Uygarlıklar

Pers uygarlığı, günümüz İran topraklarında varlığını sürdürmüştür. Pers İmparatorluğu'nun sınırları, Büyük Kyros'un liderliğinde genişleyerek Anadolu, Mezopotamya, Levant, Mısır ve hatta Hindistan'a kadar uzanmıştır. Coğrafi olarak, Persler doğuda Afganistan ve Pakistan, kuzeyde Azerbaycan ve Hazar Denizi, güneyde Basra Körfezi, batıda ise Irak ve Anadolu ile çevrili bir bölgede hüküm sürmüşlerdir.

Kızıl Kale, Babür İmparatorluğu'na aittir. Hindistan'ın Delhi şehrinde yer alan Kızıl Kale, 1639 yılında beşinci Babür İmparatoru Şah Cihan tarafından inşa ettirilmiştir.

Göbeklitepe'den önce hangi medeniyetin olduğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, Göbeklitepe'nin M.Ö. 9600-9500 civarında inşa edildiği ve dünyanın bilinen en eski tarihî yapısı olduğu kabul edilmektedir. Birçok arkeolog, Göbeklitepe'nin avcı-toplayıcı topluluklar tarafından inşa edildiğini düşünmektedir. Göbeklitepe'nin keşfiyle, karmaşık inanç sistemlerinin ve büyük yapıların tarımın ortaya çıkışından önce de mümkün olduğu anlaşılmıştır.

Fırat-Dicle havzası, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bu havzada yaşamış bazı uygarlıklar şunlardır: Sümerler. Akadlar. Babil. Asur. Hititler ve Mitanniler. Seleukos İmparatorluğu. Bu uygarlıklar, havzanın sunduğu verimli topraklar ve stratejik konum sayesinde gelişip büyümüşlerdir.

Balıkesir, tarih boyunca birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. Bunlardan bazıları: Antik Yunan: Bu döneme ait Pergamon Antik Kenti'nin kalıntıları hala görülebilir. Roma İmparatorluğu: Roma dönemine ait yollar, mozaikler ve kalıntılar bulunmaktadır. Bizans İmparatorluğu: Bu döneme ait tarihi camiler ve kiliseler mevcuttur. Osmanlı İmparatorluğu: Osmanlı mimarisinin güzel örnekleri olan tarihi çarşılar ve konaklar hala ayakta durmaktadır. Selçuklu Devleti: Balıkesir ve çevresi, Selçukluların Anadolu'ya yerleşmesiyle Türk hâkimiyetine girmiştir. Karesi Beyliği: 1296 yılında Karesi Bey tarafından kurulan beylik, Balıkesir'in Osmanlılar tarafından fethedilmesine kadar varlığını sürdürmüştür. Ayrıca, Balıkesir'in antik dönemde Misya'lıların yaşadığı bir bölge olarak bilindiği ve Truva, Hitit, Frig, Pers gibi uygarlıkların egemenliği altında geçtiği de bilinmektedir.

İlk Çağ uygarlıkları ile ilgili test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: sinavtime.com. unikocu.com. tarih34.com. tarihsinifi.com. wordwall.net.

Karum, Asur Medeniyeti'ne ait bir kavramdır.

Pasargadae, Pers (Achaemenid) İmparatorluğu'na aittir. Büyük Kyros (Kiros) tarafından kurulan Pers İmparatorluğu, Mezopotamya’nın yanı sıra İran, Anadolu, Mısır ve Hindistan’a kadar genişlemiştir.

Tarım medeniyetleri, çeşitli uygarlıklara aittir. İşte bazı örnekler: Mezopotamya Uygarlıkları: Sümerler, Akadlar, Babiller ve Asurlular. Mısır Medeniyeti: Nil Nehri çevresinde gelişmiş ve piramitler, hiyeroglif yazısı ve firavunlar gibi özelliklerle tanınır. Çin Uygarlığı: Xia, Shang ve Zhou hanedanları döneminde gelişmiştir. Anadolu Uygarlıkları: Hititler, Frigler, Urartular ve Lidyalılar. Bu uygarlıklar, tarımın yanı sıra yazı, hukuk, şehircilik ve bilim alanlarında da önemli katkılarda bulunmuşlardır.

Elamlılar, Antik Çağ'da var olmuş İran öncesi bir medeniyete aittir. Elam, İran'ın güneybatısında, günümüz Huzistan eyaleti ve civarındaki topraklarda hüküm sürmüştür.

İran'ın en eski uygarlığı olarak Elam Uygarlığı kabul edilir. MÖ 3000-640 yılları arasında Güneybatı İran ve Güney Mezopotamya'da var olan Elam, İran'da tarihi bilinen ilk siyasal oluşum ve kültürdür.

Alfa Tarih Kitabı, dünyayı değiştiren uygarlıklar, devrimler ve teknolojileri inceleyerek şu soruları yanıtlıyor: Demokrasi neden Antik Yunan’da ortaya çıktı? İspanya, Güney ve Orta Amerika’yı nasıl fethetti? Berlin Duvarı neden yıkıldı? Kitap, dünyamızı şekillendiren olayların arkasındaki fikirleri kısa ve özlü bir şekilde sunuyor, karmaşık kavramları şekillerle açıklıyor ve geçmiş hakkında fikir veren görseller içeriyor. Ayrıca, Alfa Yayınları tarafından yayımlanan "Duru Tarih" (Tarih-i Sâf) adlı kitap, VII-XVII. yüzyıllar boyunca İslam ülkelerinde hüküm süren halifelerin ve padişahların bir panoramasını sunuyor. Alfa Tarih dizisinden çıkan diğer kitaplar arasında "Akdeniz – Bir Denizin Hikayesi" ve "Türk Kurtuluş Savaşı" da bulunuyor.

Kadim Uygarlıklar (Ancient Apocalypse) belgeseli, gazeteci Graham Hancock'un dünyayı dolaşarak, geçmişi son Buz Devri'ne kadar uzanan gizemli, kayıp uygarlıklara dair kanıtlar arayışını anlatıyor. Hancock, bu uygarlıkların bir tufanla yok olduğunu ve hayatta kalan son kişilerin, "ilkel" avcı toplayıcılara astronomi, sanat, mimarlık gibi "uygarlığın" temel bileşenlerini öğrettiğini iddia ediyor. Belgeselin ele aldığı bazı konular: Göbekli Tepe: Hancock, bu yapının bilinenden çok daha eski olabileceğini ve geleneksel arkeolojik teorilerle çeliştiğini savunuyor. Bimini Yolu: Deniz altında keşfedilen bu oluşumun, kayıp bir medeniyetin işareti olduğunu öne sürüyor. Cholula Piramidi: Meksika'daki bu yapının, bir kahraman tarafından tufan korkusuyla inşa edildiğini mitolojik hikayelerle açıklıyor. Belgesel, bilimsel ve arkeolojik açıdan tartışmalı bir içeriğe sahip.

Eski Anadolu uygarlıkları ve katkıları kısaca şu şekilde özetlenebilir: Hititler. Lidyalılar. Frigyalılar. Urartular. İyonlar. Ayrıca, Anadolu'da yaşayan diğer uygarlıklar arasında Hatti, Akad, Asur, Luvi ve Geç Hititler de bulunmaktadır.

Antik çağ yapıları, çeşitli kriterlere göre farklı şekillerde sınıflandırılabilir: Malzeme türüne göre: kerpiç, ahşap, taş, karışık malzeme. Yerlerine göre: yeraltı yapıları (kanalizasyon, tünel, yeraltı mezarları) ve yerüstü yapıları. İnşa tarzına göre: yığma yapılar, karkaslı yapılar. İnşaat safhasına göre: kaba yapı (taşıyıcı veya bölücü duvarlar, merdivenler, döşemeler ve çatı) ve ince yapı (döşeme ve duvar kaplamaları, sıvalar, doğramalar, badana ve boya işleri, tesisat, dekorasyon). Cinslerine göre: su yapıları, ulaştırma yapıları, konutlar, ticaret yapıları, kültür yapıları, sağlık yapıları, spor yapıları (stadion, hipodrom, gymnasion, palaestra), toplumsal yapılar (tiyatro, odeion, hamamlar, stoalar, anıtsal dini yapılar, latrinalar, tapınak ve kült yerleri, mezar yapıları, meclis ve senato yapıları, hazine odaları, silolar, askeri depolar). Mülkiyetine göre: resmi yapılar, özel yapılar, vakıf yapıları.

Anadolu'da ilk uygarlıklar hakkında yayın yapan bazı yayınevleri: Phoenix Yayınevi: Ekrem Akurgal'ın "Anadolu Uygarlıkları" kitabı bu yayınevinden çıkmıştır. Alfa Yayınları: "İlk İnsandan Selçuklu'ya Anadolu Uygarlıkları ve Antik Şehirler" kitabı bu yayınevinden yayımlanmıştır. Dost Kitabevi Yayınları: M. Kayahan Özgül ve Marc Desti'nin "Anadolu Uygarlıkları" kitabı bu yayınevinden çıkmıştır. Der Yayınları: İsmet Zeki Eyuboğlu'nun "Anadolu Uygarlığı" kitabı bu yayınevinden ilk baskısını yapmıştır. Maya Kitap: Oğuzhan Karadirek'in "Anadolu Uygarlıkları: Kültür, Mimari ve Yaşam" kitabı bu yayınevinden çıkmıştır.

İlk Çağ uygarlıkları, genellikle bölgesel ve kültürel özelliklere göre şu şekilde ayrılabilir: Anadolu Medeniyetleri: Bitinya, Dandanya, Lidya, İyonya, Pamfilya, Likya, Likonya, Kilikya, Frigya, Pisidya, Paflagonya, Kapadokya. Mezopotamya Medeniyetleri: Sümerler, Elamlar, Akadlar, Babiller. Ege Uygarlıkları: Miken (Aka) Uygarlığı, İyonyalılar. Diğer Uygarlıklar: Hint Uygarlığı, Çin Medeniyeti, Urartular, Frigler, Pers İmparatorluğu, Med Uygarlığı. Ayrıca, İlk Çağ uygarlıkları, kullandıkları döneme göre şu şekilde de ayrılabilir: Taş Devri: Eski Taş (Paleolitik), Orta Taş (Neolitik), Yeni Taş (Cilalı Taş). Maden Devri: Bakır (Kalkolitik) Çağı, Tunç (Bronz) Çağı, Demir Devri.

İştar Kapısı, Yeni Babil İmparatorluğu'na aittir. Kapı, Mezopotamya'da, Babil Kralı II. Nebukadnezar tarafından savaş ve aşk tanrısı İştar (İnanna) adına MÖ 575 yılında yaptırılmıştır.

Maryannu, Mitanni uygarlığına aittir. Mitanni, MÖ 1500 ile MÖ 1200 yılları arasında Yukarı Mezopotamya merkezli olarak Kuzey Suriye ve Güneydoğu Anadolu’da hüküm sürmüş bir devlettir. Mısır kaynakları, Mitanni'den "Maryannu" olarak bahseder.

Kyros, Ahameniş (Pers) İmparatorluğu'na aittir. Büyük Kyros olarak da bilinen II. Kyros, Ahameniş İmparatorluğu'nun kurucusudur.