YeryüzüŞekilleri

Kastamonu'da sıcak havanın olmamasının nedeni, ilinin iklim özellikleri ve yeryüzü şekilleridir. Kastamonu'da iki ayrı iklim tipi görülmektedir: kuzeyinde Karadeniz iklimi, güneyinde ise İç Anadolu ikliminin etkileri hakimdir.

Jeolojik ve jeomorfolojik terimleri, yeryüzünün oluşumu ve şekillenmesiyle ilgilenen bilim dallarını ifade eder, ancak farklı odak noktalarına sahiptirler. - Jeolojik, yer kabuğunun yapısını, bileşimini ve gelişimini inceler. - Jeomorfolojik, yeryüzünün şekillerini ve bu şekillerin oluşum süreçlerini inceler.

Türkiye'nin iklimini etkileyen coğrafya faktörleri şunlardır: 1. Coğrafi Konum: Türkiye, Akdeniz, Karadeniz, Ege ve İç Anadolu gibi farklı iklim bölgeleriyle çevrili olması nedeniyle ılıman iklim kuşağında yer alır. 2. Yeryüzü Şekilleri: Dağlar, yaylalar, ovalar ve vadiler gibi farklı yeryüzü şekilleri, farklı iklim özelliklerine neden olur. 3. Denizler: Akdeniz ve Karadeniz denizleri, ülkenin kıyı bölgelerinde iklimi etkiler; özellikle Akdeniz iklimi güney kıyılarına hakimdir. 4. Rüzgarlar: Kuzeyden gelen soğuk rüzgarlar kar yağışı ve soğuk havalar getirirken, güneyden gelen sıcak rüzgarlar kuraklık ve sıcak hava dalgalarına neden olabilir. 5. Enlem: Türkiye'nin farklı bölgeleri farklı enlemlerde yer alır, bu nedenle güney bölgeleri daha sıcak ve kuru, kuzey bölgeleri daha soğuk ve yağışlıdır. 6. Yükselti: Yüksek rakımlı bölgelerde sıcaklıklar daha düşük ve yağışlar daha fazladır.

Balıkesir'in yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Ovalar: Verimli tarım alanları, genellikle ovalar şeklinde yayılmıştır. 2. Dağlar: İlin kuzeyinde ve güneyinde dağlık bölgeler bulunmaktadır, önemli dağlar arasında Kaz Dağları ve Madra Dağları yer alır. 3. Platolar: İç kesimlerde düz ve yüksekçe araziler olan platolar bulunmaktadır. 4. Akarsular: Susurluk Çayı, Manyas Çayı ve Gönen Çayı gibi akarsular Balıkesir'in yeryüzü şekillerini oluşturur. 5. Göller: Manyas Gölü ve Uluabat Gölü ilin önemli göl alanlarıdır. 6. Kıyılar: Ege Denizi'ne kıyısı olan bir il olduğu için sahil şeridi de bulunmaktadır.

İzmir'in yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Kaz Dağları ve Aydın Dağları gibi dağlık bölgeler. 2. Ovalar: Gediz Ovası ve Küçük Menderes Ovası gibi tarıma elverişli ovalar. 3. Kıyılar: Ege Denizi'ne kıyısı olan ve ince kumlu plajlar ile kayalık alanlardan oluşan kıyılar. 4. Vadiler: Dağlar arasında kalmış doğal su yolları. 5. Adalar: İzmir Körfezi'nde yer alan Uzunada, Hekim Adası ve Karantina Adası gibi adalar.

Yeryüzü şekilleri ve iklim, bir şehrin ekonomik faaliyetlerini çeşitli şekillerde etkiler: 1. Tarım ve Hayvancılık: İklim koşulları ve yer şekilleri, tarım ve hayvancılık faaliyetlerini doğrudan etkiler. 2. Sanayi: İklim koşullarından sanayi faaliyetleri de etkilenir. 3. Ulaşım: Yer şekillerinin engebeli olduğu alanlar ulaşımı olumsuz etkiler, bu da dağıtım ve tüketim faaliyetlerini olumsuz yönde etkiler. 4. Turizm: Ilıman iklim bölgeleri, özellikle yaz turizmi için cazip destinasyonlar haline gelir.

Orta Asya'nın en büyük yeryüzü şekli, dağ sistemleri olarak kabul edilir.

İzohips haritaları için görsel olarak, yeryüzü şekillerinin aynı yükseltiye sahip noktaların birleştirilmesiyle oluşturulan kapalı eğriler kullanılır. İzohips haritalarında yer alan bazı görseller ve anlamları şunlardır: - Zirve (doruk): İç içe geçmiş eğrilerin merkezinde yer alır. - Vadi: İzohipslerin "V" harfi şeklinde girinti yaptığı yerlerdir, açık taraf akarsuyun akış yönünü gösterir. - Boyun: İki tepe arasında kalan en alçak kesimdir. - Delta: Akarsuların denize ulaştığı yerdeki üçgen şeklindeki çıkıntıdır. - Kıyı çizgisi: Deniz seviyesini gösteren sıfır metre eğrisidir.

Şanlıurfa ili, yaylalar ile kaplıdır ve bu yeryüzü şekli toplam alanın %61,7'sini oluşturur.

Antalya'nın fiziki haritada görülmeyen yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Mağaralar: Karain, Damlataş gibi önemli mağaralar haritada yer almaz. 2. Kanyonlar: Köprülü Kanyon gibi kanyonlar fiziki haritalarda gösterilmez. 3. Şelaleler: Düden ve Manavgat şelaleleri haritada görünmez. 4. Plajlar ve Koylar: Konyaaltı, Lara gibi plajlar ve koylar fiziki haritada işaretlenmez.

Erciyes Dağı'nın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Stratovolkan: Erciyes, volkanik malzeme katmanlarının zamanla birikmesiyle oluşmuş bir stratovolkandır. 2. Kubbe Şeklindeki Doruk: Dağın zirvesi, genel görünümü itibarıyla bir kubbeyi andırır. 3. Sel Yataklarıyla Yarılmış Yamaçlar: Dağın yamaçları, sel yatakları tarafından derin biçimde yarılmıştır. 4. Sirkler (Buz Yalakları): Buzulların aşındırması sonucu dağın çevresinde dokuz büyük sirk oluşmuştur. 5. Volkan Tepeleri: Kuzey yamaçlarda, yükseklikleri 2200-2700 metre arasında değişen birçok volkan tepesi sıralanmıştır. 6. Lav Akıntıları ve Kaya Yığınları: Dağın eteklerinde lav akıntıları ve tüf tabakaları bulunur, ayrıca Peri Kartı ve Selim Kartı adı verilen kaya yığıntı alanları vardır.

Dev kazanları özellikle Akdeniz Bölgesi'nde yaygındır. Bu yeryüzü şekline Manavgat ve Düden şelaleleri çevresinde sıkça rastlanır.

Göller, yeryüzü şekillerinden biri olarak kabul edilir.

Antalya Kaş'ın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar ve Tepeler: Toros Dağları'nın uzantıları üzerine kurulmuştur ve kıyı boyunca yer alan tepelere kadar uzanır. 2. Vadiler: Toros Dağları'ndan kaynaklanan derin vadiler iç bölgelerde uzanır. 3. Kıyı Şeridi: Denize paralel uzanan kayalıklarla çevrilidir. 4. Adacıklar: Kıyı açıklarında küçük adacıklar bulunur. 5. Göller: Çayboğazı baraj gölü ve Gömbe'de Yeşilgöl gibi su yüzeyleri mevcuttur.

Ankara'nın yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Yıldırım Dağı, Elma Dağ, Dinek Dağı, Aydos Dağı, İdris Dağı gibi. 2. Ovalar: Ankara Ovası, Beypazarı Yaylası. 3. Akarsular: Kızılırmak, Sakarya Nehri, Ankara Çayı. 4. Göller ve Barajlar: Hirfanlı Barajı, Sarıyar Barajı, Tuz Gölü, Emir Gölü. Ayrıca, Ankara'da volkanik arazilere de rastlanmaktadır.

Kabartma harita, yeryüzü şekillerini gerçeğe en uygun şekilde gösterir. Kabartma haritalarda ayrıca iki farklı ölçek bulunur: yatay ve dikey.

Mersin'in yeryüzü şekilleri şunlardır: 1. Dağlar: Toros Dağları ve Bolkar Dağları. 2. Ovalar: Mersin, Tarsus, Silifke, Erdemli ve Aydıncık ovaları. 3. Platolar: Akarsular tarafından yarılmış, yüksekte kalan düzlükler. 4. Kıyılar: Plajlar, akarsu deltaları, bataklıklar ve kumsallar. 5. Vadiler: Akarsuların aşındırdığı v veya u şeklindeki şekiller.

Karadeniz Bölgesi, coğrafi ve yeryüzü şekilleri bakımından doğu, orta ve batı olmak üzere üç bölüme ayrılır: 1. Doğu Karadeniz Bölümü: Gürcistan sınırından başlayarak Ordu'nun doğusundaki Melet Çayı'na kadar uzanır. 2. Orta Karadeniz Bölümü: Melet Çayı'ndan Sinop'un doğusuna kadar uzanır. 3. Batı Karadeniz Bölümü: Kızılırmak deltasının batı kenarından başlayıp Adapazarı ve Bilecik'in doğusuna kadar uzanır.

Jeolojik yapı, doğal yollarla oluşan yeryüzü şekilleri ve yapılarını ifade eder. Başlıca jeolojik yapı türleri şunlardır: 1. Kırık Yapılar: Yerkabuğundaki kayaların kırılması ve ayrılması sonucu oluşur. 2. Kıvrım Yapılar: Kayaların tabakalarının bükülmesi ve kıvrılması sonucu oluşur. 3. Tektonik Olmayan Yapılar: Kemer kıvrımları, buzul sürüklenmesi, boşaltma eklemleri ve kayma fisürleri gibi diğer jeolojik yapıları içerir.

4. sınıf fen bilimleri dersinde yer kabuğu ve yeryüzü şekilleri şu şekilde tanımlanır: 1. Yer Kabuğu: Üzerinde yaşadığımız, kayaç (taş) ve topraktan oluşan Dünya'nın en üst katmanına yer kabuğu veya taş küre denir. 2. Yeryüzü Şekilleri: Yer kabuğunda dağlar, denizler, ovalar, nehirler, yaylalar, vadiler gibi çeşitli yeryüzü şekilleri bulunur. Kayaçlar, yer kabuğunun temel yapı taşlarıdır ve farklı renk ve büyüklükte olabilirler.