zorluklarını anlatır. Avşarlar, yazın Zamantı Çayı kıyılarında, kışın ise Çukurova'da Ceyhan Nehri'nin sol kıyısında yaşayan bir Türk oymağıdır. Türkü, Avşarlar'ın bu dönemdeki çaresizliğini ve "al vur" devrini anlatır. Avşar Elleri türküsü, Dadaloğlu'na atfedilir, ancak Muharrem Ertaş ve Neşet Ertaş tarafından da seslendirilmiştir.

Karakeçili Yörüklerinin Milas'a ne zaman geldiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Karakeçili Yörüklerinin Anadolu'ya 1036 yılında diğer Kayı boylarıyla birlikte geldiği bilinmektedir. 16. yüzyıla ait Osmanlı tahrir kayıtlarında, Karakeçili aşiretinin önemli bir kısmının Beypazarı, Sivrihisar ve Sultanönü civarında, yani günümüzde Eskişehir yöresinde görüldüğü belirtilmektedir. Karakeçili Yörüklerinin Milas'a ne zaman geldiğine dair daha spesifik bir bilgi için yerel tarih kaynaklarına başvurulması önerilir.

Areteli Yörükleri hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Yörüklerin genel kökeni hakkında bilgi mevcuttur. Yörükler, Oğuz kökenli Türk topluluklarıdır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Rumeli'ye geçişinden sonra, Yörüklerin önemli bir kısmı da Rumeli'ye göç ettirilmiştir.

Çaltı ağacı boncuğunu Yörükler nazardan koruyucu bir nesne olarak takarlar.

Yörükler, konar-göçer yaşam tarzları gereği çeşitli işlerde görev almışlardır: 1. Askeri Hizmetler: Orduda yardımcı kuvvet olarak görev yapmış, seferlerde ve dîvân-ı hümâyûnda hizmet vermişlerdir. 2. İmar ve Muhafaza Hizmetleri: Kanunî devrinden itibaren daha çok imar ve muhafaza işlerinde kullanılmışlardır. 3. Gemi İşleri: Sahillerde gemi malzemesi temini ve gemi yapımında çalışmışlardır. 4. Yol Emniyeti ve Köprü İnşası: Derbentlerde ve ana güzergâhlarda yol emniyeti, tamir, muhafaza ve köprü inşasında görev almışlardır. 5. Tarım ve Hayvancılık: Yaylak ve kışlaklarda buğday, arpa, mısır ve bazı sebzeler yetiştirmiş, koyun, keçi, sığır ve deve gibi hayvanları beslemişlerdir. 6. Nakliye İşleri: Develeriyle şehirler arasında yük taşımışlardır.

Radoviş'te Osmanlı dönemine ait Yörük Türk köyleri olarak bilinen 10 Türk köyü bulunmaktadır. Bunlar: 1. Alikoç; 2. Buçim; 3. Damyan; 4. Kılavuzlu; 5. Kalugeritsa; 6. Kocaali; 7. Orgovitsa; 8. Pırnalı; 9. Süpürge; 10. Topolnitsa.

Balkanlar'da altı Yörük grubu bulunmaktadır: 1. Tanrıdağı Yörükleri; 2. Naldöken Yörükleri; 3. Kocacık Yörükleri; 4. Selanik Yörükleri; 5. Vize Yörükleri; 6. Ofçabolu Yörükleri.

Yörüklerin göçü, haziran ayı başlarına kadar devam eder.

Yörükler kışın, daha ılıman ve korunaklı alanlara inerler.

Hayta Yörükleri, Toroslarda yaşayan ve özellikle Antalya çevresinde yaygın olan bir Yörük aşiretidir. Osmanlı döneminde bu aşiret, uç boylarında görevli eyalet askerlerinden biri olarak da tanımlanmıştır. Ayrıca, XVIII. yüzyıl ile XIX. yüzyılın ilk yarısında paşaların hizmetinde bulunan bir tür askerî birliğin adı olarak da kullanılmıştır.