YazıTürleri

Düşünce yazılarının bazı özellikleri: Konu sınırlaması yoktur. Kanıtlama amacı taşımaz. Kişisel görüş ağır basar. Samimi bir dil kullanılır. Belirli bir planı vardır. Sayfa düzeni için kompozisyon yazma teknikleri kullanılır. Açıklayıcı ve tartışmacı anlatım teknikleri kullanılır. Sayısal verilerden yararlanma, tanık gösterme, örneklendirme ve karşılaştırmalara başvurulur.

Edebiyat dergilerinde genellikle şu tür yazılar bulunur: Kısa hikayeler; Şiirler; Roman özetleri; Edebi eleştiriler; Röportajlar ve söyleşiler; Yazar portreleri; Tarihsel, yeraltı, feminist ve çeviri edebiyat gibi farklı edebiyat türleri ve akımları. Ayrıca, bilimsel makaleler de edebiyat dergilerinde yer alabilir, ancak bu makaleler genellikle aktüel olmak zorunda değildir.

Anı (hatıra), bir kimsenin kendi hayatını, yaşadığı devrede şahidi olduğu ya da duyduğu olayları edebî değer taşıyan bir dille anlattığı yazı türüdür. Anı türünün bazı özellikleri: Geçmişe dönüklük: Yaşanmış, bitmiş olayların üzerinden zaman geçtikten sonra yazılır. Öznel anlatım: Kişisel yargılar ve yorumlarla verilir. Tarihsel değer: Tarihsel gerçeklerin öğrenilmesine katkı sağlar. Samimiyet: İçten ve samimi bir anlatımı vardır.

Eleştirel yazı türleri, eleştirmenin tutumuna ve konunun niteliğine göre iki ana grupta incelenir: 1. Eleştirmenin Tutumuna Göre Eleştiri Türleri: Öznel (İzlenimsel) Eleştiri: Kişisel görüş, beğeni ve yargılar ön plandadır. Nesnel (Bilimsel) Eleştiri: Belirli ölçütlere göre inceleme, değerlendirme ve kanıtlama söz konusudur. 2. Konusuna Göre Eleştiri Türleri: Esere Dönük Eleştiri: Eserin değeri ortaya konur, yapı unsurlarının esere katkısı incelenir. Sanatçıya Dönük Eleştiri: Sanatçının hayatı, kişiliği ve eserleri ele alınır. Okura Dönük Eleştiri: Eserin okuyucu üzerindeki etkisi değerlendirilir. Topluma Dönük Eleştiri: Eserin oluştuğu toplumsal koşullar göz önünde bulundurulur.

Röportaj, bir gazete yazarının ünlü, tanınmış kişiler, yerler ve olaylarla ilgili inceleme ve araştırmalarına kendi görüşlerini de ekleyerek oluşturduğu yazı türüdür. Röportajın özellikleri: Konu: Toplumsal, sanatsal olay veya olgu olmalıdır. Anlatım: Betimleme, öyküleme, açıklama gibi anlatım türlerinden faydalanılır. Destekleme: Anlatılanlar konuşma, bilgi, belge, fotoğraf veya filmlerle desteklenir. Tutarlılık: Anlatılanlar kendi içinde tutarlı olmalıdır. Yorum ve değerlendirme: Röportaj, yalnızca gözlemlerin ve konuşmaların aktarılması değil, bunların ötesinde bir yorum ve değerlendirme yazısıdır. Dil: Göndergesel işlevde kullanılır. Anlatım biçimi: Genellikle birinci tekil şahsın ağzından yazılır. Tarihsel belge: Zamanla tarihsel belge niteliği kazanabilir. Çok yönlülük: Gezi türüyle iç içe olması ve sanatsal kaygılarla kaleme alınması gibi özellikleriyle edebiyat türü olarak da kabul edilir.

8. sınıf Türkçe olay yazıları şunlardır: Masal: Olağanüstü olaylarla süslü, hayalî kişilerin başından geçen, zaman ve yer kavramlarının belirli olmadığı hayalî olaylar anlatılır. Fabl (Öykünce): İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıklara insan özelliği verilerek başlarından geçen olayların anlatıldığı, sonunda ders verme amacı güden kısa yazılardır. Hikâye (Öykü): Olmuş veya olabilecek olaylar, belli bir plan çerçevesinde, yer ve zamana bağlı olarak anlatılır. Roman: Yaşanmış veya yaşanabilir olaylar, geniş bir zaman diliminde, ayrıntılı bir şekilde anlatılır.

Otobiyografi, yazarın kendi yaşam öyküsünü anlattığı edebiyat türüdür. Otobiyografi yazarken şu adımlar izlenebilir: 1. Beyin fırtınası yapmak. 2. Hikayenin ana hatlarını oluşturmak. 3. Kişisel tarihle ilgili araştırma yapmak. 4. Taslak oluşturmak. 5. Düzeltme yapmak. 6. Bir taslak daha yazmak. 7. Son şekli vermek. Otobiyografinin bazı özellikleri: Kurgu dışı bir türdür. Yazarın itirafı sayılır. Sabit bir yapısı yoktur. Dili ve anlatımı değişkendir.

Kûfi (Küfi veya Kufi) yazı, Arap yazısının düz ve köşeli çizgilerle yazılan eski bir biçimidir. Kûfi kelimesi, Arapça'da "Kûfe şehrine ait olan" anlamına gelir. Kûfi yazısı, tarihsel olarak cami yazıtları ve eski el yazmalarında sıkça kullanılmıştır. Ayrıca, halk arasında veya popüler kültürde “kafada kufi” ifadesi, zaman zaman, “başkalarının anlayamadığı karmaşık düşünceler” veya “geometrik ve düzenli, ama çözmesi zor bir düşünce yapısı” anlamında kullanılır.

Kûfi yazısı, erken Abbasi döneminde, 8. ve 9. yüzyıllar dolaylarında Irak'ın Kûfe kentinde ortaya çıkmıştır.

8. sınıfta öğretilen yazı türleri üç ana kategoriye ayrılır: 1. Olay Yazıları: Masal, fabl, hikaye, roman, destan, anı, günlük. 2. Düşünce Yazıları: Deneme, makale, eleştiri, fıkra, söyleşi. 3. Bildirme Yazıları: Biyografi, otobiyografi, haber, röportaj, reklam, dilekçe. Bu sınıflandırmaya göre, 8. sınıfta toplam dokuz farklı yazı türü öğretilir.

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebi türdür.

8. sınıfta öğrenilen olay ve düşünce yazılarına bazı örnekler şunlardır: Olay Yazıları: Masal. Fabl (Öykünce). Hikaye (Öykü). Roman. Düşünce Yazıları: Deneme. Fıkra (Köşe Yazısı). Söyleşi (Sohbet).

Roman, yaşanmış ya da yaşanabilir olayları yer, zaman, çevre ve insan unsurlarına dayanarak geniş bir bakış açısıyla ve estetik zevk oluşturacak biçimde anlatan yazı türüdür. Roman türünün bazı özellikleri: Uzunluk: Hikâyeye kıyasla daha uzun bir yapıya sahiptir. Gerçeklik: Olay örgüsü kurgusal bir gerçeklik üzerine kuruludur. Yapı unsurları: Olay, zaman, mekân ve kişi temel unsurlarıdır. Anlatım: Üç farklı bakış açısıyla (kahraman, gözlemci) anlatılabilir. Betimleme: Mekân tasvirleri detaylı bir şekilde yapılır. Çeşitlilik: Temasına ve sanat akımlarına göre farklı türlere ayrılır. Roman, 16. yüzyılda Rönesans'tan sonra Givoanni Boccacio'nun "Dekameron" adlı eseriyle ilk örneklerini vermiş, 19. yüzyılda ise Romantizm ve Realizm akımlarıyla karakteristik özelliklerini kazanmıştır.

Yunus Emre, hece ve aruz ölçüsüyle şiirler yazmıştır. Eserleri: Divan: Hece ve aruz ölçüsünün birlikte kullanıldığı, gazel ve mesnevi nazım şekillerinin yer aldığı şiirlerden oluşur. Risâletü’n-Nushiyye: Mesnevi nazım şekliyle yazılmış, manzum ve didaktik bir eserdir.

Muallim Naci, Türk edebiyatında şiir, eleştiri, anı ve araştırma türlerinde eserler vermiştir. Şiir: "Ateşpare", "Şerare", "Füruzan", "Sümbüle" gibi şiir kitapları bulunmaktadır. Eleştiri: "Demdeme" (Recaizade Mahmut Ekrem'in eleştirilerine cevap olarak yazılmıştır) ve "Muallim" gibi eserleri vardır. Anı: "Ömer'in Çocukluğu" adlı anı kitabı bulunmaktadır. Araştırma: "Osmanlı Şairleri" ve "İstilahat-ı Edebiye" gibi araştırma eserleri yazmıştır.

Gezi yazısı yazmanın amacı şu şekilde özetlenebilir: Okuyucuyu bilgilendirme. İlham verme. Kültürel tanıtım. Tarihsel belge oluşturma. Rehber olma.

Röportaj yapmak, gramer açısından "verilir" veya "alınır" ifadeleriyle doğrudan bir ilişki kurmaz. Röportaj, bir olayı veya sorunu araştırmaya yönelik yazı türüdür ve belirli kurallar çerçevesinde yapılır. Röportaj yaparken dikkat edilmesi gerekenler: Konu belirleme ve araştırma. Soruların hazırlanması. Röportaj yapılacak kişiyle görüşme. Kayıt yapılması. Röportajın yayına hazırlanması. Gramer bilgisi, röportajın dil bilgisi kurallarına uygun olmasını sağlar, ancak röportajın temel yapısı ve süreci gramerle doğrudan ilişkili değildir.

Servet-i Fünun döneminde öne çıkan yazı türleri: Şiir: Parnasizm ve sembolizm etkisinde, ağır ve süslü bir dil kullanılarak yazılmıştır. Roman ve Hikaye: Realizm ve naturalizm etkisi altında, teknik bakımdan sağlam eserler verilmiştir. Mensur Şiir: "Mensur şiir" türü bu dönemde yaygınlaşmıştır. Edebi Tenkit: Eleştiri, anı, gezi yazısı, mizah, hiciv ve fıkra türünde eserler verilmiştir. Tiyatro: Teknik bakımdan başarılı tiyatro denemeleri yapılmıştır, ancak dönem koşulları nedeniyle beklenen ölçüde eser verilememiştir. Öğretici Metinler: Edebiyat tarihi ve felsefe alanında çalışma yoktur, ancak öğretici metinler genellikle edebi tenkit ve anı türünde yoğunlaşmıştır.

Geçmiş anılar olarak anlatılabilecek konular, kişinin hayatında önemli izler bırakan ve hafızada canlı tutulan yaşam kesitleridir. Anı (hatıra) türünde anlatılabilecek bazı konu örnekleri: Kişisel olaylar: Yazarın geçmişte yaşadığı ilgi çekici olaylar. Tanık olunan durumlar: Yazarın tanık olduğu, iz bırakan olaylar. Tarihî olaylar: Tarihi bir olay yaşanmışsa, bu olay anı olarak yazıldığında gelecek için tarihi bir belge niteliği taşır. Anılar, edebi kurallara uygun bir dille yazıldığında hem sanatsal hem de bilimsel değer taşır.

"Şez Sohbet" ifadesinin amacı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, genel olarak sohbet kelimesinin amacı, yazarın günlük konular arasından seçtiği bir konuyu, konuşuyormuş gibi okuyucuya aktarmasıdır. Ayrıca, internet üzerinde sesli sohbet siteleri de bulunmaktadır.